Kabul ve kararlılık terapisini temel alan bir müdahale programının geliştirilmesi ve panik bozukluk belirtileri ve ölüm kaygısı üzerindeki etkisinin incelenmesi
Development of an intervention program based on acceptance and commitment therapy and examining its effect on panic disorder symptoms and death anxiety
- Tez No: 869388
- Danışmanlar: PROF. DR. ORÇUN YORULMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 232
Özet
En yaygın görülen kaygı bozukları arasında olan panik bozukluk kişinin yaşam kalitesini ve işlevselliğini önemli ölçüde etkileyebilen bir psikolojik sorundur. Panik bozukluk yaşantısal kaçınmanın en sık görüldüğü kaygı bozukluklarından biridir ve Kabul ve Kararlılık Terapisi (KKT) yaşantısal kaçınmayı azaltmayı hedefleyen bir terapi yaklaşımı olduğu için özellikle panik bozukluğu olan kişiler için uygun bir terapi yönelimi olabileceği düşünülmektedir. Diğer bir yandan, ruhsal bozuklukların ortaya çıkması ya da devam etmesinde ölüm kaygısının, panik bozukluk seyrinde önemli rol oynadığı öne sürülmekte ve ölüm kaygısının panik bozukluk tedavisinin bir bileşeni olarak değerlendirilmesi önerilmektedir. Bu doğrultuda, bu tez çalışmasında ölüm kaygısına yönelik müdahalenin de dahil edildiği KKT temelli panik bozukluk manueli geliştirmek ve ölüm kaygısının görüldüğü panik bozukluk belirtileri üzerinde bekleme listesi kontrol grubuna kıyasla etkili olup olmadığını incelemek amaçlanmıştır. Çalışmaya panik bozukluk belirtileri olan ve ölüm kaygısı düzeyi yüksek olan 30 birey katılmıştır ve katılımcılar müdahale (n=15) ve kontrol gruplarına (n=15) amaçlı örnekleme yöntemi ile atanmışlardır. Müdahale grubundaki katılımcılara 12 hafta boyunca haftada bir, yaklaşık 50 dakikalık çevrim içi müdahale uygulanmıştır. Müdahale grubundaki katılımcılardan öntest, sontest ve izlem ölçümleri alınmıştır. Kontrol grubundaki katılımcılardan 2 defa 12 hafta ara ile ölçüm alınmıştır. Müdahale programının etkililiğini değerlendirmek amacıyla 2 (müdahale-kontrol grupları) x 2 (öntest-sontest) karma ölçümler varyans analizi uygulanmıştır. Yapılan analiz sonucunda, müdahalenin panik bozukluk belirtilerini, ölüm kaygısı düzeyini ve yaşatısal kaçınma düzeyini azalttığı ve psikolojik esneklik ve değer odaklı davranışları arttırdığı bulunmuştur. Çalışmadan elde edilen bulgular ilgili literatür çerçevesinde değerlendirilmiş ve gelecek çalışmalara önerilerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Panic disorder, one of the most common anxiety disorders, is a psychological problem that can significantly affect a person's quality of life and functionality. Panic disorder is one of the anxiety disorders in which experiential avoidance is most commonly observed and since Acceptance and Commitment Therapy is a therapy approach that aims to reduce experiential avoidance, it is thought to be an appropriate therapy especially for people with panic disorder. On the other hand, it is suggested that death anxiety, which is one of the transdiagnostic constructs in the emergence and continuation of mental disorders, plays an important role in the course of panic disorder, and it is recommended that death anxiety be evaluated as a component of panic disorder. Accordingly, it is aimed to develop an ACT-based panic disorder manual, which includes intervention for death anxiety, and to examine whether it is effective on panic disorder symptoms with death anxiety compared to the waiting list control group. 30 individuals with panic disorder symptoms and high levels of death anxiety participated in the study, and the participants were assigned to the intervention (n=15) and control groups (n=15) by purposeful sampling method. Participants in the intervention group received an online intervention of approximately 50 minutes once a week for 12 weeks. Measurements were taken from the participants in the intervention group before the intervention, immediately after the intervention, and 3 months after the intervention. Measurements were taken from the participants in the control group twice, with an interval of 12 weeks. A 2 (intervention-control groups) x 2 (pretest-posttest) mixed measures analysis of variance was applied to evaluate the effectiveness of the intervention program. As a result of the analysis, it was found that the intervention reduced the symptoms of panic disorder, the level of death anxiety and the level of experiential avoidance, and increased the psychological flexibility and value-oriented behaviors. The findings obtained from the study were evaluated in the light of the relevant literature, and suggestions were made for future studies.
Benzer Tezler
- Eşini kaybetmiş kadınlarda kabul ve kararlılık terapisi temelli müdahalenin travma sonrası büyüme üzerine etkisi: Tek denekli deneysel bir çalışma
The effect of an acceptance and commitment therapy-based intervention on posttraumatic growth in bereaved women: A single-case experimental study
SAADET TAŞYÜREK DEMİREL
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Psikolojiİstanbul Medipol ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ELA ARI
- Kronik ağrıda uygulanan kabul ve kararlılık terapisi müdahaleleri
Acceptance and commitment therapy interventions for chronic pain
HALİL İBRAHİM SARIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiİSTANBUL NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ LÜTFİYE KAYA CİCERALİ
- Kabul ve kararlılık terapisi yönelimli psikoeğitim programının üniversite öğrencilerinin psikolojik esneklik düzeyi üzerine etkisi
The effect of acceptance and commitment therapy oriented psychoeducation program on psychological flexibility level of university students
YASEMİN ÇAKIR
Doktora
Türkçe
2025
PsikolojiOndokuz Mayıs ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE KUMCAĞIZ
- 'Rıza' kavramının 'Kabul ve kararlılık terapisi' bağlamında incelenmesi: Manevi danışmanlık ve rehberlik alanı için bir danışmanlık model önerisi
Examining the concept of 'Pleasure' in the context of 'Acceptance and commitment therapy': A counseling model recommendation for the field of spiritual counseling and guidance
RÜVEYDA NUR ÜNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DinBursa Uludağ ÜniversitesiManevi Danışmanlık ve Rehberlik Anabilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA NACİ KULA
- Transdiagnostic factors in depression and anxiety symptoms
Depresyon ve anksiyete semptomlarinda transdiyagnostik faktörler
HAMED ABDOLLAHPOUR RANJBAR
Doktora
İngilizce
2024
PsikolojiKoç ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ESKİN
DOÇ. DR. AYŞE ALTAN ATALAY