13. yüzyıla ait bir Türk dili yadigârı: Kitabü'l-Ef'al (Metin-inceleme-dizin)
A Turkish language relic from the 13th century: Kitabü'l-Ef'al ( Text-analyis-index)
- Tez No: 858477
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BETÜL BÜLBÜL OĞUZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Manisa Celal Bayar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 538
Özet
9. yüzyılın sonu Türk tarihinde; kültürel, dinî ve dilsel anlamda büyük bir etki yaratmıĢtır. İslamlaştırma ve fütûhat dönemine denk gelen bu etki ile Türkler, İslam dinini kabul edip daha önce kullandıkları yazı sistemlerinden vazgeçip Arap harflerini kabul etmişlerdir. İslam dinini anlayabilmek, Arap ve Fars halklarıyla ticaret yapabilmek ve birlikte yaşamayı sağlayabilmek için bu dilin öğrenilmesi gereklilik hâline gelmiĢtir. Dolayısıyla dil kılavuzları, sözlükler, satır arası Kuraan tercümeleri, edebiyat ve tarihî eserler; dil incelemeleri açısından büyük önem verilecek kadar Türkçenin filolojik zenginliği hâline gelmiĢtir. Eldeki verilere göre, Arap harfleriyle yazılan ilk Arapça-Türkçe eser 10. yüzyılda, Karahanlılar döneminde Kaşgarlı Mahmud tarafındanyazılmış Dîvânu Lugâti't-Türk'tür. Fransız Millî Arşivlerinde bulunan Kitabü'l-Ef'al de satır arası Arapça-Farsça-Türkçe sözlük örneklerinden biridir. Harezm sahasında yazıldığı düşünülen eser, 13. yüzyılda kaleme alınmıĢtır. Arapça fiillerin Türkçe karĢılıklarının verildiği eserde, Türkoloji araĢtırmalarına kaynaklık edebilecek fonetik-morfolojik örnekler bulunmaktadır. Bu çalışmada, Arapça sözlüklere, Eski Türkçe kaynaklarına ve gramer çalışmalarına dayanarak Kitabü'l-Ef'al adlı eser fonetik, morfolojik ve leksik bakından ele alınmıĢ, metnin tranaskripsiyonu ve dizini de çalışmanın son bölümü olarak sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
The end of the 9th century had a major cultural, religious and linguistic impact on Turkish history. With this impact, which coincided with the period of Islamization and conquest, the Turks accepted the Islamic religion, abandoned the writing system(s) they had previously used and adopted the Arabic script. Learning this language became a necessity in order to understand the Islamic religion and to ensure trade and coexistence with the Arab and Persian peoples. Therefore, language guides, dictionaries, interlinear Qur'an translations, literary and historical works have become the philological wealth of Turkish in terms of language studies. According to available data, the first Arabic-Turkish work written in Arabic script is Dîvânu Lugâti t-Türk, written by Kashgarlı Mahmud in the 10th century, during the Karakhanids period. Kitabü l-Ef'al in the French National Archives is another example of an Arabic-Persian-Turkish interlinear dictionary. The manuscript, which is thought to have been written in the Khwarezm region, was written in the 13th century. The relic, in which Turkish equivalents of Arabic verbs are given, contains phonetic-morphological examples that can be a source for Turkology research. In this study, based on Arabic dictionaries, Old Turkish sources and grammatical studies, Kitabü lEf'al will be discussed phonetically, morphologically and lexically and the transcription and index of the text will be given as the last part of the study.
Benzer Tezler
- 18. yüzyıla ait bir tekke şiiri mecmuası üzerine tetkik
A study on an Islamic monastery poem journal which belongs to the 18th century
HATİCE AKBULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HAMDİ GÜLEÇ
- Xvı. yüzyıla ait anonim bir tevarih-i al-i Osman (gramer incelemesi-metin-dizin)
An anonymous 16th century histories of Ottomans (grammer analysis-text-indices)
ŞAMİL ÇAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BİLÂL AKTAN
- Süle Fakih'in Yusuf ve Zelihası; inceleme-metin-dizin, C. I
Başlık çevirisi yok
KAZIM KÖKTEKİN
Doktora
Türkçe
1994
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RECEP TOPARLI
- Edib Harâbî divanı (Karşılaştırmalı metin)
Diwan of Edîb Harâbî (Comparative text)
YILDIZ BALABAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Kültür ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMÜR CEYLAN
- Destan-i Ahmet Harami'nin dilinin söz dizimi
The syntax of the language of the Destan-i Ahmet Harami
HATİCE AYHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıKafkas ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İLKİN GULUSOY