Celâlzâde Mustafa Çelebi'nin (Nişâncı) Tevârîh-i Ayasofya-yı Şerîf'i (Giriş-inceleme-metin-dizin)
Celâlzâde Mustafa Çelebi's (Nişâncı) Tevârîh-i Ayasofya-yı Şerîf (Introduction-review-text-index)
- Tez No: 866482
- Danışmanlar: PROF. DR. HACI İBRAHİM DELİCE
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 441
Özet
Bu tez çalışmasında“Koca Nişancı”lakabıyla bilinen Celâlzâde Mustafa Çelebi'nin M. 1541'de kaleme aldığı, Berber İbrahim tarafından M.1748'de istinsah edilen ve Bulgaristan Millî Kütüphanesi, Şarkiyat Bölümü, Türkçe El Yazmaları OP. 1051'de kayıtlı bulunan“Tevârîh-i Ayasofya-yı Şerîf min Te'lîf-i Nişâncı”adlı eser incelenmiştir.“Sebeb-i Telif”bölümünde anlatılanlara göre, bir dostu elinde bir risale ile çıkagelir; metni, müellifin önüne koyar; insanların rahatça okuyup istifade edebilmesi ve yazana hayır duada bulunması için bu kitabı Türk dilinde telif etmesi gerektiğini söyler. Bu sözler üzerine Nişancı, eserini kaleme alır. Bizans döneminde başlayıp Osmanlı döneminde İslamî motiflerin de eklenmesiyle zenginleşen Ayasofya tarihçiliği geleneğinin bir ürünü olan eser, hem içeriği hem zengin söz varlığı hem de EAT dil özellikleriyle oldukça dikkat çekicidir. Çalışmamız dört ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Ayasofya hakkında temel bilgiler verildikten sonra eserin adı ve yazarı ile ilgili tartışmalara değinilmiştir. Eserin nüshalarının tanıtılmasının ardından müellif Celȃlzȃde Mustafa Çelebi hakkında bilgiler verilmiş; ardından eserin içeriği ve bölümleri anlatılmış; nihayet, eserin söz varlığı ile ilgili istatistiksel bilgilerle bölüm sonlandırılmıştır. İnceleme bölümünde metnin dil özellikleri ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir. Metin bölümü, eserin transkripsiyonunun yapıldığı ve düzeltmelerin dipnot olarak verildiği bölümdür. Dizin bölümünde eserdeki her bir sözcüğün kökeni, anlamı, metinde kullanıldığı yerler ve kullanım sayısı tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis examines the work titled“Tevârîh-i Ayasofya-yı Şerîf min Te'lîf-i Nişâncı”registered in the Bulgarian National Library, Department of Oriental Studies, Turkish Manuscripts OP. 1051., written by Celalzâde Mustafa Çelebi, otherwise known as“Koca Nişancı”in 1541 and copied by Berber İbrahim in 1748. According to the story in the“Sebeb-i Telif”section, a friend turns up with the text in his hand, puts the text in front of the author and says that he should write this book in Turkish so that people can read it comfortably and pray for the author. Upon these words, Nişancı sets pen to paper. The work, a product of the Hagia Sophia historiography tradition which started in the Byzantine period and was enriched with the addition of Islamic motifs in the Ottoman period, is quite remarkable in terms of its content as well as its rich vocabulary and features of Old Anatolian Turkish. Our study consists of four main parts. After covering basic information about Hagia Sophia in the Introduction, discussions about the title and author of the work are mentioned. Following an introduction of the copies of the work, information about the writer Celȃlzȃde Mustafa Çelebi is provided. Then the content and sections of the work are discussed. Finally, the section is concluded with statistical information regarding the work's vocabulary. In the Analysis section, the language features of the text are examined in detail. In the Text section the work is transcribed and corrections are given as footnotes. The origin and meaning of each word in the work, the places where they are used in the text and the number of uses are found in the Index.
Benzer Tezler
- Mahmud bin Mustafa bin Celâl'in Gencine-i Letâ'if adlı eseri (metin-inceleme)
Başlık çevirisi yok
ÖMER SAĞLAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖMER ZÜLFE
- Koca Nişanci of Kanuni: Celalzade Mustafa Çelebi, bureaucracy and kanun in the reign of Suleyman the magnificent (1520-1566)
Kanuni'nin Koca Nişancı'sı: Kanuni Sultan Süleyman devrinde (1520-1566) celalzade; Mustafa Çelebi, bürokrasi ve kanun
MEHMET ŞAKİR YILMAZ
Doktora
İngilizce
2006
Siyasal Bilimlerİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. HALİL İNALCIK
- Terceme-i Meâricü'n-nübüvve (Metin-Sözlük)
Terceme-i Me'aricü'n-nübüvve (Text-Glossary)
SEVDA ERATALAY
Doktora
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıYüzüncü Yıl ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ÖZKAN
- Celâl-zâde Mustafa Çelebi, Tabakâtü'l-Memâlik ve Derecâtü'l-Mesâlik
Başlık çevirisi yok
FUNDA DEMİRTAŞ
- Eski Türk edebiyatında Mensur Yûsuf u Züleyhâ hikâyeleri ve Muhammed B. İbrahim'in Yûsuf u Züleyhâ'sı
The stories of Yûsuf and Zuleyhâ written in prose and Muhammed b. İbrahim's Yûsuf and Zuleyhâ
MEHMET ŞAHİN
Doktora
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıYıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA ERDOĞAN