Türk halk müziğinde Hoyrat ve Gazel türündeki eserlerin notaya alınması ve müzik eğitiminde kullanılması (Elazığ-Harput örneği)
Transcribing works of the Hoyrat and Gazel genres in Turkish folk music and using in music education (Elazığ-Harput example)
- Tez No: 865059
- Danışmanlar: PROF. DR. TÜRKER EROĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Müzik Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 854
Özet
Bu araştırma, karma yöntemin kullanıldığı bir AR-GE (araştırma-geliştirme) çalışmasıdır. Uzman kişi, eğitimci ve öğrencilerle yapılan görüşmeler sonucunda, Türk Müziği ve Ses Eğitimi bölümleri Türk Halk Müziği alanında yapılan uygulamalarda, uzun hava türündeki eserlerin öğretiminin yeterli materyal ve bir öğretim planı olmaksızın, kulaktan, usta-çırak/meşk yöntemiyle yapıldığı tespit edilmiştir. Bu problemin çözümü doğrultusunda; Türk Halk Müziği ürünlerinde öğretim yöntemi olarak kullanılan usta-çırak/meşk yöntemindeki geleneksel algılayışı destekler nitelikte öğretim materyalleri geliştirilmiştir. İlk olarak literatür taramasıyla konu kapsamında gerçekleştirilen akademik çalışmalar incelenmiştir. Kavramsal çerçeve oluşturulurken aynı zamanda derste kullanılacak materyal olarak Elazığ-Harput yöresine ait Gazel ve Hoyratlar incelenmiş, ses kaydı açısından derlemeye elverişli 15 Gazel, 15 Hoyrat olmak üzere 30 uzun hava türünde eser belirlenmiştir. İncelenen eserlerin uzun hava türünde ve usûl yapısının çoğunlukla serbest ölçüde olması nedeniyle eserlerin ezgi yapılarının ve süre değerlerinin doğru şekilde notaya aktarılabilmesi için günümüz nota yazım sistemine ulaşılana dek tarihte geliştirilmiş olan nota yazım sistemleri incelenmiştir. Bu incelemenin sonucunda eserler, günümüz nota yazım sistemine en yakın olacak şekilde dikte edilmiştir. Yöre arşivinden belirlenen 30 uzun hava türünde eserin işitsel dökümanları kendi hızlarında ve bilgisayar ortamında ağırlaştırılarak dinlenmiş, detaylı ve sade biçimde olmak üzere iki farklı şekilde notaya alınmıştır. Sade yazımda, TRT Türk Halk Müziği repertuvarında kullanılmış olan nota yazımına benzer bir yapıya yer verilmiş, detaylı yazımda ise bu notaya ek olarak eserin içerdiği bütün yapılar (çarpma, çarpma sayısı, glissando vs.) notaya aktarılmıştır. Notaya alma çalışmalarının tamamlanmasının ardından araştırmanın uygulama bölümünde; belirlenen Hoyrat türündeki eser, deney-kontrol grubundaki 12 öğrenciyle çalışılmıştır. İlk aşamada kontrol grubundaki öğrencilere geleneksel usta-çırak/meşk yöntemiyle Hoyrat eseri öğretilmiş ve uzun hava söyleme düzeyleri uzmanlar tarafından değerlendirmelerle ortaya konulmuştur. Bu değerlendirmeler neticesinde, alınan eğitimin bir sonucu olarak Hoyrat uzun havanın, öğrenciler tarafından otantik icradan bağımsız bir şekilde; farklı notalarla, yer yer farklı yorumlarla ve yöresel icranın dışında seslendirilmeye çalışıldığı belirlenmiştir. Eser içerisinde geçen pasajlarda, nota eksikliğinden kaynaklı icra esnasında hatırlanmakta güçlük çekildiği, yer yer kayıtlarda aksamaların olduğu, kayıtların eksik kaldığı görülmüştür. İkinci aşamada deney grubu için aynı eser belirlenmiş, öğrencilere kaynak kişinin kaydına yakın ve yöresel tavra uygun olacak şekilde otantik icraya yönelik bir öğretim planı oluşturulmuştur. Bu plan çerçevesinde örneklemde yer alan Hoyrat eseri, deney grubundaki öğrencilere görsel olarak yazılan notalarla da desteklenerek kayıtlarla birlikte öğretilmiş ve uygulama sonrasında deney grubunun uzun hava icraları uzman değerlendirmesine sunulmuştur. Elde edilen bulgular neticesinde; deney grubuna uygulanan bu modelin kontrol grubuna kıyasla, uzun hava söyleme düzeylerinde anlamlı bir gelişme sağladığı gözlemlenmiştir. Çalışmada; üniversitelerin müzik eğitimi verilen bölümlerinde Hoyrat ve Gazel uzun havaların yöresel tavırlarına ve icralarına en yakın biçimde öğretilmesine yönelik materyal ve bir öğretim planı oluşturulmuş, oluşturulan bu materyal ve planın müzik eğitimindeki etkinlik düzeyi ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
