СРАВНИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ КОНЦЕПТА 'ЖЕНЩИНА' В РУССКОМ И ТУРЕЦКОМ ЯЗЫКАХ
Kadın imgesinin Rus ve Türk dillerinde karşılaştırmalı analizi
- Tez No: 866000
- Danışmanlar: PROF. DR. FİRENGİZ PAŞAYEVA YUNUS
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Rusça
- Üniversite: Kafkas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Slav Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rus Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 112
Özet
Bu tezde, her dilin ayrılmaz bir parçası olan atasözleri ve deyimlerden yola çıkılarak Rus ve Türk dillerindeki kadın kavramı incelenmiş, benzer ve farklı yönleri ortaya koyulmuştur. Günümüz dünyasında yaygınlaşan feminizm, kadın hakları, cinsiyet ayrımcılığı gibi faktörler bu tezin konusunun seçilmesinde rol oynamıştır. İnsanların konuşurken dildeki cinsiyetçi kavramların fakına varamadıkları bir gerçektir. Toplumun içinde bulunduğu bu durumu kökten çözüme kavuşturmak, dili cinsiyetçi ifadelerden arındırmak bir ihtiyaç haline gelmiştir. Dildeki kadınlarla ilgili kalıplaşmış ifadelerin temelinde cinsiyetçilik olduğunun insanlara anlatılması, öğretilmesi amacıyla, bu ve bunun gibi araştırmaların yapılması büyük önem taşımaktadır. Her araştırmanın temelinde teorik bilgilerin yer aldığı bir gerçektir, bu tezin ilk bölümünde atasözleri ve deyimler teorik açıdan ele alınmıştır. Bu kalıplaşmış kavramlar derinlemesine incelenmiştir. Farklı araştırmacıların, bilim insanlarının atasözleri ve deyimler ile dil bilimine nasıl bir bakış açısıyla yaklaştıklarına, nasıl anladıklarına ve anlattıklarına değinilmiştir. Ve bu araştırmacıların kavramlara getirmiş olduğu açıklamalar örneklendirilerek benzer ve farklı yönleri kıyaslanmıştır. İkinci bölümde topluma ait zihniyetin atasözleri ve deyimlerdeki izine vurgu yapılmıştır ve tezin konusuyla ilişkilendirilmesi amaçlanmıştır. Sapir-Whorf hipotezinden (dilsel görecelik) yola çıkılarak, insanların dünya görüşlerinin, zihniyetinin kullandıkları dilden ciddi manada etkilendiklerinden ve kendi dillerinde kendilerine özgü düşünce yapısının oluştuğundan söz edilmiştir. Bu bölümün sonlarına doğru Rus atasözlerine yer verilmiştir. Misafirlik, zenginlik, toplum kuralları gibi kavramların atasözlerine yansımasına değinilmiş ve atasözlerinin Rus halkının zihniyet yapısı ile bağdaştırılması amaçlanmıştır. Üçüncü bölümde Türk ve Rus dil bilimcilerin çalışmalarına katkıda bulunacak önemli bir araştırma yapılmıştır. Bu bölüm üç alt başlıktan oluşmaktadır. İlk olarak kadınların ruh halinin, düşüncelerinin çok değişken olması, çok konuşmaları, aptal olmaları ve birden fazla kadının aynı ortamda bulunduklarında farklı karakter özelliklerinin ortaya çıkabileceği gibi konularla alakalı Rusça atasözleri ve deyimleri incelenmiş olup, konusuna göre gruplandırılmıştır, grafik ve tablolar halinde sunulmuştur. Daha sonra, kocanın karısı üzerindeki otoritesi, gelin ya da eş seçme konusunun incelikleri, anne-kız benzerliği, kız terbiyesi, kadın ahlakı gibi konular, Türk atasözleri ve deyimleri ışığında ele alınarak, açıklanmış ve bu sözlerin tarihi ile ilişkilendirilmiştir. Türkçe ve Rusça dillerindeki benzer atasözleri aranarak, düşünce yapısı açısından karşılaştırılmıştır, tablo şeklinde sunulmuştur. Bazı atasözleri kadını aşağılarken, bazılarının ise yücelttiği anlaşılmıştır. Üçüncü bölümde, Rus ve Türk atasözlerindeki erkek üstünlüğü, kadının değişken halleri gibi daha önce açıklanmış olan konuların kıyaslanması yer almaktadır. Daha anlaşılır olması amacıyla incelenen konuların tamamı bir tablo halinde verilmiştir. Ayrıca önemli bir anket çalışması yapılmıştır. Anket yetişkinler ve çocuklar olmak üzere iki gruptan oluşmaktadır. Yetişkinler 18-50 yaş arası, ana dili Rusça olan ve Türkçe öğrenenler; çocuklar 7-17 yaş arasıdır. Ankete 121 yetişkin, 77 çocuk katılım sağlamıştır. Yetişkin katılımcılara yöneltilen ilk soru,“Kadınlarla ilgili ilk aklınıza gelen Rus atasözü hangisidir?'' sorusu olmuştur. Elde edilen yanıtlar grafik halinde sunulup, gerçekle, zihniyetle, bağdaştırılarak açıklanmıştır. Katılımcıların verdikleri cevapların nedeni üzerinde durulmuş, sorgulanmış ve anlatılmıştır. Yetişkinlere sorulan ikinci soru, ”Kadınlarla ilgili ilk aklınıza gelen Türk atasözü nedir?'' sorusudur. Alınan cevaplar ilk soruda olduğu gibi irdelenmiş, grafik oluşturulmuş ve açıklanmıştır. Yetişkinlere“500 yıl önce yaşamış Türk kadınını nasıl tanımlarsınız?”ve“500 yıl önce yaşamış Rus kadınını nasıl tanımlarsınız”? soruları da yöneltilerek, alınan yanıtlar çerçevesinde, katılımcıların hayalinde çizdiği 500 yıl önceki kadın rolüne ilişkin atasözleri ve deyimler aranmış olup, tablo yapılarak sunulmuştur. Ankete katılan çocuk katılımcılara sorulan“Kadınlarla