Tanzimat Dönemi hikâyelerinde din ve inanç algısı
The perception of religion and faith in Tanzimat period stories
- Tez No: 866266
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET FETİH YANARDAĞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 346
Özet
İnsanoğlu varoluş gereği olarak gücünün yetemediği durumlarla karşılaştığında sığınma ihtiyacı hisseder. İnsan ile birlikte doğan inanma ihtiyacı birey ve toplumların doğasının esasını oluşturur. Tarih boyunca insanların çeşitli dinlere ve inançlara bağlı bir hayat sürdürerek mana ve madde âleminde psikolojik doyum noktasına ulaştığı görülür. Tanzimat Fermanı'nın ilanı ile birlikte Osmanlı devletinde değişen sosyal ve siyasal ortam edebi eserleri de etkiler. Siyasal anlamda devlet bünyesinde yapılan reform hareketleri toplumsal hayata, bireyin yaşamına ve edebi eserlerin içeriğine yansır. Asırlar boyunca sahip olunan kültürel değerler, Tanzimat döneminde yaşanan batılılaşma ile birlikte farklı bir zihniyetin meydana gelmesine zemin hazırlar. İnsan ruhunun özüyle ilişkili olan edebiyat sahası da bu dönemde toplum ve bireyin yaşadığı değişimlerden etkilenir. Tanzimat Dönemi ile birlikte gelişen hikâye toplumu yansıtan ayna niteliğini taşırlar. Bu dönemde nesir sahasında yazılan eserler şekil ve muhteva bakımından birçok değişim yaşamışlardır. Klasik Türk edebiyatı sahasında nesir türünde yazılan eserler Tanzimat döneminde batıdan alınan teknikle birleştirilip hikâyenin gelişmesi sağlanır. Türk hikâyesinin zeminini oluşturan eserler olarak kabul edilen Muhayyelât-ı Aziz Efendi, Müsameretnâme, Akabi Hikâyesi ve Hayâlât-ı Dil batılı anlatı türü olarak daha sonra gelişecek olan hikâye türünün temel eserlerdir. Tanzimat Dönemi'nde Ahmet Midhat Efendi, Recaizade Mahmud Ekrem, Nabizade Nazım ve Samipaşazade Sezai yazdıkları eserlerle hikâyenin Türk edebiyatındaki gelişim serüvenine etki etmişlerdir. Türk edebiyatında din ve inanç olgusu eserlerde önemli bir yer teşkil etmektedir. Toplumun batının sosyal hayatına yönelmesiyle birlikte nesir türünde yazılan eserlerde alafranga hayat, görücü usulü evlilik, basit aşk üçgenleri gibi konuları ele alınır. Bu konuların yanı sıra din ve inanç olgusu da birçok hikâyede işlenmiştir. Toplumsal kaidelerin ve hayatın dönüşümü inanç esasları üzerinde de etkisini gösterir. Bu dönemde yazılan hikâyelerde İslamiyet ve Hıristiyanlık dinine yer verildiği gibi Yahudilik ile kabile inançlarına ait izlerinin de işlendiği görülmektedir. Bu çalışmada Tanzimat Dönemi'nde (1839-1896) yayınlanmış olan yüz elli beş hikâye din ve inanç olgusu bağlamında irdelenmiştir. Türk edebiyatında hikâyenin zeminini oluşturan eserlerden sonra Ahmet Midhat Efendi, Recaizade Mahmud Ekrem, Nabizade Nazım ve Samipaşazade Sezai'nin yazdığı eserler öncelikle olay örgüsü bakımından daha sonra ise din ve inanç esasları bakımından incelenmiştir. Hikâyelerde sırasıyla; İslamiyet, Hıristiyanlık, Yahudilik, ilkel kabile inançları ve batıl inançlar ele alınmıştır.
Özet (Çeviri)
As a matter of existence, human beings feel the need for shelter when they encounter situations that they cannot afford. The need to believe that arises with humans forms the basis of the nature of individuals and societies. Throughout history, it has been observed that people have reached a point of psychological satisfaction in the spiritual and material worlds by living a life adhering to various religions and beliefs. With the proclamation of the Tanzimat Edict, the changing social and political environment in the Osmanlı state also affected literary works. In political terms, reform movements carried out within the state are reflected in social life, the life of the individual and the content of literary works. Cultural values held for centuries pave the way for the emergence of a different mentality with the westernization experienced during the Tanzimat period. The field of literature, which is related to the essence of the human soul, is also affected by the changes experienced by society and the individual in this period. The stories that developed with the Tanzimat Period have the quality of a mirror reflecting the society. During this period, the works written in the field of prose experienced many changes in terms of form and content. The works written in prose in the field of Classical Turkish literature were combined with the techniques taken from the West during the Tanzimat period and the story was developed. Muhayyelât-ı Aziz Efendi, Müsameretnâme, Akabi Hikâyesi and Hayâlât-ı Dil, which are considered as the works that form the basis of the Turkish story, are the basic works of the story genre that will later develop as a western narrative genre. During the Tanzimat Period, Ahmet Midhat Efendi, Recaizade Mahmud Ekrem, Nabizade Nazım and Samipaşazade Sezai influenced the development of the story in Turkish literature with the works they wrote. In Turkish literature, the phenomenon of religion and belief has an important place in the works. As the society turned towards the social life of the West, subjects such as European life, arranged marriage, and simple love triangles were discussed in the works written in prose. In addition to these subjects, the phenomenon of religion and belief is also discussed in many stories. The transformation of social rules and life also has an impact on the principles of faith. In the stories written during this period, Islam and Christianity are included, as well as traces of Judaism and tribal beliefs. In this study, one hundred and fifty-five stories published in the Tanzimat Period (1839-1896) were examined in the context of religion and belief. After the works that form the basis of the story in Turkish literature, the works written by Ahmet Midhat Efendi, Recaizade Mahmud Ekrem, Nabizade Nazım and Samipaşazade Sezai were examined firstly in terms of plot and then in terms of religion and belief principles. In the stories respectively; Islam, Christianity, Judaism, primitive tribal beliefs and superstitions are discussed.
Benzer Tezler
- Fatma Barbarosoğlu'nun hikayelerinde kadın kimliği
Woman identitiy in Fatma Barbarosoğlu's stories
BURCU KATEROĞLU ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıBozok ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NİLÜFER İLHAN
- Ahmet Midhat Efendi'nin roman ve hikâyelerinde kadın
Woman in the novels and stories of Ahmet Midhat Efendi
ESRANUR KARAÇENGEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıKaradeniz Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜLKÜ ELİUZ
- Cumhuriyet Dönemi hikâyelerinde kötülük olgusu
The phenomenon of evil in the stories of the Republican Period
GAMZE NUR DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KADİR CAN DİLBER
- Hasan Remzi'nin hayatı, edebi kişiliği ve eserleri
Hasan Remzi's life, literary personality and his works
SERCAN CEYLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
BiyografiMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALAATTİN KARACA
- Pınar Kür'ün roman ve hikâyelerinde yapı, tema ve anlatım
Structure, theme and narration in Pınar Kür's novels and stories
OKTAY ÜZEL
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıKırıkkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHİTTİN ELİAÇIK