Farklı nitelikteki kent merkezlerinin yürünebilirliğini etkileyen fiziksel çevre faktörlerinin ve yaya memnuniyetinin değerlendirilmesi
Evaluating the physical environment factors and pedestrian satisfaction that affect the walkability of different types of urban centers
- Tez No: 863973
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLİZ ÖZTÜRK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gebze Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 173
Özet
Kentsel yaşamın etkilerinin en yoğun yaşandığı şehrin kalbi niteliğinde olan kent merkezlerinin yaya ve trafik hareketliliğinin de en yoğun yaşandığı yerler olması nedeniyle bu mekanların yürünebilirlik ve yaya memnuniyeti açısından ele alınması ve incelenmesi gerekli görülmektedir. Bu doğrultuda yayaları kentsel mekanda yürünebilirliğe teşvik eden faktörler ve parametreler önem kazanmış ve literatürde birçok çalışmaya konu olmuştur. Literatürde yürünebilirliği etkileyen faktörler yapılaşmış çevreye ilişkin fiziksel, algısal özellikler ve sosyodemografik özellikler üzerine odaklanmakla birlikte farklı niteliklere sahip kentsel mekanlarda hangi faktörlerin ön plana çıktığı ve yayaların yürüme memnuniyetleri göz ardı edilmektedir. Fakat kentsel tasarım ve erişilebilirlik gibi planlama konuları ile yerel yönetim politikaları değerlendirilirken yürünebilirlik ve yaya memnuniyetini etkileyen etmenlerin belirlenmesinin kent için yeni vizyonlar ortaya çıkaracağı bilinmektedir. Bu nedenle bu çalışma, yürünebilirliği etkileyen etmenlerin farklı nitelikteki kent merkezlerinde ele alınmasını ve katılımcı bakış açısıyla yayaların yürüme memnuniyetlerinin belirlenmesini amaçlamaktadır. Literatürde, kent merkezlerinin geniş çevrelerce kabul edilmiş fonksiyonları dışında, özellikle turizm sektörünün bulunduğu kentler için geliştirilen 'Rekreasyonel İş Alanı' tanımı da bulunmaktadır. Tanım, bu anlamda Merkezi İş Alanı tanımından bazı açılardan farklılaşmaktadır. Tez kapsamında çalışma alanı olarak belirlenen Balıkesir, Edremit, Ayvalık ve Burhaniye kent merkezlerinde MİA ve RİA'ların gelişim ve özellikleri incelenmiştir. Bu kent merkezleri için MİA ve RİA kavramları yeniden yorumlanarak MİA Eğilimli Merkez (MEM), RİA Eğilimli Merkez (REM) ve Karma Eğilimli Merkez (KEM) ifadeleri önerilmiştir. Bu doğrultuda, Balıkesir kent merkezi MİA Eğilimli, Ayvalık kent merkezi RİA Eğilimli, Edremit ve Burhaniye kent merkezleri ise Karma Eğilimli merkez olarak değerlendirilmiştir. Kent merkezlerinde belirlenen cadde ve sokaklarda öncelikle yaya sayımları gerçekleştirilmiştir. Yaya sayım sonuçları doğrultusunda her kent merkezinde yüzyüze ve online anket çalışması yapılmış ve elde edilen veriler IBM SPSS 25 programında ANOVA (Varyans Analizi), Faktör Analizi, Regresyon Analizi, T-testi ve Lojistik Regresyon Analizi yöntemleri kullanılarak test edilmiştir. Kent merkezlerinde gerçekleştirilen mekansal gözlem, anket çalışması ve istatistiki analiz sonuçlarına göre, dört kent merkezinin mekansal ve fonksiyonel benzerliklere ve farklılıklara sahip olduğu, yaya memnuniyetini etkileyen fiziksel çevre faktörlerinin farklılaştığı, RİA Eğilimli kent merkezlerinde (Ayvalık), MİA Eğilimli (Balıkesir) ve Karma Eğilimli kent merkezlerine (Edremit, Burhaniye) göre yaya memnuniyetinin daha yüksek olduğu, yaşanılan semt dışında belirlenen sosyodemografik özelliklerin yaya memnuniyeti üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisinin bulunmadığı ve yürüme davranışlarının MİA, RİA ve Karma Eğilimli kent merkezleri arasında farklılaştığı tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
The urban centers, which serve as the heart of the city where the effects of urban life are most intense, are also the places where pedestrian and traffic mobility is most intense. Therefore, it is deemed necessary to address and examine these spaces in terms of walkability and pedestrian satisfaction. In this context, factors and parameters that encourage pedestrian walkability in urban spaces have gained importance and have been the subject of many studies in the literature. While the literature primarily focuses on physical, perceptual, and socio-demographic characteristics related to the built environment in influencing walkability, it overlooks which