Nietzsche'nin değer anlayışı
Nietzsche's understanding of value
- Tez No: 858905
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ YASİN PARLAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İnönü Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 158
Özet
İnsan bir değer varlığıdır. İnsan yaşamını değerlere göre yönlendirir. Değerlerin varlığı insanın kültür ortamında kendine, dünyaya, ilişkilere, eşyaya bakışıyla değerlenir. İnsanlık tarihinin seyrinde çağlara hakim olan dünya görüşleri ve tasavvurları değerlerin değerlemesini şekillendirip oluşturur. Değerler buna göre yaşamda işlevselliğini etkin kılar ve yaşamın değerini belirler. Değerlerin yaşamı şekillendiren ve işlev kazandıran etkinliği farklı kültürlerin değer üretme perspektifine bağlı olarak içerik yönünden değişkenlik gösterir. Antik yunan pagan kültüründe Sokrates öncesi dönemlerde mitik ve ezoterik esaslara dayalı etik ve değerlerin oluşumu teşekkül etmişken Sokrates sonrası Antik dönemde Platon ve akılcı temellendirmeye dayalı değerlerin yeniden değerlemeleri söz konusu olmuştur. Platon sonrası çağlarda özellikle Hristiyanlığın oluşumuyla birlikte Platoncu değer anlayışı bu yeni dinin değerleme biçimine etki yapmış ve Hristiyani değerler anlayışı Platoncu yaklaşımla karakter kazanmıştır. Batı dünyasının hayat ve insan telakkisine önemli etkilerde bulunan yeni etik ve değer anlayışı kilisenin belirleyiciliğinde gerçeklik kazanmıştır. Bu yapı 19. yüzyılda özellikle Nietzsche'nin eleştirilerinin odağı olmuş ve değerlerin mahiyetinin yanında ne olması gerektiğine dair önemli tartışmalara konu olmuştur. Hristiyan Batı'nın yüzyıllar boyunca hayata bakış ve tasavvuru bu iki kaynağa dayalı, etik, estetik, inanç, bilgi, bilim, insani çaba, yaşam tarzı vb hemen hayatın tüm alanlarını kuşatarak etkide bulunmuştur. Yeniçağla başlayan entellektüel düşünüş ve felsefi bakış Batıyı hakim ve şekillendiren kültürün hem dinamiklerine hem de pratikte serimlenen olgusal gerçekliğine sofistike eleştirilerin konusu yapmıştır. Alman romantizmi ve sonrasında ortaya çıkan kimi filozoflar felsefi düşünceyi insanın gerçekliği, hayat, inanç, etik, değerler anlayışı, edebi ve estetik düşünüşü öne çıkaran tartışmalarıyla oluşturmuşlardır. Bu filozofların en ünlülerinden biri olan Nietzsche tam da bu bağlamda felsefi mülahazalarını sunmuştur. Onun felsefesinin ana konularını yaşamın değeri, etik, inancın mahiyeti, varlığın değeri, ahlaki kavramların soykütüğü, iyi ve kötü, vb kavramların analizi ve tartışması oluşturur. Değer ve değerlerin neliğine ilişkin tartışma Nietzsche'nin temel tartışma konularından biridir. Nietzsche'nin hemen her eserinde bu konu bağlamına göre gündeme gelerek değerlendirilir ve tartışılır. Nietzsche'nin değer kavramını tarihsel çizgiden kendi zamanındaki eleştirel bakışa kadar irdelemesi ve değerler hakkındaki değerlendirmesi yeni bir temel ve bakış açısı sunar. Değerlerin mahiyetinin teşekkülünde Nietzsche'nin yücelttiği Diyonisos ve Apollloncu bakışı, tarihsel ve kültürel dayanaklarıyla birlikte felsefi perspektifine temel yapan Nietzsche, insanın varoluşsal çabasını da bu örnekleme üzerinden idealize eder. Bu çalışmanın amacı Nietzsche'nin bu eleştirileri çerçevesinde öne sürdüğü değer anlayışı ile insanlara zorla benimsetilmeye çalışılan değerlerin bir kez daha gözden geçirilmesini sağlamak ve insanların tek tipleşmeye sürüklenmelerini önlemektir. Nietzsche, değerlerin insanın davranışlarını bir hayli etkilediğini fark etmiştir. Nietzsche, geleneksel değerlerin insana olan zararını fark etmiş ve buna oldukça karşı çıkmıştır. Nietzsche kendinden evvelki düşünürlerden farklı olarak Hristiyanlığın iyi ve kötü şeklinde onayladığı değişmez değerleri bir kez daha kendi tartısında tartmak istemiştir. Nietzsche, bu değer anlayışı ile 20. Yüzyıl felsefesini de etkilemiştir. 20. yüzyıl dönemine iz bırakan düşünürlerden biri olan Nietzsche, değer kavramını ve onun yozlaşması mevzusunu da ele almıştır. Nietzsche açısından birey yaşadığı toplumun geleneksel değerlerinin hizmetçisi durumuna gelmiştir. İnsan yaşadığı toplumun değerlerini çok ilahlaştırmıştır. Nietzsche bu sorunun sadece değerleri tekrardan ele almakla çözülebileceğini öne sürer. Nietzsche kendine özgü değer anlayışı inşa etmesi ile dikkat çekmiştir. Nietzsche kendine has değer anlayışını inşa ederken tamamen insanı ölçü almıştır. O, bunun yanı sıra öznel bir tutumla hareket etmiş ve ortaya özgün bir değer anlayışı çıkarmıştır.
