Ebeveynler ve profesyonellerin evlat edinme sürecine yönelik deneyimleri ve bir model önerisi
Experiences of parents and professionals for the adoption process and a model proposal
- Tez No: 867856
- Danışmanlar: PROF. DR. ELİF GÖKÇEARSLAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyal Hizmet, Social Work
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 362
Özet
Evlat edinme, bir çocuğun sağlıklı bir aile ortamında büyümesinin sağlanabilmesi ve her çocuğun sağlıklı bir aile ortamında büyüme hakkı ile bağlantılı olup çocukların gelişimi açısından sürekliliği ve kalıcılığı olan önemli bir hizmettir. Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme'de taraf devletler;“çocuğun kişiliğinin tam ve uyumlu olarak gelişebilmesi için mutluluk, sevgi ve anlayış havasının içindeki bir aile ortamında yetişmesinin gerekliliğini kabul eder”ibaresini kabul ederek sözleşmeyi onaylamışlardır. Evlat edinmenin tarihsel sürecindeki işlevlerine bakıldığında çocuksuz aileleri ebeveyn yapmaktan çocuklar için uygun ebeveynleri bulmaya doğru bir değişim olduğu görülmektedir. Bu değişim, yasal düzenlemelerde de ortaya çıkmakta ve evlat edinme sürecinde en üstün yararın çocuk yararı olduğu düşüncesi kabul görmektedir. Türkiye'de kişilerarası ve kurumdan evlat edinmek mümkün olmakla beraber bu çalışmanın konusu kurumdan evlat edinme sürecidir. Kurumdan evlat edinme Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yürütülen ve çocukların gerekli durumlarda sağlıklı bir aile ortamında büyüme hakkının sağlayıcısı olarak işlev gören kurumsal bir hizmettir. Bu araştırmanın genel amacı; kurumdan evlat edinen ebeveynlerin ve bu alanda çalışan profesyonellerin evlat edinme sürecine dair deneyimlerini keşfetmek, bu süreçte ortaya çıkan sorun ve ihtiyaçları ortaya koymak ve sunulan hizmete ilişkin çocuk odaklı bir yaklaşımla bir model önerisi sunmaktır. Nitel araştırma yöntemi ile gerçekleştirilen bu çalışma, fenomenolojik yaklaşım modelinde tasarlanmıştır. Araştırmanın özneleri gönüllülük esasıyla amaçlı örnekleme yöntemi kullanılarak seçilmiştir. Toplam 26 ebeveyn ve 16 profesyonel ile yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığı ile derinlemesine görüşmeler yapılarak veriler elde edilmiştir. Araştırma kapsamında elde edilen veriler MAXQDA 2020 Pro nitel veri analiz programı kullanılarak analiz edilmiş ve 4 ana tema oluşturulmuştur. Bunlar; Evlat Edinme Sürecine Dair Deneyimler; Çocuk, Aile ve Ebeveyn Olmanın Anlamları; Evlat Edinme Deneyimi İçin Ebeveyn ve Profesyoneller Tarafından Vurgulanan Çocuk Hakları; Evlat Edinme Deneyimlerinden Öğrenilecekler: Değerlendirmeler ve Önerilerdir. Araştırma sonucunda ebeveynlerin karar verme süreçlerinde infertilite deneyiminin etkili olduğu, evlat edinmenin ebeveynlik için son çare olarak görüldüğü, evlat edinme sonrasında çocukları ile biyolojik çocuklarından farksız olacağını düşündükleri bir bağ kurdukları, çocukları geldikten sonra tamamlandıklarını hissettikleri, toplumsal cinsiyet rollerini benimsedikleri ve anne ve baba olmaya toplumsal cinsiyet kabulleri ile anlam yükledikleri, evlat edinme öncesi, sırası ve sonrasında yapılandırılmış ve planlı hizmetlere ve eğitimlere ihtiyaç duydukları, kurumla daha sık ilişki kurmak istedikleri, profesyoneller ile kurdukları ilişkinin kurumsal hizmete yönelik algılarını belirlediği ortaya çıkmıştır. Profesyonellerin ise değerlendirmelerinde ebeveynlerin çocuk odaklı olup olmadıklarını ele aldıkları, çocuğun yararını vurguladıkları, mevzuat ve kurumlar arası işbirliğindeki eksikliklere vurgu yaptıkları, evlat edinme sürecini yürütürken standart ve yapılandırılmış uygulamalara ihtiyaç olduğunu düşündükleri, ebeveyn adayları ve ebeveynlerle daha fazla mesleki çalışma yapılabilmesi için gerekli düzenlemelerin yapılmasının çocukların yararına olacağını düşündükleri görülmüştür. Profesyoneller, ebeveyn ve çocuk haklarının çatıştığı noktalara vurgu yapmakta; değerlendirme yaparken çocuk yararından önce evlat edinecek ebeveynlerin yararını göz önüne almayı ve biyolojik ebeveynler hakkında özellikle mahkeme sırasında uygulanan 'ebeveynlik haklarında biyolojik öncelik' yaklaşımını eleştirmektedirler. Bu bağlamda ebeveynler ve profesyonellerin deneyimleri çocuk odaklı yaklaşım odağında değerlendirilerek kurumdan evlat edinme hizmetini geliştirmek için önerilerde bulunulmuş ve bir model önerisi sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Adoption is a significant service closely linked to the right of every child to grow up in a healthy family environment and to ensure a child's continuous and lasting development. By accepting the provision stating that“recognizing that the child, for the full and harmonious development of his or her personality, should grow up in a family environment, in an atmosphere of happiness, love and understanding.”states parties to the United Nations Convention on the Rights of the Child have endorsed the convention. Examining the functions of adoption