Senâyî'nin Manzum Süleymaniyye'sinin bağlamlı dizini ve işlevsel sözlüğü
Contextual index and functional dictionary of Senâyî's Süleymaniye in verse
- Tez No: 857826
- Danışmanlar: PROF. DR. YAKUP POYRAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1008
Özet
Süleymannâmeler, Selimnâmelerin devamı şeklinde ve şehnamecilik geleneğinin bir yansıması olarak ortaya çıkmıştır. Süleymannâmelerin amacı Kanuni Sultan Süleyman'ın hayatı ve seferleri hakkında bilgi vermektir. Senâyî'nin Manzum Süleymaniyye'si, Kanuni Sultan Süleyman'ın hayatının ilk yarısını konu alan 3.526 beyitten meydana gelen bir Süleymannâme'dir. Bu eser, Belgrad'ın fethiyle başlamakta ve Karaboğdan seferiyle sona ermektedir. Senâyî'nin anlatımında bolca detaylara yer verdiği gözlemlenmektedir. Eser, sanat kaygısından uzak, sade bir dille yazılmıştır. Eser her ne kadar sade bir dille yazılmış olsa da geleneğe uygun olarak bölüm başlıkları Farsçadır. Senâyî'nin Manzum Süleymaniyye'si kelime kadrosu açısından oldukça zengin bir yapıya sahiptir. Müellifin sık sık eserinde atasözleri ve deyimler kullandığı görülmektedir. Eserin temel nazım şekli mesnevidir. Fakat bununla birlikte zaman zaman eser içerisinde diğer nazım şekillerine de yer verildiği görülmektedir. Senâyî'nin Manzum Süleymaniyye'si 83 mesnevi (bölüm), 40 gazel, 18 kaside, 17 kıt'a, 3 murabba ve 1 terkib-i bendden meydana gelmektedir. Bu çalışmamızda Prof. Dr. İsmail Hakkı Aksoyak'ın yürütmekte olduğu TEBDİZ projesi kapsamında Senâyî'nin Manzum Süleymaniyye'sinin bağlamsal dizinini ve işlevsel sözlüğünü web tabanlı olarak hazırlandı. Çalışmamızda Senâyî'nin Manzum Süleymaniyye'sinde yer alan söz varlığına dair kapsamlı bilgiler sunuldu. Çalışma beş bölümden meydana gelmektedir. Giriş kısmında bağlamlı dizin çalışmaları ve TEBDİZ projesine değinilmiş ve bu proje hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde genel olarak şehnâmecilik, Süleymannâmeler ve Senâyî'nin hayatı hakkında bilgilere yer verilmiştir. Üçüncü bölümü Senâyî'nin manzum Süleymaniyye'si oluşturmaktadır. Bu bölümde Senâyî'nin Manzum Süleymaniyye'sinin dil özelliklerine, eserde geçen özel adlara ve eserin olay örgüsüne değinilmiştir. Çalışmanın dördüncü bölümündeyse Senâyî'nin Manzum Süleymaniyye'sinin Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlüğü oluşturulurken izlenen yola değinilmiş ve bu çalışmanın esas konusunu oluşturan bağlamlı dizini ve işlevsel sözlüğüne yer verilmiştir. Beşinci bölüm ise sonuç bölümüdür.
Özet (Çeviri)
Designed as a continuation of the Selimnâmes and as a reflection of the Shâhnâme tradition, the Suleymannâmes aim to provide insights into the life and military campaigns of Sultan Süleyman.Senâyî's Manzum Süleymaniyye (Senâyî's Versified Süleymaniyye) is an important Süleymannâme consisting of 3,526 verses describing the first phase of the life of the Kanuni Sultan Süleyman (Süleyman the Lawgiver). Beginning with the conquest of Belgrade and culminating with the expedition against Moldavia (Boğdan), Senâyî's Süleymaniye meticulously incorporates a variety of details into its narrative structure. Although the work is characterized by a simple language devoid of ostentatious artistic embellishment, the headings are predominantly in Persian in accordance with tradition. Remarkable is Senâyî's skillful use of a rich lexical reservoir, often punctuated with proverbs and idiomatic expressions. Structurally, the poetic composition adheres predominantly to the maṣnawī form, occasionally interspersed with other poetic modalities. Consisting of 83 maṣnawīs, 40 ġazal, 18 ḳasīda, 17 ḳiṭʿa, 3 quatrains and 1 terkib-i bend, Senâyî's Manzum Süleymaniyye encapsulates a diverse range of poetic genres. This research project aims to provide a contextual index and a functional lexicon of Senâyî's Manzum Süleymaniyye within the framework of the TEBDİZ project headed by Professor İsmail Hakkı Aksoyak. The study is divided into five sections. The introductory section explains contextual indexing initiatives and outlines the scope of the TEBDİZ web-based project. The second section provides an overview of Shâhnâme literature, Süleymanâmes, and Senâyî's biographical data. The third section delves into the intricacies of Senâyî's Manzum Süleymaniyye, including its linguistic features, enumerated proper nouns, and narrative trajectory.The following fourth section explains the methodological approach behind the development of the contextual index and the functional lexicon, culminating in the presentation of these components. Finally, the fifth section provides a comprehensive synthesis of the results of the study.
Benzer Tezler
- Senâyî'nin 'Menâkıb-ı muʿCizât-ı Resûlu'llâh' adlı eseri (Şevâhidü'n-Nübüvve tercümesi) (inceleme-edisyon kritikli metin)
Senâyî 'Menâkib-i muʿCi̇zât-i Resûlu'llâh' (Analysis-comparative critique text)
NESLİHAN POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MÜJGAN ÇAKIR
- Hüdâyî'nin Begzâd ile Ebû Seyf hikâyesi (Metin-inceleme)
Hüdâyî's story of Begzâd and Ebû Seyf (Text-analysis)
BÜŞRA AZGUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YAKUP POYRAZ
- Sürûrî-i Müverrih'in manzum tarihleri (inceleme-transkripsiyonlu metin s.1-50)
Chronicler sururi's dates, written in verse (p.151-250)
ŞENAY USLU
- 18.yy. Şairi Hafid'in Divanı'nın transkripsiyonlu karşılaştırmalı metni
The Life of Hafid, his literary personality who was 18. century's poet and his comparative and trnaskripsion text about Divan
ŞENAY ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. KAŞİF YILMAZ
- Yakup Bey Devleti'nin yıkılışından günümüze kadar geçen dönemde Arapça edebi eserler veren Doğu Türkistan'lı şairler ve bunlardan Hüseyinhan Tecelli'nin 'Sebku'l-Mücelli' adlı eserinin incelenmesi
A study of East Turkestan poets, who had Arabic literary works since the fall of Yaqub Beg, and a collection of poems 'Sabqul-Mujalli' written by one of the poets Hussain Khan Tajalli
YIMINTUOHETI MAIMAITIMIN
Yüksek Lisans
Arapça
2020
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ M. K. ABDUSSAMET BAKKALOĞLU