Ankara Üniversitesi öğrencilerinin sigara bağımlılığı düzeylerinin sağlık inançları ile ilişkisi
The relationship between smoking addiction levels of Ankara University students and their health beliefs
- Tez No: 870605
- Danışmanlar: PROF. DR. DENİZ ODABAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Bağımlılık, sağlık inanç modeli, sigara bağımlılığı, Addiction, cigarette addiction, Health Belief Model
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Spor Hekimliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 111
Özet
Bu tez çalışmasının amacı Ankara Üniversitesi öğrencilerinin sigara bağımlılık düzeylerinin sosyodemografik değişkenler ve sağlık inançları olan ilişkisini belirlemektir. Araştırma evrenini Eğitim Bilimleri, Mühendislik ve Tıp Fakültesinde öğrenim gören birinci ve dördüncü sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Örneklem seçiminde örneklem büyüklüğünün tam olarak bilinmediği durumlarda kullanılan formüle göre belirlenmiştir. Fakülteler arası örneklem seçiminde ise fakültelerin öğrenci kontenjan sayılarına göre tabaka ağırlıklandırma yapılarak toplam 244 öğrenci ile araştırma yapılmıştır. Sigarayı 12 aydan kısa zamanda kullananlar, kronik hastalığa sahip olanlar, sigara dışı bağımlılık yapıcı madde kullananlar, on sekiz yaşından küçük olanlar araştırmaya dahil edilmemiştir. Veriler çevrimiçi bağlantı yoluyla toplanmış olup öğrencilerden Kişisel Bilgi Formu, Sigaranın Psikolojik Bağımlılığını Değerlendirme Ölçeği (SPBDÖ) ve Sağlık İnanç Modeline Göre Sigara Bırakma Ölçeği (SİM-SBÖ) ölçeklerini doldurmaları istenmiştir. Verilerin analizinde SPSS 26.0 sürümü kullanılmış olup verilerin normal dağılımını test etmede çarpıklık basıklık değerleri kontrol edilmiştir. Betimleyici istatistiklere ek olarak öğrencilerin sigara bağımlılığı düzeylerinin ve sağlık inançlarının sosyodemografik değişkenler bakımından karşılaştırılmasında, ikili değişkenler için bağımsız örneklem t-testi ve tek yönlü ANOVA, üçlü değişkenler için iki yönlü ANOVA kullanılmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda öğrencilerin çoğunun orta düzeyde bağımlı olduğu, en yüksek düzeyde sigara bağımlısı öğrencilerin mühendislik fakültesi öğrencileri olduğu, erkek cinsiyet, erken dönemde sigaraya başlama, sigarayı bırakma deneyimine sahip olmama ve yüksek gelir ile bağımlılık düzeyi arasında pozitif yönde anlamlı korelasyon olduğu saptanmıştır. Öğrencilerin sağlık inançları ile cinsiyet, sigara bırakma deneyimi ve gelir düzeyi arasında bir ilişki saptanmamış olup sigaraya erken dönemde başlama ile SİM yarar algısı ve eyleme geçiriciler arasında pozitif yönde korelasyon saptanmıştır. Araştırmada SPBDÖ alt boyutları (duygu düzenleme, kendini ödüllendirme, kayıtsız, sosyal kabul) ile SİM-SBÖ alt boyutları (duyarlılık algısı, önem algısı, yarar algısı, bariyer algısı, eyleme geçiriciler ve öz yeterlik) arasında da bazı anlamlı ilişkiler saptanmıştır. SPBDÖ duygu düzenleme skorları ile SİM eyleme geçiriciler ve öz yeterlilik skorları arasında negatif yönde; SPBDÖ kendini ödüllendirme skorları ile SİM bariyer algısı skoru arasında pozitif yönde, SİM öz yeterlilik skoru arasında negatif yönde; SPBDÖ kayıtsız skorları ile SİM duyarlılık, önem algısı, yarar algısı, öz yeterlilik skorları arasında negatif yönde bariyer algısı skoru ile pozitif yönde; SPBDÖ sosyal kabul skorları ile SİM bariyer algısı skorları arasında pozitif yönde korelasyon saptanmıştır. Öğrencilerin bağımlılık düzeyleri (SPBDÖ skorları) ile sağlık inançları (SİM-SBÖ alt boyutları) arasındaki ilişki incelendiğinde SPBDÖ skoru ile SİM yarar algısı skoru arasında anlamlı negatif yönde, SİM eyleme geçiriciler skoru arasında anlamlı pozitif yönde korelasyon saptanmıştır. Şiddetli bağımlılıkla ise SİM bariyer algısı skorları arasında anlamlı pozitif yönde korelasyon saptanmıştır. Araştırma bulguları göz önüne alındığında SİM eyleme geçiriciler puanlarındaki artış üniversitelerde hekimler tarafından verilen tıbbi destek programlarının geliştirilmesini, SİM yarar algısı puanlarındaki düşüş göz önüne alındığında sigara ile mücadele çalışmalarında sigarayı bırakmanın sağlık üzerine etkilerine daha çok yer verilmesini, SİM bariyer algısı puanlarında artış göz önüne alındığında üniversitelerde sigara ile mücadelede çalışmalarında bireysel çalışmalara ek olarak grup terapilerinin yaygınlaştırılmasını önermektedir.