ilgili ilk aklınıza gelen Rus atasözü nedir?”sorusuna yetişkinlerinkinden farklı yanıtlar alınmıştır. Çocuklardan gelen cevaplardan yola çıkılarak, atasözlerinin ve toplumun zihniyet yapısının, yaşam şartlarına, sosyal hayata bağlı olarak, kuşaktan kuşağa büyük değişimlere uğradığı anlaşılmıştır. İzlenimler grafik ile gösterilmiş olup, konuyla ilgili çıkarımlar yapılmıştır. Yapılan araştırmalar dil bilimi için büyük önem taşımaktadır, çünkü bu çalışmalar sayesinde insanların günlük yaşamdaki hangi atasözlerini kullandıklarını, zihniyetini ve kadının toplumdaki rolünü anlamak mümkün hale gelecektir. Atasözleri ve deyimler sebep-sonuç ilişkisi açısından incelenmiştir. Yapılan gözlem ve incelemelerin neticesinde, Sapir-Whorf hipotezi (dilsel görecelik) onaylanmıştır. İnsanların kullandıkları dilin dünya görüşlerine, düşüncelerine etki ettiği anlaşılmıştır. Atasözleri ve deyimler Rusça öğrenen yabancılar için büyük ilgi uyandırmaktadır, çünkü bu kalıp sözler sayesinde öğrenciler, Rusça konuşan bir kişinin nasıl düşündüğünü kavrayabilirler. Ayrıca son yıllarda kadın-erkek eşitliği konusu dünya çapında giderek daha fazla gündeme getiriliyor ve feminist düşünce güç kazanıyor. Atasözleri ve deyimlerde erkeğin rolü konusunun incelenmesinin, kadınlarınki kadar ilgi uyandırmayacağından söz etmek gayet yerinde bir düşünce olacaktır. Bu durum, değerlendirmenin kadın konusu yönünden kaleme alınmasındaki ana faktörlerdendir. Dünyadaki tüm dillere bakılacak olursa, her dilde kadınlarla ilgili iyi ve kötü örneklerle karşılaşılacaktır. Kadını öven, aşağılayan, aptal yerine koyan, insanlara olumlu veya olumsuz etkiler bırakan atasözleri ve deyimlerin kaynağının yine toplumun kendisinin olduğu kanısına varılmıştır.
Özet (Çeviri)
This dissertation examines the image of a woman through the prism of proverbs and sayings that are an integral part of the Russian and Turkish languages. The importance of this and similar research works lies in the identification of linguistic units that belittle the place of women, which contributes to public awareness of the problem and its eradication. The basis of the dissertation, as in any research work, is the theoretical part, in which the concepts of proverbs and sayings are studied. Also, part of the work is devoted to the study of the connection between the mentality of the people and the proverbs and sayings used in the language. Examples of parodies reflecting the national characteristics of the Russian people are given. An important section of the dissertation is the applied part of the work. It presents a survey conducted among two groups, on the basis of which it was possible to conduct an in-depth analysis of the connection between the concept of a woman in people's minds and her image in the phraseology of the Russian and Turkish languages. These latest findings are a big step towards achieving the main goal of the dissertation – the eradication of sexist expressions from the Russian and Turkish languages. Also, thanks to the survey, it is possible to track the dynamics of the use of proverbs and sayings by modern residents of the CIS countries of different age groups, and to see a change in mentality with the help of proverbs and sayings used by the respondents. Thus, the dissertation can serve as useful material for researchers who set themselves the tasks: to identify the connection between proverbs and sayings, and culture; to confirm the fact that the phraseology reflects the characteristics of the character and place in society of Russian and Turkish women; to obtain up-to-date data on the use of proverbs and sayings.
Benzer Tezler
- Rusça ve Türkçe deyimlerdeki renk kavramının karşılaştırmalı analizi
Сравнительный анализ концепта 'цвет' во фразеологизмах русского и турецкого языков
BEHİYE ASUDE ÖZCAN
Yüksek Lisans
Rusça
2019
Dilbilimİstanbul Aydın ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ JALE COŞKUN
- СРАВНИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ СЛОВАРЕЙ АХМЕДА ВЕФИКАПАШИ «ЛЕХЧЕ-И ОСМАНИ» (1876) И КАЮМА НАСЫРИ«ЛЕХЧЕ-И ТАТАРИ» (1895)
Başlık çevirisi yok
SÜMEYYE ŞENER
Yüksek Lisans
Rusça
2019
Karşılaştırmalı EdebiyatKazan Federal University (Volga region)DR. Сюмеййе Шенер
- СРАВНИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ ФРАЗЕОЛОГИЗМОВ, ВЫРАЖАЮЩИХ «ХАРАКТЕР ЧЕЛОВЕКА» В ТУРЕЦКОМ И РУССКОМ ЯЗЫКАХ
Başlık çevirisi yok
ZAFER ALTUN
- Политическая модернизация империи: сравнительный анализ на примере России и Турции
Başlık çevirisi yok
ASLI YİĞİT
Yüksek Lisans
Rusça
2009
Siyasal BilimlerMoscow State Institute of International Relations University (MGIMO)Moskovskij Gosudarstvennyj Institut Meždunarodnyh Otnošenij (Universitet))DOÇ. DR. I. V. KUDRYASHOVA