Modern mimarlık mirası olarak Kadıköy konutları ve koruma sorunları
Kadıköy residences as modern architectural heritage and their conservation issues
- Tez No: 864535
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BURCU SELCEN COŞKUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Koruma-Yenileme ve Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 424
Özet
Mimarlık disiplini, toplumlardaki sosyal, ekonomik, politik ve çevresel etmenlerle şekillenen tarihsel bir süreç içinde gelişme ve değişme gösteren, bunun sonucu olarak çeşitli kırılma noktalarına sahip olan bir alandır. Bu kırılma noktalarından biri de yakın geçmişe tarihlenen modern mimarlık dönemidir. Avrupa'da doğan modern hareket dünya çapında geniş coğrafyalara yayılmış ve 20. Yüzyıl mimarlık üretimine getirdiği yeniliklerle oldukça önemli gelişmelere sebep olmuştur. Ülkemizde cumhuriyetin ilanıyla birlikte yaşanan modernleşme sürecinde, her alanda meydana gelen köklü değişmeler elbette mimaride de karşılık bulmuştur. Endüstri Devrimi'nin getirdiği toplumsal dönüşümün sonucu olan ve yirminci yüzyıla tarihlenen Modern hareket ürünleri, mimarinin sosyal sorunlara çözüm bulabileceği ülküsünü taşıyan idealist ve yenilikçi bir tavırla şekillendirilmiştir. Yeni inşa imkanları ve malzemelerin sunduğu olanaklar ile tasarlanan bu yapılar, geleneksel mimarinin süs ve bezemelerine karşı çıkan sade ve rasyonalist bir üsluba sahiptir. Modernizmin karakteristik niteliklerini taşıyan bu eserler, sadece Türkiye'de değil, dünyanın birçok bölgesinde koruma sorunları ve yok olma tehdidiyle karşı karşıyadır. Ülkemiz koruma mevzuatında kültür varlığı olarak ayrı başlık altında tanımları bulunmayan modern mimarlık ürünlerinin, özellikle toplum gözünde miras olarak kabul görülmelerinin önünde önemli engeller bulunmaktadır. Bu tez çalışması, koruma tarih ve kuramında görece yeni bir sorun olarak ele alınabilecek modern mimarlık mirasının korunması özelinde, modern konutlara yoğunlaşmaktadır. Modern mimarlık mirası bağlamında konut, doğası gereği hem kullanıcısının tasarım ve üretim sürecinin içinde yer aldığı, hem inşa edildiği dönemin aile ve sosyal yaşantısını yansıtan hem de mimarın kendi üslubunu yansıtmakta daha özgür olduğu bir yapı tipolojisi olarak farklı bir konumda yer almaktadır. Çalışma kapsamında yapılan araştırma ve çalışmaların ortak hedefi öncelikli olarak İstanbul - Kadıköy bölgesinde halen ayakta kalmış olan modernist konutları tespit etmek ve tehdit altındaki modern mimarlık ürünlerine dikkat çekerek bunlarla ilgili farkındalık oluşmasını sağlamaktır. Tez altı bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm olan giriş bölümünde çalışmanın amacı ve kapsamı açıklanmış, problem tanımlanmış, dört adet hipotez belirlenmiş, çalışmanın strüktürü ve kullanılan metotlar kısaca anlatılmıştır. İkinci bölümde, dünyada modern mimarlık hareketinin ortaya çıkışı ve kapsamı incelendikten sonra dünyada modern konut biçimlenişleri üzerinde durulmuş; aynı inceleme Türkiye özelinde de yapılmıştır. Daha sonra modern konutun koruma teorisi bağlamında değerlendirmesi yapılarak dünyadan öne çıkan modern konut koruma hikayelerine değinilmiştir. Üçüncü bölümde, koruma ölçütlerinde önemli bir yere sahip olan değerler üzerinde durulmuştur. Öncelikle koruma teorisyenlerinin ve organizasyonların belirlediği değerler incelenmiş, konudaki geniş literatürün bir özeti sunulmuş, bu değerlerin modern mimarlık mirası bağlamında nasıl değerlendirileceği tartışılmış ve modern mimarlık mirası özelinde ortaya çıkan moderne özgü değerler belirlenmiştir. Literatür taraması sonucunda incelenen değerler bir çizelge üzerinde kültür mirası ve modern mimarlık mirası değerleri olarak gösterilmiştir. Yapılan literatür taraması ve sonucunda ortaya çıkan çizelgeden hareketle, örneklem alanında seçilen yapıların incelenmesi ve belgelenmesinde bir yol haritası oluşturması açısından, yapıların incelenmesinde uygun görülen çeşitli değerleri içeren beş başlık oluşturulmuştur. Dördüncü bölümde, örneklem alanı olarak seçilen Kadıköy'de çalışmanın mekânsal sınırları belirtilmiş, örneklem alanında seçilen konutlar üçüncü bölümde belirlenen başlıklar altında detaylı olarak incelenmiş ve koruma sorunları tespit edilmiştir. Ek olarak, incelenen tüm özellikleri içeren bir envanter fişi oluşturularak yerinde gözlemlenen yapılardaki bozulmalar ve özgün özellikler bu fişlere yerleştirilmiştir. Beşinci bölüm ise, örneklem alanında yerinde incelenen konutların geleceğe aktarılması için gerekli koruma yöntemlerine konut ölçeği ve kentsel ölçekte öneriler getirildiği bir bölüm olarak ele alınmıştır. Kentsel ölçekte modern konut mirası rotası önerileri geliştirilmiştir. Sonuç ve değerlendirmenin yer aldığı altıncı bölümde, yapılan tüm çalışmalardan elde edilen veriler özetlenmiştir. Modern mimarlık mirasının ve tez çalışması kapsamında üzerinde durulan modern konutların korunmasında başlangıç noktasının belgeleme süreci olduğu, modern konutların içinde bulunduğu yapılı çevre de göz önünde tutularak detaylı bir dokümantasyona ihtiyaç duyduğu ortaya çıkmıştır. Modern mimarlık ürünlerinin yıkılarak kaybedilmesi toplumsal ve kentsel belleğe zarar vermektedir. Bu konuda gündem oluşturacak çalışmalar yapılması toplumsal bilinç ve farkındalık oluşturulması açısından önem taşımaktadır.
Özet (Çeviri)
