Ebeveynleşme ile psikolojik belirtiler arasındaki ilişkide mükemmeliyetçilik ve kontrol odağının aracı, benliğin farklılaşması ve tek ebeveynli olmanın düzenleyici etkisinin incelenmesi
Investigation of mediator effects of perfectionism and locus of control, moderator effects of differentiation of self and having a single parent on the relationship between parentification and psychological symptoms
- Tez No: 869848
- Danışmanlar: PROF. DR. İHSAN DAĞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 153
Özet
Ebeveynleşme, ebeveyn ve çocuk arasındaki araçsal ve duygusal rol değişimi olarak tanımlanmaktadır. Ebeveynleşme ile bireylerin kişilik özellikleri, psikolojik iyi oluşu ve ilişki kurma biçimleri olumsuz etkilenebilmektedir. Bu bakımdan ebeveynleşmenin çeşitli faktörler açısından incelenmesi önem taşımaktdır. Bu çalışma kapsamında ebeveynleşme ile psikolojik belirtiler arasındaki ilişkide, mükemmeliyetçiliğin ve kontrol odağının aracı, tek ebeveynle büyümenin ve benliğin farklılaşmasının düzenleyici etkisini incelemek amaçlanmıştır. Çalışmanın örneklemi 18-25 yaş arasında yer alan 95'i tek ebeveynli, 337'si iki ebeveynli ailelerde büyüyen toplam 432 bireyden oluşmaktadır. Çalışmada veri toplamak amacıyla Demografik Bilgi Formu, Kısa Semptom Envanteri, Ebeveynleşme Envanteri, Frost Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik Ölçeği, Kontrol Odağı Ölçeği ve Benliğin Farklılaşması Envanteri kullanılmıştır. Çalışmadaki korelasyon analizleri, ebeveynleşme deneyimleri ile psikolojik belirtiler arasındaki pozitif yönde, ebeveynleşmenin algılanan yararı ile psikolojik belirtiler arasında ise negatif yönde ilişkiler olduğunu göstermektedir. Aracı ve düzenleyici değişken analizleri sonucunda ise, ebeveynleşme ile psikolojik belirtiler arasındaki ilişkide mükemmeliyetçiliğin ve kontrol odağının aracı etkisi olduğu bulunurken, benliğin farklılaşması ve tek ebeveynli olmanın düzenleyici etkisi saptanamamıştır. Çalışmada elde edilen sonuçlarla birlikte ebeveynleşmenin bireylerin daha mükemmeliyetçi tutumlar geliştirmeleri ve olayların sonuçlarını kendileri dışındaki kaynaklarla ilgili olduğunu düşünmeleri aracılığıyla psikolojik belirtileri yordadığı söylenebilir. Benliğin farklılaşması ve tek ebeveynli olmanın düzenleyici etkisinin bulunmamasının ise kültürel özelliklerle ilişkili olduğu düşünülmektedir. Anahtar Sözcükler ebeveynleşme, psikolojik belirtiler, mükemmeliyetçilik, kontrol odağı, benliğin farklılaşması, tek ebeveynli olma
Özet (Çeviri)
Parentification is defined as an instrumental and emotional role reversal between parent and child. Individuals' personality traits, psychological well-being and relationship patterns can be negatively affected by parentification. In this respect, it is important to examine parentification in terms of various factors. In this study, it was aimed to evaluate the mediator effect of perfectionism and locus of control, and the moderator effect of growing up with a single parent and differentiation of self on the relationship between parentification and psychological symptoms. The sample of the study consisted of 432 individuals between the ages of 18-25, 95 of whom grew up in single-parent families and 337 of whom grew up in two-parent families. Demographic Information Form, Brief Symptom Inventory, Parentification Inventory, Frost Multidimensional Perfectionism Scale, Locus of Control Scale and Differentiation of Self Inventory were used to collect data. The correlation analyses in the study show that there is a positive relationship between parentification and psychological symptoms, and a negative relationship between perceived benefits of parentification and psychological symptoms. As a result of mediation and moderation analyses, it was found that perfectionism and locus of control mediated the relationship between parentification and psychological symptoms, whereas the moderator effects of differentiation of self and having a single parent were not found. With the results obtained in the study, it can be said that parentification predicts psychological symptoms through individuals developing more perfectionist attitudes and thinking that the consequences of events are related to sources other than themselves. The lack of a moderation effect of differentiation of self and having a single parent is thought to be related to cultural characteristics. Keywords parentification, psychological symptoms, perfectionism, locus of control, differentiation of self, having a single parent
Benzer Tezler
- Özel gereksinimli ve sağlıklı kardeşe sahip bireylerde ebeveynleşme olgusu ile ilişkili değişkenlerin incelenmesi
Examination of the parentification related variables of individuals with disabled and healthy siblings
DİDEM ARIKAN ÇOLAK
- Klinik psikoloji yüksek lisans öğrencilerinin ebeveynleşme düzeyleri ve psikolojik belirtileri arasındaki ilişkide duygusal şemaların aracılık rolü
The mediating role of emotional schemas on the relationship between parentification levels and psychological symptoms of clinical psychology graduate students
BERFİN ERENLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiAntalya Bilim ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEZİN ANDİÇ
- Ebeveynleşme, partnere bağlı benlik değeri, obsesif inançlar ve obsesif güvensizliğin partner odaklı obsesif kompulsif belirtilerle ilişkisinin incelenmesi
The relationship of parentification, partner contingent self worth, obsessive beliefs and obsessive distrust with partner focused obsessive compulsive symptoms
ŞÜKRİYE AÇAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
PsikolojiHacettepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜJGAN İNÖZÜ MERMERKAYA
- Aile içi şiddette anne-çocuk sınırları ve ergen psikolojik uyumu
Mother-child boundaries and adolescent psychological adjustment in domestic violence
SEMA EREL
- Conceptions of parental authority and the roles of parent-adolescent conflict and parental control behaviors on adolescent adjustment
Ebeveyn otoritesinin kavramsallaştırılmasının, ebeveyn-ergen çatışmasının ve ebeveyn kontrol davranışlarının ergenin uyumu üzerindeki rolü
AYLİN EVRANKAYA