Özet (Çeviri)
Human is a being of value. It directs human life according to values. The existence of values is valued by the way a person looks at himself, the world, relationships and things in the cultural environment. The worldviews and imaginations that have dominated the ages in the course of human history shape and create the evaluation of values. Accordingly, values enable the functionality in life and determine the value of life. The effectiveness of values that shape life and provide function varies in terms of content depending on the value production perspective of different cultures. While the formation of ethics and values based on beliefs based on mythical and esoteric principles was formed in the ancient Greek pagan culture in the pre-Socratic periods, there was a revaluation of values based on Plato and rational foundations in the post-Socratic ancient period. In the post-Platonic ages, especially with the formation of Christianity, the Platonic understanding of values had an impact on the valuation style of this new religion, and the understanding of Christian values gained character with the Platonic approach. The new understanding of ethics and values, which has a significant impact on the Western world's perception of life and humanity, has become reality under the determination of the church. This structure became the focus of Nietzsche's criticism in the 19th century and became the subject of important discussions about the nature of values as well as what they should be. The Christian West's view and vision of life for centuries has been based on these two sources, ethics, aesthetics, belief, knowledge, science, human effort, lifestyle, etc. It has affected almost all areas of life. The intellectual thinking and philosophical perspective that began with the modern age has made the West the subject of sophisticated criticisms of both the dynamics of the dominant and shaping culture and the factual reality revealed in practice. German Romanticism and some philosophers who emerged after it formed philosophical thought with discussions that emphasized human reality, life, belief, ethics, understanding of values, literary and aesthetic thinking. Nietzsche, one of the most famous of these philosophers, presented his philosophical considerations in this context. The main topics of his philosophy are the value of life, ethics, the nature of belief, the value of existence, the genealogy of moral concepts, good and evil, etc. Creates analysis and discussion of concepts. The debate about values and what values are is one of Nietzsche's main topics of discussion. In almost every work of Nietzsche, this issue is brought up, evaluated and discussed according to its context. Nietzsche's examination of the concept of value from the historical line to the critical view of his time and his evaluation of values offer a new basis and perspective. Nietzsche, who bases his philosophical perspective on the Dionysian and Apollonian views exalted by Nietzsche along with their historical and cultural foundations in the formation of the nature of values, idealizes man's existential efforts through this example. The aim of this study is to reconsider the understanding of values put forward by Nietzsche within the framework of his criticisms and the values that are tried to be forced on people and to prevent people from being dragged into standardization. Nietzsche realized that values greatly affect people's behavior. Nietzsche realized the harm of traditional values to humans and strongly opposed them. Unlike the thinkers before him, Nietzsche wanted to once again weigh the immutable values that Christianity approved as good and bad, and completely change all values. Nietzsche also influenced the philosophy of the 20th century with this understanding of values. Nietzsche, one of the thinkers who left their mark on the 20th century, also discussed the concept of value and its corruption. For Nietzsche, the individual has become a servant of the traditional values of the society in which he lives. People have deified the values of the society they live in. Nietzsche suggests that this problem can only be solved by reconsidering values. Nietzsche attracted attention with his unique understanding of value. While building his unique understanding of value, Nietzsche took humanity entirely as a criterion. In addition, he acted with a subjective attitude and created a unique understanding of value.
Benzer Tezler
- Nietzsche felsefesinde değerler, din ve zaman
Values, religion and time in nietzsche's philosophy
NACİYE LEYLA BAYDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
FelsefeMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEBAHATTİN ÇEVİKBAŞ
- Toplumdan sanal topluma, değerlerden sanal değerlere, insanın anlam arayışı
From society to virtual society, from values to virtual values, human's search for meaning
ÖVGÜ BİNGÖL CEBİR
- The relation between metaphysics and art in Nietzsche's philosophy
Nietzsche'nin felsefesinde metafizik ile sanatın ilişkisi
GÜLİZAR KARAHAN BALYA