Özet (Çeviri)
The aim of this thesis study is to determine the relationship between cigarette addiction levels of Ankara University students, sociodemographic variables, and health beliefs. The research population consists of first- and fourth-year students studying at the Faculty of Educational Sciences, Engineering and Medicine. The sample selection was determined according to the formula used when the sample size was not known exactly. In the sample selection between faculties, the research was conducted with a total of 244 students by weighting the layers according to the student quota numbers of the faculties. Those who smoked for less than 12 months, those who had a chronic disease, those who used addictive substances other than cigarettes, and those who were under the age of eighteen were not included in the study. Data were collected via online connection and students were asked to fill out the Personal Information Form, Psychological Dependency of Smoking Scale (PDSS) and Smoking Cessation Scale According to Health Belief Model (HBM-SSC) scales. SPSS 26.0 version was used to analyze the data, and skewness and kurtosis values were checked to test the normal distribution of the data. In addition to descriptive statistics, independent samples t-test and one-way ANOVA were used for binary variables, and two-way ANOVA was used for triple variables to compare students' smoking addiction levels and health beliefs in terms of sociodemographic variables. As a result of the findings, it was determined that most of the students were moderately addicted, the students with the highest level of cigarette addiction were engineering faculty students, and there was a significant positive correlation between addiction level and male gender, starting smoking at an early life, not having quit smoking experience, and high income. No relationship was found between students' health beliefs and gender, smoking cessation experience and income level, but a positive correlation was found between starting smoking at an early life, HBM perceived benefits and cue to action. In the study, significant relationships were found between the PDSS sub-dimensions (emotion regulation, self-reward, indifference, social acceptance) and the HBM-SSC sub-dimensions (perceived benefits, perceived severity, perceived susceptibility, cue to action, self-efficacy, perceived barriers) There was a negative correlation between PDSS- emotion regulation scores and HBM- cue to action and self-efficacy scores; There is a positive correlation between the PDSS self-reward scores and the HBM perceived barriers score, and a negative correlation between the HBM-self-efficacy score; There is a negative relationship between the PDSS- indifferent scores and the HBM- perceived susceptibility, perceived severity, perceived benefits and self-efficacy scores, and a positive relationship between the perceived barriers score; A positive correlation was found between PDSS social acceptance scores and HBM perceived barriers scores. When the relationship between students' addiction levels (PDSS scores) and health beliefs (HBM-SSC sub-dimensions) was examined, a significant negative correlation was found between the PDSS score and the HBM perceived benefits score, and a significant positive correlation was found between the HBM-cue to action score. A significant positive correlation was found between severe addiction and HBM perceived barriers scores. Considering the research findings, the increase in SIM action cue to scores requires the development of medical support programs given by physicians in universities, considering the decrease in SIM perceived benefits scores, the health effects of quitting smoking should be included more in anti-smoking studies, and considering the increase in SIM perceived barrier scores, universities It recommends that group therapies be expanded in addition to individual studies in the fight against smoking.
Benzer Tezler
- Bir üniversitede öğrencilerin siber flört istismarına maruziyetlerinin benlik saygısına etkisi ve akıllı telefon bağımlılığının aracı rolü
The effect of students' exposure to cyber dating abuse on self-esteem at a university and the mediating role of smartphone addiction
SENA OKTEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Halk SağlığıAnkara ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DENİZ ODABAŞ
- Bir tıp fakültesi 1., 2. ve 3. sınıf öğrencilerinde akıllı telefon bağımlılığı ve zamatyn yönetimi ile depresyon anksiyete stres düzeylerinin değerlendirilmesi
The evaluation of depression anxiety stress levels with smartphone addiction and time management in 1st, 2nd and 3rd years of a medical facul
ARZU SAYAT
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Halk SağlığıAnkara ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MİNE ESİN OCAKTAN
- Üniversite öğrencilerinde sosyal medya bağımlılığının sigara bağımlılığı, psikolojik iyi oluş ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi
Examination of social media addiction among university students in terms of smoking addiction, psychological well-being, and various variables
FARIDA GAHRAMANLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENGİZ ŞAHİN
- Başkent Üniversitesi öğrencilerinde internet bağımlılığı sıklığı ve ilişkili faktörler
Frequency of internet addiction and related factors among Başkent University students
REFİKA TUĞÇE TURAN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2015
Aile HekimliğiBaşkent ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RENGİN ERDAL
- Sigara bağımlısı Ankara Üniversitesi öğrencilerinde internet bağımlılığı, alkol bağımlılığı, siber mağduriyet ve siber zorbalık
Internet addiction, alcohol dependence, cyber victimization and cyber bullying in Ankara University cigarette addict students
EBRU ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Adli TıpAnkara ÜniversitesiDisiplinlerarası Adli Bilimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NERGİS CANTÜRK