throughout its historical process reveals a shift from making childless families parents to finding suitable parents for children. This shift is also reflected in legal regulations, with the understanding that the paramount consideration in the adoption process is the best interest of the child. While it is possible to adopt through individuals or institutions in Turkey, this study focuses on adoption from institution. Adoption from institution is a service provided by the Ministry of Family and Social Services, serving as a facilitator of the right of children to grow up in a healthy family environment when necessary. The general aim of this research is to explore the experiences of adoptive parents and professionals working in this field, identify the problems and needs arising during this process, and propose a model approach with a child-focused perspective on the service provided. Conducted using a qualitative research method, this study was designed within a phenomenological approach model. The subjects of the research were selected using purposive sampling based on voluntariness. In-depth interviews were conducted with a total of 26 parents and 16 professionals using a semi-structured interview form to obtain data. The data obtained during the research were analyzed using the MAXQDA 2020 Pro qualitative data analysis program, resulting in the identification of four main themes: Experiences Regarding the Adoption Process; Meanings of Child, Family, and Parenthood; Child Rights Emphasized by Parents and Professionals in the Adoption Experience; Lessons Learned from Adoption Experiences: Evaluations and Recommendations. The research findings revealed that infertility experiences significantly influence parents' decision-making processes, adoption is perceived as a last resort for parenthood, parents feel a bond with their adopted children equivalent to that with their biological children, they feel complete after their children arrive, they adopt societal gender roles, attributing meaning to parenthood through societal gender norms. They express the need for structured and planned services and education before, during, and after adoption, desire closer relations with the institution, and indicate that their relationship with professionals shapes their perceptions of institutional services. Professionals, on the other hand, consider whether parents are child-focused in their evaluations, emphasize the child's best interest, highlight deficiencies in legislation and inter-agency cooperation, and believe that standardized and structured practices are necessary during the adoption process. They also advocate for regulatory adjustments to enable more professional work with prospective and adoptive parents, believing it would be in the best interest of the children. Professionals emphasize points of conflict between parents and children's rights, prioritizing the interests of prospective parents over those of the child during assessments, and criticizing the 'biological priority in parenting rights' approach, particularly during court proceedings. In this context, based on a child-focused approach to the experiences of parents and professionals, recommendations were made to improve institutional adoption services, and a model proposal was presented.
Benzer Tezler
- Cinsel istismarın yasal sürecinin, maruz kalanlar, ebeveynler ve profesyoneller açısından ekolojik sistem yaklaşımına göre incelenmesi
Analysis of the legal process of sexual abuse from the perspectives of the victims, the parents, and professionals using the ecological system approach
FİGEN PASLI
Doktora
Türkçe
2017
PsikolojiHacettepe ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİLGÜN KÜÇÜKKARACA
- Aile içi şiddet nedeniyle açılan boşanma davalarında çocuk tanıklığına ilişkin meslek elemanlarının görüşlerinin incelenmesi
Examining the opinions of professional staff on child witness in divorce cases due to domestic violence
SEMİH SÜTÇÜ
- 0-3 yaş işitme kayıplı çocuğa sahip ebeveynler ile eğitim sürecine katılan profesyonellerin sürece ilişkin görüşlerinin incelenmesi
Investigation of the opinions of the parents of 0-3 years old child with hearing loss and the professionals attending the education process
CANSEL AYDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN GÜRGÜR
- Otizmli çocukların ebeveynlerinin evlilik uyumları sosyal destek algıları ve anksiyete düzeylerinin değerlendirilmesi
The evaluation of marital adjustment, perceived social support and anxiety levels of parents of children with autism
NURAN AVCI
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2017
Aile HekimliğiDicle ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TAHSİN ÇELEPKOLU
YRD. DOÇ. DR. AHMET YILMAZ
- Kanserli çocuğu olan ebeveynlerin yaşam kalitesi ile genel öz yeterlilikleri arasındaki ilişki
The correlation between quality of life and self-efficacy of parents who have children with cancer
SİBEL KUŞDEMİR