factors are prominent in urban spaces with different characteristics and neglects pedestrians' satisfaction with walking. However, it is known that identifying the factors influencing walkability and pedestrian satisfaction will lead to new visions for the city when evaluating urban design, accessibility, planning issues, and local government policies. Therefore, this study aims to address the factors influencing walkability in urban centers with different characteristics and determine pedestrians' satisfaction with walking from a participatory perspective. In addition to the widely accepted functions of urban centers in the literature, there is also the definition of a 'Recreational Business Distirct' specifically developed for touristic cities. In this regard, Balıkesir, Edremit, Ayvalık, and Burhaniye urban centers were selected as the study area, and the development and characteristics of CBDs and RBDs were examined. The concepts of CBD and RBD for these urban centers were reinterpreted, and the terms CBD-Prone Center (CPC), RBD-Prone Center (RPC), and Mixed-Use Prone Center (MUPC) expressions are suggested. Accordingly, Balıkesir urban center was considered CBD-Prone, Ayvalık urban center was considered RBD-Prone, and Edremit and Burhaniye urban centers were evaluated as Mixed-Use Prone centers. Pedestrian counts were first conducted on the identified streets and roads in the urban centers. Face-to-face and online surveys were then conducted in each urban center based on the pedestrian count results, and the collected data were tested using ANOVA (Analysis of Variance), Factor Analysis, Regression Analysis, T-test, and Logistic Regression Analysis in IBM SPSS 25 program. According to the spatial observation, survey, and statistical analysis results conducted in the urban centers, it was found that the four urban centers have spatial and functional similarities and differences, physical environmental factors affecting pedestrian satisfaction vary, pedestrian satisfaction is higher in RBD-Prone urban centers (Ayvalık) compared to CBD-Prone (Balıkesir) and Mixed-Use Prone urban centers (Edremit, Burhaniye), socio-demographic characteristics identified outside the residential area do not have a statistically significant effect on pedestrian satisfaction, and walking behaviors differ among CBD, RBD, and Mixed-Use Prone urban centers."
Benzer Tezler
- Kentsel toplu taşıma kapsamında metrobüs sisteminin yaya erişilebilirliğinin değerlendirilmesi: İstanbul örneği
An investigation on pedestrian accessibility of the bus rapid transit system in context of urban mass transportation: Istanbul
MERVE AKI
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AZİME TEZER
- Alışveriş merkezlerinin tarihsel süreç içinde gösterdiği değişimler ve mekansal kurgularının sosyal yaşam üzerindeki etkilerinin örnekler üzerinde analizi
The innovation of shopping malls within the historical process and the analogous analysis of its effects, of social life of the spatial fantasies
İLDEM AYTAR
Doktora
Türkçe
2013
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesiİç Mimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ONUR ALTAN
- The effects of local conservation capacity to the maintenance of historic city centers as a governance process: Gaziantep and Şanlıurfa case study areas
Tarihi kent merkezlerinin bir yönetişim süreci olarak düzenli bakım-onarımında yerel koruma kapasitesinin etkileri; Gaziantep ve Şanlıurfa örnek çalışma alanları
BURAK BELGE
Doktora
İngilizce
2012
Şehircilik ve Bölge PlanlamaOrta Doğu Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NUMAN TUNA
- Sanayi bölgesinden metropol-içi sanayi kümelenmesine kent merkezinin dönüşümü: Bomonti ve çevresi
Tranformation of city center from an industrial district to intra-metropolitan industrial cluster: Bomonti and its surroundings
SİNEM SEÇER SİPAHİ
Doktora
Türkçe
2021
SosyolojiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA ÜNSAL
- Tarihi kent merkezlerinde mekan kalitesinin okunabilirliği üzerine araştırmalar
Researches on legibility of spatial quality in historical city centers
BEYZA ÇERMİKLİ
Doktora
Türkçe
2016
Peyzaj Mimarlığıİstanbul ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HANDE SANEM ÇINAR ALTINÇEKİÇ