Tedavi ve rehabilitasyon sürecindeki madde bağımlılarının karşılaştığı toplumsal engeller: Damgalanma ve dışlanma
Social barriers encountered by substance-addicteds in the process of treatment and rehabilitation: Stigmatization and exclusion
- Tez No: 867686
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EREM SARIKOCA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sosyoloji, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Madde Bağımlılığı, Damgalanma, Sosyal Dışlanma, Tedavi ve Rehabilitasyon, Substance Addiction, Stigmatization, Social Exclusion, Treatment and Rehabilitation
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 179
Özet
Madde bağımlılığı genel olarak; herhangi bir gereklilik olmamasına karşın başlangıçta keyif ve haz verici etkileri duyumsamak adına kullanılan, bireyin zihin ve ruh yapısı üzerinde değişimlere neden olan birtakım maddelerin, zamanla bireyin işlevselliğini bozan etkiler göstermesine rağmen kullanılmaya devam edilmesi veya bırakılamaması şeklinde açıklanmaktadır. Madde bağımlılığına dair farklı yaklaşımlar olmasına karşın son dönemlerde medikal yaklaşımın etkisi ile şekillenen madde bağımlılığına dair hakim anlayış, bağımlılığın bir hastalık olarak kabul edilmesi ve buna uygun tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerinin sunulması yönündedir. Fakat madde bağımlılığı yalnızca bireyi etkileyen bir hastalık değil, aynı zamanda bağımlının ailesine, yakın çevresine ve toplumun geneline farklı düzeylerde olumsuz etkileri olan çok bileşenli toplumsal bir sorundur. Bağımlı bireyler gerek kullanılan maddeler nedeni ile gerekse maddeye erişebilmek adına zaman zaman toplumun kahir ekseriyeti tarafından kabul görmeyecek tutum ve davranışlar gösterebilmekte bu yaşananlar sonucunda ise madde bağımlısı bireyler toplum tarafından damgalanma ve sosyal dışlanmaya maruz kalabilmektedirler. Maruz kalınan bu durumlar çoğunlukla tedavi ve rehabilitasyon sürecinde de devam etmekte, hastalık nedeni ile birçok açıdan işlevsizleşerek zayıf düşen madde bağımlısı bireyler kalıcı bir iyileşme için gerekli olan sosyal destekten mahrum kalarak daha da dezavantajlı bir duruma düşmektedirler. Maruz kalınan damgalanma ve sosyal dışlanma nedeni ile madde bağımlısı bireyler toplum dışına itildikleri gibi kendileri de zamanla toplumsal yaşamdan çekilip madde altkültürüne dahil olarak madde kullanımını devam ettirmektedirler. Tüm bu nedenlerden dolayı madde bağımlısı bireylerin bir tedavi ve nüks döngüsüne girerek çoğunlukla kalıcı bir iyileşme sağlayamadığı bilinmektedir. Yukarıda ifade edilen bilgilerden yola çıkılarak bu araştırmada, tedavi ve rehabilitasyon sürecindeki madde bağımlısı bireylerin damgalanma ve sosyal dışlanma bağlamındaki öznel duygu, düşünce ve yaşam deneyimlerinin, tedavi ve rehabilitasyon süreci üzerindeki etkilerinin sosyolojik zaviyeden değerlendirilerek görünür kılınması amaçlanmaktadır. Nitel araştırma yöntemi ile yapılan bu çalışmada, İstanbul'da yatılı veya ayaktan olmak üzere bağımlılık tedavisi ve rehabilitasyon hizmeti sunan Bağımsız Yaşam Derneği, Liman Ayık Yaşam Derneği ve Pusula Ayık Yaşam Derneğinde tedavi ve rehabilitasyon sürecinde olan ve amaca yönelik örneklem yöntemi kullanılarak ulaşılan 18 kişiyle konunun amacına yönelik derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığı ile toplanmış ve belirlenen temalar altında analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda damgalanma ve sosyal dışlanmanın madde bağımlısı bireylerin tedavi ve rehabilitasyon süreçlerini olumsuz yönde etkilediği gibi toplumun madde bağımlılığı ve madde bağımlılarına nasıl yaklaşılacağı hususunda yeterli bilgiye sahip olmadığı da görülmüştür. Toplumun madde bağımlılığı ve madde bağımlılarına yaklaşım konusunda bilgilendirilerek bağımlı bireylere karşı damgalanmanın ve sosyal dışlanmanın azaltılmasının sorunun çözümüne katkı sunacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
