Mukaddimetü'l-Edeb'in satır altı Osmanlı Türkçesi tercümesinin mısır nüshası (İnceleme-metin) (2b-36a)
The six Ottoman Turkish translation of Mukaddimetü'l-Edebon the egyptian copy (Review-text) (2b-36a)
- Tez No: 867279
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA ŞENYÜZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kütahya Dumlupınar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 178
Özet
Türk dilinin tarihi süreci içinde Arap dilini öğrenmek ve öğretmek amacıyla Arapça kelimeler ve kısa cümlelerden oluşan farklı tarzlarda sözlükler oluşturulmuştur. Bu sözlüklerden biri de Harezm Türkçesi döneminde Zemahşeri tarafından yazılan Mukaddimetü'l-Edeb'dir. Eserin esas önemi Arapça öğretmesi ve Türkçenin her döneminde istinsah edilmiş çok sayıda nüshasının bulunmasıdır. Bu çalışmada Zemahşeri'nin Mukaddimetü'l-Edeb adlı sözlüğünün satır altı Osmanlı Türkçesi tercümesinin Mısır nüshası üzerinde durulmuştur. Üzerinde inceleme yapılan satır altı Osmanlı Türkçesi tercümenin Mısır nüshası ses ve şekil özellikleri açısından Harezm Türkçesi özelliklerini taşımamaktadır. Bu nüshasının ilk varağında yazdığına göre, eserin müstensih ve mütercimi Musa Ağa isimli bir şahıstır. Bu nüsha şimdiye kadar incelenmemiştir. İncelenen Mısır nüshası, Arapça ve Osmanlı Türkçesi ile satır altı olarak düzenlenmiştir. Kahire Millī Kütüphanesinde (Talat 65) numarası ile kaydedilmiştir. Hicrī 1283 yılında istinsah edilmiştir. Bu nüshanın aslına herhangi bir yerde tesadüf edilmemiş fakat pdf biçimine ulaşılmıştır. Kitabın dış kapağı eksik olmasına rağmen varakları hasarsızdır. İncelenen nüsha aslında beş bölümden oluşur. Ancak eser düzenli değildir. Bölümler şu şekilde sınıflanmıştır: isimler, fiiller, harfler (edatlar), isimlerin çekimleri ve fiillerin çekimleri şeklindedir. Fakat çalışma“Mısır Nüshasındaki İsimler”adını taşımakta olduğu için kitabın sadece birinci bölümünden 36 varak incelenmiştir. Bu çalışmada sözlüğün satır altı Osmanlı Türkçesi tercümesinin Mısır nüshası tanıtılarak eserin yeni bir versiyonun akademik camiaya sunulması amaçlanmaktadır. Bununla birlikte, bu çalışmada Mukaddimetü'l-Edeb'in Osmanlı Türkçesine çevrilen nüshasının, muhtevası ve yöntemi de ele alınmıştır.
Özet (Çeviri)
In the historical process of the Turkish language, dictionaries in different styles consisting of Arabic words and short sentences were created in order to learn and teach the Arabic language. One of these dictionaries is Mukaddimetü'l-Edeb written by Zemahşeri during the Harezm Turkish period. There are many copies of the work that have been copied, but the main importance of the work is that it teaches Arabic and is copied in every period of Turkish. In this study, the Egyptian copy of the underline Ottoman Turkish translation of Zemahşeri's dictionary named Mukaddimetü'l- Edeb was emphasized. The Egyptian copy of the underline Ottoman Turkish translation, which was examined, does not have the characteristics of Khwarezm Turkish in terms of sound and morphological features. According to what is written in the first leaflet of this copy, the copyist and translator of the work is a person named Musa Ağa. This copy has not been examined so far. The examined Egyptian copy was arranged in Arabic and Ottoman Turkish as underline. It was recorded in the Cairo National Library with the number (Talat 65). It was copied in 1283 Hijri. The original of this copy has not been found anywhere, but the pdf format has been reached. Although the outer cover of the book is missing, the leaves are undamaged. The examined copy actually consists of five parts. However, the work is not regular. The sections are classified as follows: nouns, verbs, letters (prepositions), conjugations of nouns and conjugations of verbs. However, since our work is called“Names in the Egyptian Copy”, only 36 leaves from the first part of the book were examined. In this study, it is aimed to introduce the Egyptian copy of the underline Ottoman Turkish translation of the dictionary and present a new version of the work to the academic community. However, in this study, the content and method of the copy of Mukaddimetü'l-Edeb translated into Ottoman Turkish is also discussed.
Benzer Tezler
- Mukaddimetü'l-Edeb'in Moğolca - Çağatayca kısmının dil incelemesi
A language study on Mongolian and Chagatai parts of Muqaddimat al-Adab
AHMAD SHAFİQ SHAFI
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZÜHAL ÖLMEZ
- Mukaddimetü'l-Edeb'in Çağatayca ve Moğolca sözvarlığı
The Chagatay and Mongolian vocabulary of Muqaddimat al-Adab
AHMAD SHAFIQ SHAFI
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÖLMEZ
- Mukaddimetü'l-edeb Paris ve Yozgat nüshaları (giriş-metin-dizin)
Muqaddimat al-adab Yozgat and Paris copies (introduction-text-index)
GÜLŞEN ÖZÇAMKAN AYAZ
Doktora
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıKaradeniz Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASİYE MEVHİBE COŞAR
- Harezm Türkçesi metinlerinde dinî terimler
Religious terminology in Harezm Turkish texts
YAZGI TUĞÇE KURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GALİP GÜNER
- Mukaddimetü'l-Edeb'in Yozgat nüshasında isimler giriş-metin-dizin (1a-60a)
The Nouns in the Yozgat Edition of Mukaddimetü'l-Edeb introduction-text-index (1a-60a)
SEZEN ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. AYSU ATA