The discipline of architecture is an area that undergoes development and change within a historical process shaped by social, economic, political, and environmental factors in societies, resulting in various turning points. One of these turning points is the modern architecture era, dated in the recent past. From the late 19th century to the 1920s, certain developments paved the way for the emergence of the modern movement, and societies began to witness changes and transformations. Undoubtedly, the most significant of these developments is the Industrial Revolution. Beginning in the late 18th century, the Industrial Revolution initiated a profound transformation from agrarian societies to industrial societies, reshaping modes of production and laying the groundwork for modern architecture. The modern movement, born in Europe, has spread to vast geographies worldwide and has led to significant developments in twentieth century architectural production with the innovations it brought. Due to the broad dissemination of the modern movement worldwide, there are different opinions among researchers about the exact time frame that the“modern architecture”period covers. However, within the scope of this thesis, when referring to modern architecture, the time period from the 1920s, marked by accelerated technological developments after World War I, continuing through the post-World War II construction activities, and concluding with post-modernism in the late 1970s, were implied. With the declaration of the republic in Türkiye, the process of modernization that took place brought about profound changes in every field, and certainly found its reflection in architecture as well. After the declaration of the republic, many revolutions were carried out within a short period of around five years because of the efforts to reach the level of contemporary civilizations. Atatürk and other close to him pursued a policy in the creation of the Turkish Republic, and the Republic revolutions permeated not only into architecture but also into various fields such as education and development. Various urban planning projects were commissioned and implemented in the processes of development and progress of cities, particularly gaining importance for Anatolian cities connected by new railways. These urban plans were especially implemented between 1930 and 1940. The idea of representing the Republic through architecture lies behind the development and enrichment of cities shaped by the ideology of the nation-state. The modernization of the Turkish Republic has been attempted not only at the level of individual buildings but also as a multidimensional modernization project with a holistic approach in architectural terms. The products of the modern movement, dated to the twentieth century because of the societal transformation brought about by the Industrial Revolution, were shaped with an idealistic and innovative attitude carrying the belief that architecture could provide solutions to social problems. These buildings, designed with the possibilities offered by new construction methods and materials, embrace a simple and rationalist style that opposes the ornamentation and embellishments of traditional architecture. These works carrying the characteristic qualities of modernism face conservation issues and the threat of disappearance not only in Türkiye but also in many regions worldwide. Modern architectural products, for which there are no separate definitions under the cultural heritage legislation in Türkiye, face significant obstacles, especially in the eyes of society, in being recognized and accepted as heritage. This thesis focuses on the preservation of modern architectural heritage, which can be considered a relatively new issue in the history and theory of conservation, with a particular emphasis on modern residences. In the context of modern architectural heritage, residential structures inherently occupy a different position as a building typology. They involve the user in the design and production process, reflect the family and social life of the era in which they were constructed, and allow the architect more freedom to express their own style. The common goal of the research and studies conducted within the scope of the thesis is primarily to identify the remaining modernist residences in the Istanbul - Kadıköy region and to raise awareness about endangered modern architectural products, emphasizing the importance of creating awareness regarding them. The thesis consists of six chapters. In the introductory chapter, which is the first section, the purpose and scope of the study are explained, the problem is identified, four hypotheses are determined, and the structure of the study and the methods used are briefly described. In the second chapter, after examining the emergence and scope of the modern architectural movement worldwide, the focus is placed on the shaping of modern residential structures globally, with a similar examination carried out specifically for Türkiye. Subsequently, an evaluation of the modern residence is conducted within the context of conservation theory, and prominent conservation stories of modern residences worldwide are discussed. In the third chapter, emphasis has been placed on values that hold significant importance in conservation criteria. Initially, the values determined by preservation theorists and organizations were examined, providing a summary of the extensive literature on the subject. The discussion included