Türk ve Özbek edebiyatlarında toplumcu gerçekçi romanların kronotopları
Chronotopes of socialist realistic novels in Turkish and Uzbek literature
- Tez No: 859567
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ARİF YILMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Karşılaştırmalı Edebiyat, Türk Dili ve Edebiyatı, Comparative Literature, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Uşak Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 380
Özet
Bu çalışma, 1937-1989 yılları arasında Türk ve Özbek edebiyatlarında yer alan toplumcu gerçekçi on dört romandaki kronotopları karşılaştırmalı bir biçimde incelemeyi hedeflemektedir. Toplumcu gerçekçilik akımının, edebî eserlerdeki yansımalarını belirlemek, değerlendirmek ve bu eserlerin toplumsal bağlam içindeki evrimini anlamak, bu araştırmanın temel hedefleri arasında yer almaktadır. Bu çalışmada, nitel araştırma modellerinden doküman analizi yöntemi tercih edilmiş olup, bu yöntemler derinlemesine bir literatür taraması, kültürel analiz ve karşılaştırmalı edebî analiz teknikleri ile de desteklenmiştir. Bu çalışma kapsamında, toplumcu gerçekçiliğin Türk ve Özbek edebiyatlarında yansımalarını Mihail Bahtin'in öne sürdüğü kronotop kavramı üzerinden belirlemeye yönelik bir araştırma yürütülmüştür. Bu çerçevede, toplumcu gerçekçi romanlar özelinde edebî anlayışların aynı içerik, mesaj ve ideolojiye sahip olup olmadıklarını değerlendirmek amacıyla kronotopların varlığı, işlevi, ortak ve benzer yönleri üzerine odaklanılmıştır. Çalışmanın evrenini oluşturan Türk ve Özbek edebiyatlarında toplumcu gerçekçi romanlardan örneklem yoluyla seçilen on dört roman, kronotoplar bağlamında detaylı bir şekilde değerlendirilmiş ve karşılaştırmalı analiz edilmiştir. Örneklemde seçilen romanlardaki kronotopları, varyasyon kuramına göre karşılaştırmalı bir değerlendirmeyle ele alarak elde edilen bulgular, toplumcu gerçekçiliğin zaman içindeki evrimini ve edebî eserlere yansımalarını açığa çıkarmaktadır. Toplumcu gerçekçi romanların, kronotoplar bağlamında anlaşılmasına önemli bir katkı sağlayan çalışmanın bulguları, edebî eserlerin toplumsal bağlam içinde nasıl şekillendiğini, zaman, mekân, kültür ve ideolojik anlamda nasıl zenginleştiğini de göstermektedir. Edebiyat araştırmalarında kronotopların rolünün detaylı şekilde anlaşılmasına yönelik önemli bir perspektif sunan bu çalışmadaki elde edilen bulgular, sadece seçilen on dört roman özelinde değil, aynı zamanda benzer tematik yapıya sahip diğer eserlerin anlaşılmasında da rehberlik edici niteliktedir. Bu yüzden çalışma, edebiyat araştırmalarında yeni yöntem ve bakış açıları geliştirmeye yönelik temel bir adım olma özelliğine sahiptir. Bu çalışmadan sonra yapılacak araştırmalar farklı dönemlerdeki ve coğrafyalardaki toplumcu gerçekçi edebiyat ürünlerini de içerecek şekilde genişletilebilir. Farklı edebî akımların ve ideolojik yaklaşımların kronotop aracılığıyla edebiyatta nasıl yansıtıldığını anlamak için kullanılabilecek olan bu çalışma, özellikle belirli yazarların ve eserlerin derinlemesine incelendiği çalışmalara yol gösterecek niteliktedir.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the chronotopes in fourteen socialistic realistic novels in Turkish and Uzbek literature during 1937-1989 in a comparative manner. Determining and evaluating the reflections of the current of socialist realism in literary works and understanding the evolution of these works in a social context are among the main goals of this research. In this study, document analysis method was preferred from qualitative research models and these methods were supported by an in-depth literature search, cultural analysis and comparative literary analysis techniques. Within the scope of this study, a research was conducted to determine the reflections of social realism in Turkish and Uzbek literature through the concept of chronotope proposed by Mikhail Bakhtin. Within this framework, the existence, function, common and similar aspects of chronotopes have been focused on in order to evaluate whether literary conceptions have the same content, message and ideology in the particular of socialist realistic novels. Fourteen novels selected by sampling from the socialist realistic novels in Turkish and Uzbek literatures that make up the universe of the study were evaluated in detail in the context of chronotopes and comparatively analyzed. The findings obtained by considering the chronotopes in the novels selected in the sample with a comparative evaluation according to the theory of variation reveal the evolution of socialist realism over time and its reflections on literary works. The findings of the study, which make an important contribution to the understanding of socialist realistic novels in the context of chronotopes, also show how literary works are shaped in a social context, enriched in terms of time, space, culture and ideology. The findings obtained in this study, which provide an important perspective for the detailed understanding of the role of chronotopes in literary research, are of a guiding nature not only for the fourteen selected novel features, but also for the understanding of other works with a similar thematic structure. Therefore, the study has the property of being a fundamental step towards developing new methods and perspectives in literary research. The research to be conducted after this study can be expanded to include socialist realistic literary products from different periods and geographies. This study, which can be used to understand how different literary movements and ideological approaches are reflected in literature through chronotope, is especially qualified to guide studies in which certain authors and works are examined in depth.
Benzer Tezler
- Nazar İşankul'un 'Anne Şarkısı' adlı eseri üzerine bir dil incelemesi (İnceleme-metin-aktarma)
Language study on the Nazar İşankul's 'Mother's Song' (Qissa) (Language review-text-transfer)
AYŞENUR KAPLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NURSAN ILDIRI
- Nazar Eşankul'un seçilmiş hikâyelerinde dil ve üslup incelemesi
Language and style analysis in selected stories of Nazar Eşankul
ULVİYE TOPÇU ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimPamukkale ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NERGİS BİRAY
DR. ÖĞR. ÜYESİ OĞUZHAN KARABURGU
- Türk edebiyatında Yûsuf u Züleyhâlar ve Giritli Sırrı Paşa'nın Ahsenü'l-Kasas'ı (Mukayeseli inceleme)
Yûsuf u Züleyhâlar in Turkish literature and the Ahsenü'l-Kasas of Giritli Sırrı Pasha (Comparative review)
ÇAĞDAŞ ALBAYRAK
Doktora
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ İHSAN ÖBEK
- Şükür Halmirzayev'nin 'Bändi Bürgüt' ve 'Azadlik' adli eseri üzerine dil incelemesi (hayatı-inceleme-aktarma)
Language review of khalmirzayev's 'Bandi Bürgüt' and 'Azadlik' forensic work (life-review-transfer)
ILGOR HAMRAEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DilbilimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EKREM AYAN
- Dedehan Hasanov'un eserlerinde dil ve muhteva (Ana Türkistan isimli eseri örneğinde)
Başlık çevirisi yok
YUSUF BOZYEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimKarabük ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ENVER KAPAĞAN