This research is an R&D (research and development) study that employs a mixed-method approach. As a result of interviews conducted with experts, educators, and students, it was determined that in the practices of Turkish Music and Vocal Education departments, particularly in the field of Turkish Folk Music, the instruction of uzun hava type compositions (a type of Turkish folk music) is primarily done by listening and through the traditional usta-çırak/meşk method without sufficient materials and an instructional plan. In order to solve this problem, instructional materials were developed to support the traditional understanding of the usta-çırak/meşk method used as a teaching method in Turkish Folk Music. Firstly, academic studies within the scope of the subject were examined through a literature review. While creating the conceptual framework, compositions from the Elazığ-Harput region, specifically Gazel and Hoyrat, were also studied as materials to be used in the course. A total of 30 compositions in the uzun hava styles, consisting of 15 Gazel and 15 Hoyrat compositions suitable for compilation, were identified. Since the examined compositions were mostly singed free rhythmically within the uzun hava style, historical notation systems those were developed until the developing of modern music notation systems were studied to accurately transcribe the melodic and rhythmic structures of the compositions. As a result of this review, the compositions were transcribed as closely as possible to todays' music notation system. The audio recordings of the 30 uzun hava selected from the regional archives were slowed down in tempo and transcribed in two different ways: a notation similar to in TRT Turkish Folk Music repertoire was used in the notation, and in the detailed notation, all structures found in the composition (ornaments, repetitions, glissando, etc.) were transcribed in a way that would be closest to today's music notation. After completing the transcription work, in the practising section of the research, a Hoyrat composition was studied with a group of 12 students designated as the experimental-control group. In the first stage, students in the control group were taught the Hoyrat composition using the traditional usta-çırak/meşk method, and their levels of singing uzun hava were evaluated by experts. As a result of these evaluations, it was determined that as a result of the training received, the Hoyrat composition was attempted to be performed by the students independently from authentic performance, with different notes, occasional different interpretations, and outside the regional style. It was observed that passages in the composition were difficult to remember during performance due to the lack of notation, there were occasional disruptions in the recordings, and the recordings were incomplete. In the second stage, the same composition was selected for the experimental group, and an instructional plan was created to teach the students to sing it in a way that was close to the original recording and in line with the regional style. Within this plan, the Hoyrat composition included in the sample was taught to the experimental group with notations to support the singing, and after the application, the recordings performed by students which where in the experimental group were presented to expert evaluation. As a result of the findings, it was observed that this model applied to the experimental group led to a significant improvement in their levels of singing uzun hava compared to the control group. In this study, materials and an instructional plan were created for the teaching of Hoyrat and Gazel in music education departments of universities in a way that is closest to their regional styles and performances.
Benzer Tezler
- Kerkük horyatları ve icrası
Kerkuk horyats and performance
SARMED MAHDİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. ZİYAT AKKOYUNLU
- Elazığ Harput müziğinde söz
The lyrisc in the music of Elazığ-Harput
YAVUZ KÖKTAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Halk Bilimi (Folklor)Sakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. TÜRKER EROĞLU
- Elazığ-Harput müzik folkloru
The music folklor of Harput, Elazığ
SAVAŞ EKİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Türk Dili ve EdebiyatıSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TÜRKER EROĞLU
- Halk müziği icralarında kanun taksimleri
Kanun taqsims in Turkish folk music
DENİZ ERTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MüzikErciyes ÜniversitesiMüzik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NAZİFE OYA LEVENDOĞLU ÖNER
- Kerkük hoyratları ve melodik kalıpları üzerine bir inceleme
Master thesisa study on Kirkuk hoyrats and melodic patterns
KADİR GÜÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MüzikAtatürk ÜniversitesiMüzik Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN TAHSİN SÜMBÜLLÜ