Irk Bitig'in söz dizimi
Syntax of Irk Bitig
- Tez No: 864474
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÜMİT HUNUTLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 262
Özet
Türkçe, çağlar boyunca birçok alfabe ile kullanılmış ve zamanla değişip gelişmiştir. Dilin sürekli değişip gelişmesi elbette ki araştırmacılarda dilin süreçlerini inceleme isteği uyandırmıştır. Türkologlar Türkçenin gelişim süreçlerini incelerken birçok çalışma yürütmektedirler. Söz dizimi de bu dilbilgisel çalışmalardan bir tanesidir. Türkçenin gelişim sürecinde birçok eser incelenerek eserlerin yazıldığı dönemin dili hakkında bilgi edinilmiş ve günümüz Türkçesinde aydınlanmamış konulara ışık tutulmuştur. Uygurlar döneminde Köktürk alfabesi ile yazılmış olan ve günümüze kadar gelebilmiş ilk kitap veya kitapçık diyebileceğimiz Irk Bitig de hem yazıldığı dönemin insanı ve kültürü hakkında hem de dönemin dili hakkında bizlere bilgiler sunmaktadır. Bu çalışmada ise Irk Bitig'in söz diziminin incelenerek hem kitabın yazıldığı dönemin dili için incelemede bulunmak, hem de günümüz Türkiye Türkçesi ile karşılaştırma yaparak Türk diline katkı sunmak amaçlanmıştır. Tez dört bölümden oluşmaktadır. İlk aşamada incelenen eserin yazıldığı dönem olan Uygurlar döneminin tarihi, kültürü, dini ve eserleri işlenmiştir. İkinci olarak Irk Bitig hakkında genel bilgiler aktarılmış ve eser üzerine yapılan başlıca çalışmalardan bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde söz dizimi hakkında genel bilgiler verilerek cümle ögelerinin, kelime gruplarının ve cümle çeşitlerinin tasnifleri yapılmıştır. Son bölümde ise Irk Bitig'in söz dizimi incelemesi; cümle çeşitleri, cümle ögeleri ve kelime grupları başlıkları altında kapsamlı olarak çözümlenmiştir. Sonuç kısmıda elde edilen veriler maddelenmiştir.
Özet (Çeviri)
"This text discusses the evolution of the Turkish language throughout the ages, which has been utilized with various alphabets, evolving and developing over time as a living entity. Naturally, the constant evolution and development of the language have sparked an interest in examining linguistic processes in people. Turkologists conduct numerous studies when examining the development of Turkish. Syntax is one of these linguistic studies. By analyzing many works from the evolution process of Turkish, insights have been gained into the language of the time in which these works were written, shedding light on unresolved aspects in contemporary Turkish.The Irk Bitig, written in the Old Turkic script during the Uyghur period and surviving to the present day, can be considered one of the first books or booklets. It provides us with information not only about the people and culture of its time but also about the language of that period. This study aims to examine the syntax of Irk Bitig, both to investigate the language of the time it was written and to contribute to the Turkish language by comparing it with modern Turkish in Turkey. The thesis is structured in four stages. In the first stage, the Uyghur period, its culture, religion, and works were examined. Secondly, general information about Irk Bitig was provided, and the main studies conducted on the work were discussed. In the third stage, general information about syntax was given, and classifications of sentence elements, word groups, and sentence types were made. The final section focuses on the syntax analysis of Irk Bitig, encompassing sentence types, sentence elements, and word groups. The conclusion section lists the obtained data.
Benzer Tezler
- Tarihî Türk dillerinde sözdizimsel değişimler: Sıfat işlevli yantümceler
Syntactic changes in historical Turkic languages: Relative clauses
HÜLYA UYSAL
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PAŞA YAVUZARSLAN
- Irk Bitig kitabının metin dil biliminde metin merkezli ölçütler bakımından incelenmesi
Investigation of the Irk Bitig book in text-centered criteria in textlinguistics
YAĞMUR YANKI VATANSEVER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DilbilimÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF AVCI
- Eski uygur türkçesinde eşdizim (Prens Kalyanamkara ve Papamkara hikayesi, Irk Bitig Eski Yygurca fal kitabı, Türkische turfan texte, eski uygurca hsüan tsang biyogrofisi metinleri örneğinde)
Colossim in old uygur turkish (the story of Prince Kalyanamkara and Papamkara, Irk bi̇ti̇g old Uygur Foreign book, Turkishe Turfan texte, old uygur Hsüan Tsang biography text)
ÇAĞLA CANİKLİ AŞCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıSinop ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERTAN BESLİ
- Runik harfli metinlerin söz varlığının aynılık ve farklılık açısından değerlendirilmesi
An evaluation of the vocabulary of runic texts in terms of similarity and difference
ERDİ YÜKSEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FERYAL KORKMAZ
- Runik harfli Türkçe metinlerde çok anlamlılık
Polysemy in Turkic texts with Runic letter
RABİA SARAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FERYAL KORKMAZ