Halk şiirinde deprem ve depremin toplumsal belleğe yansımaları
Earthquake in folk poetry and its reflections on social memory
- Tez No: 866903
- Danışmanlar: PROF. DR. FATMA AHSEN TURAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1499
Özet
Osmanlı Devleti ile Türkiye Cumhuriyeti'nin yer aldığı coğrafya deprem kuşağı üzerinde bulunmaktadır. Bu sebeple farklı zaman dilimlerinde pek çok deprem meydana gelmiş, bu depremlerde can ve mal kayıpları yaşanmıştır. Halk şiirlerine, anlatılara, evliya menakıplarına ve karakuru anlatmalarına (memoratlara) yansımış depremlerin tespiti yapılarak depremlere ait detaylar ortaya konmuştur. Ayrıca depremlerin halk üzerindeki etkileri, deprem sırasında yapılması gerekenler ve deprem ile ilgili tüm verilerden yola çıkarak geçmiş ve günümüz depremlerinin etkilerini kıyaslama imkânı doğmuştur. Depremler ve neticesinde yaşanılan acılar, destan, ağıt gibi âşık şiirlerinde dile getirilmiştir. Türk toplumsal tarihi bakımından büyük öneme sahip olan depremler, âşıklar tarafından ele alınmakla beraber toplumsal bellekte yer edinmiş türkü, ninni, ağıt gibi türlere konu olmuştur. XVIII. yüzyıldan günümüze kadar yaşanmış olan depremleri konu edinen halk şiirleri kaynaklarda yer alan bilgiler ışığında değerlendirilmiştir. XVIII. yüzyılda yaşanmış 3 farklı depreme ait destan ve düşülen tarihler değerlendirmeye alınmış, XIX. yüzyılda 5, XX. yüzyılda 29 ve XXI. yüzyılda ise 5 depreme ait olmak üzere 42 farklı depremin işlendiği halk şiirleri belgelerden alınan deprem bilgisi doğrultusunda değerlendirilmiştir. XVIII. yüzyıldan itibaren yaşanan depremler, depremlerin bıraktığı hasarlar ve insanlar üzerindeki etkileri halk şiirlerinden hareketle ortaya konmuştur. Ayrıca tüm depremlerin günümüze etkileri ve deprem sonrası durumlar ortaya konarak depremin yapılar üzerindeki etkileri belirtilmiştir. Toplumsal bellekte yer alan bu depremler, sadece halk şiirlerinde değil halk anlatılarında, evliya menakıplarında ve karakuru anlatmalarında (memoratlarda) da yerini almıştır. Düz anlatım, görüşme tekniği ve araştırma gibi yöntemlere başvurularak halk şiiri, deprem anlatıları, evliya menakıpları ve deprem karakuru anlatmaları (memoratları) derlenmiş ve halk şiirleri içeriklerine bağlı olarak birinci bölümde sınıflandırılmıştır. İkinci bölümde ise deprem anlatıları, evliya menakıpları ve karakuru anlatmaları (memoratları) başlıkları altında değerlendirilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde yer alan deprem anlatıları, menakıplar ve karakuru anlatmaları (memoratlar) depremin halk arasındaki tezahürlerinin bir yansıması olarak ortaya çıkmaktadır. Her dönemde yaşanan depremler, toplumsal bellekte farklı şekillerde yer almıştır ve sözlü tarih açısından büyük öneme sahiptir.
Özet (Çeviri)
The geography where the Ottoman Empire and the Republic of Turkey are located is on the earthquake zone. For this reason, many earthquakes have taken place in different time periods, and loss of life and property have occurred in these earthquakes. Details of the earthquakes were identified by detecting the earthquakes reflected in folk poems, narratives, saint hagiographies and karakuru narrations (memorates). In addition, it was possible to compare the effects of past and present earthquakes based on the effects of earthquakes on the public, what to do during an earthquake, and all data related to earthquakes. Earthquakes and the pain experienced as a result have been expressed in minstrel poems such as epics and elegies. Earthquakes, which are of great importance for Turkish social history, are discussed by minstrels and have become the subject of genres such as folk songs, lullabies and laments that have taken place in social memory. Folk poems about earthquakes that have occurred from the 18th century to the present have been evaluated in the light of the information in the sources. Epics and estimated dates of 3 different earthquakes that took place in the 18th century were evaluated, and folk poems in which 42 different earthquakes were mentioned - 5 in the 19th century, 29 in the 20th century and 5 in the 21st century–were evaluated in line with the earthquake information obtained from the documents. The earthquakes that have occurred since the 18th century, the damage caused by earthquakes and their effects on people have been revealed based on folk poems. In addition, the effects of all earthquakes on the present day and the post-earthquake situations are presented and the effects of the earthquake on the structures are stated. These earthquakes, which take place in social memory, have taken their place not only in folk poems but also in folk narratives, saint hagiographies and earthquake karakuru narrations (memorates). Folk poetry, earthquake narratives, saint memorandums and earthquake karakuru narrations (memorates) were compiled by using methods such as direct expression, interview technique and research, and folk poems were classified in the first section depending on their content. In the second part, earthquake narratives were evaluated under the headings of saint memorandums and karakuru narrations (memorates). The earthquake narratives, hagiographies and karakuru narrations (memorates) in the second part of the study emerge as a reflection of the manifestations of the earthquake among the public. Earthquakes that occurred in every period have taken place in social memory in different ways and are of great importance in terms of oral history.
Benzer Tezler
- Ahmet Hamdi Tanpınar'ın yazılarında İstanbul'daki mimarlık yapıtlarının değerlendirilmesi
Başlık çevirisi yok
NEVİN ALGÜL
- Halk şiirinde Elifnâme söyleme geleneği ve Elifnâmelerde eğitim unsurları
The tradition of telling Elifname in folk poetry and instructional elements of Elifname
ÖZLEM CELEP
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÖMER İNCE
- Halk şiirinde tabiat
Nature in folk poetry
ADEM YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiHalk Edebiyatı Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HAMDİ GÜLEÇ
- Halk şiirinde gurbet
Homeland in folk literature
ZAFER AKTUĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiHalk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HAMDİ GÜLEÇ
- İzzettin Dönmez'in hayatı, edebi şahsiyeti, taşlama anlayışı ve taşlamalarının hikâyelerinin incelenmesi
An investigation of the life, literary character, and satiric understanding of Izzettin Donmez, and the stories of his satires
HATİCE İBİŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Arel ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HARUN AKÇAM