how these values would be assessed in the context of modern architectural heritage and values specific to modern architectural heritage are identified. The values examined through the literature review have been presented in a table, indicating them as cultural heritage and modern architectural heritage values. Based on the literature review and the resulting table, a roadmap has been established to guide the examination and documentation of selected buildings in the sample area. In this context, five titles containing various values deemed suitable for the examination of the selected buildings in the sample area have been created. These titles are modernist aesthetic value, sociocultural value, canonical value, integrity value and authenticity. In the fourth chapter, the spatial boundaries of the study in the selected area in Kadıköy were defined. The residences selected in the sample area were examined in detail under the titles determined in the third chapter, and conservation issues were identified. In addition, an inventory form encompassing all examined features was created, and deteriorations and original features observed on-site in the buildings were documented in these forms. The fifth chapter is considered as a section where necessary conservation methods for examined residences in the sample area to carry them into the future are proposed, including recommendations at both the individual dwelling and urban scales. The primary and most crucial challenge faced by the modern residences in Kadıköy individually is the threat of demolition due to urban transformation. The foremost and essential recommendation for these structures is their registration. Some of the examined modern residences in Kadıköy feature high-quality art elements such as stained glass, ceramic panels, plaster reliefs, and sculptures. The majority of these have known creators, and a small portion is under protection. It is necessary to preserve these elements along with the buildings and implement the necessary repairs. Products of modern architectural heritage dating back to the twentieth century, intensified in cities due to industrialization and the development of urban areas, should be considered in conjunction with the urban context. The status of these structures as part of the modernist fabric in the urban scale requires an examination not only at the individual scale but also at the urban scale, considering their significant place in urban memory. Therefore, a mapping study has been conducted primarily for the selected structures in the sample area. Furthermore, at the urban scale, proposed routes for a modern residential heritage have been developed. The on-site observation of these structures, which face challenges in being embraced as cultural heritage, is crucial for creating societal awareness and consciousness. In the sixth chapter, which includes the conclusion and evaluation, the data obtained from all the studies are summarized. It has been revealed within the scope of the study that the starting point for the preservation of modern architectural heritage, especially the modern residences emphasized in the thesis, is the documentation process. The demolition and loss of modern architectural products cause damage to societal and urban memory. Undertaking studies that create awareness and generate discussion on this issue is crucial for fostering societal consciousness and awareness. This study's results have the potential to create a model not only limited to Kadıköy but for the conservation of modern residences found in various regions of Istanbul and Türkiye. The approaches implemented in this study can serve as a starting point for documentation efforts, exhibitions, publications, and research in the preservation of modern architectural heritage. Preserving modern residences, along with the modernist fabric, can bring new perspectives and solutions to urban planning.
Benzer Tezler
- 1923-1960 yılları arasında Üsküdar'ın kent morfolojisindeki değişim
The change in the urban morphology of Üsküdar between 1923-1960
HACER TURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET MURAT GÜL
- Modern mimarlık dönemi konut binalarının enerji etkin iyileştirilmesi: İstanbul Bağdat caddesi örneği
Energy efficient refurbishment of modern period architecture residential buildings: Example of Bagdat street
YAPRAK BEGÜM TUNCEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Enerjiİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FETHİYE ECEM EDİS
- Kadıköy Moda semtinin tarihi ve kentsel sit olarak tanımlanması ve korunması için öneriler
Identification of Moda district as historic and urban heritage site and conservation proposals
TANLA ATUN ATLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP ERES ÖZDOĞAN
- Erken Cumhuriyet Dönemi modern mimarlık örneklerinden Kadıköy Halkevi Binası Restorasyon Projesi
Restoration Project of Kadiköy Community Centre: An example of Early Republic Period architecture
ÖZNUR BERBER
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÜLSÜN TANYELİ
- The conservation of 'Anafartalar Çarşısı' as an example of modern architectural heritage in Ankara
Ankara'nın modern mimarlık mirası olarak Anafartalar Çarşısı'nın korunması
ELİF MİRAY KISAER
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiKültürel Mirası Koruma Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE GÜLİZ BİLGİN ALTINÖZ