Adıyaman ili Gerger ilçesi Türkmen ağzı
Dialect study of Turkmens of Gerger district of Adıyaman province
- Tez No: 866125
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ OSMAN TÜRK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Harran Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 159
Özet
Ağız; aynı dil içinde ses, şekil, söz dizimi ve anlamca farklılıklar gösterebilen, belli yerleşim bölgelerine veya sınıflara özgü olan konuşma dilidir. Ağızlar gelişigüzel kurallardan ibaret değildir. Her biri o dilin gelişme ve değişme eğilimlerini işaret eder. Bu bakımdan ağızlar geçmiş ile günümüz arasında köprü görevini üstlenmiş bir kültür aktarıcısıdır. Türkçenin konuşulduğu coğrafyalarda halk arasında kullanılan dilin fonetik, morfolojik, semantik, sentaktik gibi bazı hususiyetlerine göre yazı dilinden yani ölçünlü Türkçeden ayrılan ağızlar, bu dilin tarihî devirlerine ışık tutmak ve bu devirlerden günümüze ulaşan özellikleri tespit etmek açısından son derece önemlidir. Türkiye Türkçesi Ağızları üzerindeki çalışmalar geç yapılmaya başlanmış ve yetersiz olsa da son dönemlerde yaygınlık kazanmıştır. Bu doğrultuda titizlikle yapılan çalışmalar bahsedilen tespitler açısından büyük bir değer ifade etmektedir. Çalışmada öncelikle Gerger ve Türkmenlerin yaşadığı köylerin tarihî, coğrafî ve etnik yapısı araştırılmıştır. Tüm bunları göz önünde bulundurarak bir ağız derleme çalışması yapmaya karar verdikten sonra, eskiden beri Türkçe konuşan, nüfus mübadelesinden etkilenmeyen köylerimize ulaşmaya çalıştık. Derleme yapılacak bölgenin, ağız özelliklerini doğru şekilde yansıtacak kaynak kişiler belirlenmiş ve 2022 yılında ayrıntılarıyla incelemeye çalıştığımız yaklaşık on dört kişinin konuşmasından oluşan bu derlemeler dijital ses kaydediciler aracılığıyla kayıt altına alınmıştır. Ardından konuşmalar, önceden belirlenen transkripsiyon işaretleri yardımıyla yazıya aktarılmış, incelenecek sözcükler ses ve biçim bilgisi özellikleri açısından incelenmiştir. İnceleme sonucunda tespit edilen sonuçlara ve bazı önerilere yer verilmiştir. Çalışma dört bölümden oluşmuştur. Çalışmanın ilk bölümünde Türkiye Türkçesi ve Gerger Türkmen köyleri yöresi bağlamında ağız çalışmaları hakkında bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde Gerger ve Türkmen köyleri tarihi, nüfus yapısı, konumu ve idari yapısı; çalışmanın konusu, amacı ve yöntemi hakkında bilgiler verilmiştir. Üçüncü bölümde derlenen metinlerdeki sözcükler ses ve şekil özellikleri bakımından incelenmiştir. İnceleme sonucunda tespit edilen sonuçlara ve bazı önerilere yer verilmiştir. Dördüncü bölümde ise çalışmaya dahil ettiğimiz metinleri ses ve şekil bilgisi yönünden ayrıntılı incelemeye çalıştık. Çalışmamızın sonuna da yöresel farklılık gösteren kelimeler ekleyerek sözlük bölümünü oluşturduk.
Özet (Çeviri)
Mouth; It is a spoken language that can show differences in sound, form, syntax and meaning within the same language and is specific to certain settlements or classes. Dialects are not just arbitrary rules. Each of them points to the development and change tendencies of that language. In this respect, dialects are cultural transmitters that act as a bridge between the past and the present. Dialects that differ from the written language, that is, standard Turkish, according to some characteristics of the language used among the people in the geographies where Turkish is spoken, such as phonetics, morphology, semantics and syntactics, are extremely important in terms of shedding light on the historical periods of this language and determining the features that have survived from these periods to the present day. Although studies on Turkish dialects started late and were insufficient, they have become widespread in recent years. The meticulous studies carried out in this direction are of great value in terms of the findings we mentioned. In the study, first of all, the historical, geographical and ethnic structure of the villages where Gerger and Turkmen live were investigated. After deciding to do a dialect compilation taking all these into consideration, we tried to reach our villages that have always spoken Turkish and were not affected by the population exchange. Resource persons who would accurately reflect the dialect characteristics of the region to be compiled were determined, and these compilations, consisting of the speeches of approximately fourteen people whom we tried to examine in detail in 2022, were recorded through digital voice recorders. Then, the conversations were transcribed with the help of predetermined transcription signs, and the words to be examined were examined in terms of their phonetic and morphological features. The results and some suggestions determined as a result of the review are included. In the last section, we created the dictionary section from the texts compiled and examined from the source persons in the form of appendices and the words mentioned in these texts. The study consists of four parts. In the first part of the study, information is given about Turkey's Turkish and dialect studies in the context of Gerger and Turkmen villages. In the second part, the history, population structure, location and administrative structure of Gerger and Turkmen villages; Information about the subject, purpose and method of the study is given. In the third section, the words in the compiled texts were examined in terms of their sound and form characteristics. The results and some suggestions determined as a result of the review are included. In the fourth chapter, the words mentioned in the texts compiled and examined from reference persons in the form of appendices are given by creating a dictionary in separate sections in alphabetical order.
Benzer Tezler
- Gerger ve yakın çevresinin (Elazığ L42-D4 paftası) jeomorfolojisi (Adıyaman)
Geomorphology of Gerger and its surroundings (Elazığ L42-D4 layout) (Adıyaman)
EYÜP GÜNDÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Coğrafyaİstanbul ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TOPÇU AHMET ERTEK
- Çifthisar havzası ve yakın çevresinin (Adıyaman) kütle hareketleri açısından cbs tabanlı duyarlılık analizi
Gis based sensitivity analysis of the Çifthisar basin and its vicinity (Adıyaman) in terms of mass movements
FARUK BİNGÖL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
CoğrafyaHarran ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET SERDAR AYTAÇ
- Bir mermer yatağı için ayrıntılı rezerv hesaplamasının bir madencilik modelleme yazılımı ile gerçekleştirilmesi
An application of detiled reserve calculation for an actual marble deposit by using mine modelling software
ULAŞ ÖZYURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Maden Mühendisliği ve MadencilikDicle ÜniversitesiMaden Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZGÜR AKKOYUN
- 7. sınıf matematik dersi öğretim programının ve ders kitabının günlük hayatla ilişkilendirilmesi yönünden değerlendirilmesi
Evaluation of the 7th grade mathematics lesson teaching program and the textbook in connection with daily life
NESİBE NUR TÜYSÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLAY EKİCİ
- Yerel susam (Sesamum indicum L.) popülasyonları ve tescil edilmiş çeşitlerde bitkisel özellikler ile verim ve verim unsurlarının saptanması
Determination of plant charactesitics, yield and yield components of sesame (Sesamum indicum L.) populations and registered varieties
ŞAHİN ÖZEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
ZiraatKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATİH KILLI