Substance addiction is generally described as the continued use or inability to stop using certain substances, which initially are sought for their pleasurable and euphoric effects despite no necessity for their use, despite them having detrimental effects on an individual's functionality, Various approaches exist regarding substance addiction, but in recent times, the predominant understanding shaped by medical approach acknowledges addiction as a disease and advocates for the provision of appropriate treatment and rehabilitation services. However, substance addiction is not only a disease that affects the individual but also a multifaceted societal issue with negative impacts on the addicted individual's family, close circle, and the broader community. Addicted individuals,due to substance use or acts to optain substances, may exhibit behaviors and attitudes that are largely unacceptable to the majority of society. As a result of these behaviors, substance-addicted individuals may be stigmatized and socially excluded by society.These situations often persist during the treatment and rehabilitation process, leaving substance-addicted individuals disadvantaged and lacking the necessary social support for a sustainable recovery. Due to stigma and social exclusion, substance-addicted individuals may be pushed to the margins of society, gradually withdrawing from mainstream social life and continuing substance use within a drug subculture. It is known that due to these reasons, substance-addicted individuals often enter a cycle of treatment and relapse, failing to achieve a lasting recovery.Based on the information provided above, the aim of this research is to shed lights onto the subjective feelings, thoughts, and life experiences of substance-addicted individuals in the context of stigma and social exclusion during the treatment and rehabilitation process, and to evaluate their effects on the treatment and rehabilitation process from a sociological perspective. In this qualitative research, through purposive sampling, in-depth interviews were conducted with 18 individuals undergoing addiction treatment and rehabilitation at the Bağımsız Yaşam Derneği, Liman Ayık Yaşam Derneği ve Pusula Ayık Yaşam Derneği in Istanbul. Data were collected through semi-structured interviews and analyzed according to predefined themes.The study found that stigma and social exclusion negatively affect the treatment and rehabilitation processes of substance-addicted individuals and that society often lacks sufficient knowledge about how to approach substance addiction and individuals struggling with it. Informing the public about substance addiction and how to approach substance-addicted individuals can help reduce stigma and social exclusion.
Benzer Tezler
- Yerel sosyal politikalar çerçevesinde madde bağımlısı gençlerin sosyal rehabilitasyonu (Karapürçek İlçesi Sosyal Rehabilitasyon Merkezi projesi)
In the framework of local social politics social rehabilitation of substance addiced youngs (Karapürçek Districh Social Rehabilitation Center project)
SONER KARATAŞOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriSakarya ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. OSMAN SARI
- Madde bağımlılığı tedavisinde manevi desteğin etkisi: Bağımsız Yaşam Derneği (BAY-DER) örneği
Effect of spiritual support in the treatment of substance addiction: Example of Independent Life Association (BAY-DER)
KEMAL ENÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Sosyal HizmetÜsküdar ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULHAKİM BEKİ
- Maneviyat temelli bağımlılık danışmanlığı: Alkol ve madde bağımlılığının rehabilitasyon sürecinde bir model önerisi
Spirituality-based addiction counseling: A model suggestion in the rehabilitation process of alcohol and substance abuse
NİHÂL İŞBİLEN
Doktora
Türkçe
2022
DinMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ULVİ MEHMEDOĞLU
- Madde kullanım bozukluğu olan ergenlerde çocukluk çağı travmalarının bağlanma ile ilişkisi
The relationship of childhood trauma and attachment in adolescent with substance use disorder
GONCA POLAT BALCI
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2011
PsikiyatriSağlık BakanlığıRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DR. FATMA YEŞİM CAN
- Madde bağımlılarının rehabilitasyonunda eylem araştırma temelli aile yaşam becerileri programının etkililiği
The effectiveness of the family life skills program based action research on the rehabilitation of substance addictions
ENVER ULAŞ