Süreklilik ve değişim bağlamında İran İslam Cumhuriyeti'nin afganistan politikası
The Islamic Republic of Iran's policy on Afghanistan in the context of continuity and change
- Tez No: 870776
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜNER ÖZKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: İran, Afganistan, Taliban, Dış politika, Yumuşak Güç, Iran, Afghanistan, Taliban, Foreign Policy, Soft Power
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 151
Özet
İran İslam Cumhuriyeti, kuruluşundan beri rejiminin bekasını hedef alarak ABD menşeli tehditleri bertaraf etmek, bölgesel çıkar, nüfuzunu korumak ve genişletmek amacıyla güvenlik merkezli bir dış politika izlemiştir. İran'ın Afganistan politikası, konjonktürel gelişmelere bağlı olarak şekillenmiştir. Nitekim bu konjonktürel gelişmelerin en önemlisi Taliban olmuştur. Taliban'ın (1996-2001) Yıllar arası iktidarı ele geçirdiği ilk döneminde Tahran, Kuzey İttifakını destekleyerek Taliban karşıtı bir dış politika izlemiştir. 1996 sonrası süreçte Afganistanlı Şiilerinin öldürülmesi, Taliban'ın ülkedeki Hazaralar'a yönelik muamelesi ve İran'ın 8 diplomatının ülkede öldürülmesi İran ile Taliban arasında derin anlaşmazlıklara ve nefrete yol açmıştır. Taliban rejiminin sona ermesinin ardından İran, Hamid Karzai hükümetiyle dostane ilişkiler geliştirmiş ve Taliban ile diyaloğun kabul edilemez olduğunu açıkça ifade ederek Afganistan'ın yeniden inşası için girişimde bulunmuştur. Ama seri bir şekilde değişen konjonktür ve bölgede gerçekleşen olaylar, İran'ın Taliban politikasında köklü bir değişiklik yapmasına sebep olmuştur. 2009'da başlayan İran-Taliban iş birliği giderek olumlu bir seyir izlemiş; 2013-14 yıllarında daha da ivme kazanmıştır. Çünkü Karzai'in yerine 2014 yılında iktidara geldiğinde Afganistan'daki ABD askeri varlığının devam ettirilmesine yönelik hazırlanan Stratejik Ortaklık Anlaşması'nı imzalayacağını ifade eden Eşref Gani'nin Cumhurbaşkanı seçilmesi, Tahran'ın Taliban ile ilişkisinin daha da güçlenmesine uygun ortam yaratmıştır. ABD güçlerinin Ağustos 2021'de Afganistan'dan geri çekilmesine paralel olarak Taliban'ın 20 Yılın ardından Kabil'i ele geçirerek yeniden iktidara gelmesi İran-Taliban tarihinde yeni bir sayfa açmıştır. Bu yeni sayfanın açılmasından bu yana da İran ile Taliban arasında ilişkilerin genel olarak olumlu bir yönde ilerlediği gözlemlenmektedir. Bu tez, İran'ın Taliban'a yönelik dış politikasını 1996-2001 ve 2021 sonrası dönemler üzerinden etkileri, değişimi ve sürekliliği açısından incelemektedir.
Özet (Çeviri)
Since its establishment, Iran has pursued a security-centred foreign policy in order to eliminate threats against its regime originating from the United States as well as protect and expand its regional interests and influence. Iran's Afghanistan policy has been shaped by cyclical developments. The most important of these cyclical developments has been the Taliban phenomenon. During the first period when the Taliban seized power in Afghanistan in 1996, Tehran pursued an anti-Taliban foreign policy by supporting the Northern Alliance. From then onwards the killing of Afghan Shiites, mistreatment towards Shia Hazaras, as well as executing 8 Iranian diplomats in the country by the Taliban, have caused deep disagreements and resentment between Iran and the Taliban. Iran has developed friendly relations with the Hamid Karzai government after the end of the first Taliban rule in Afghanistan. After the American invasion, Iran had clearly ruled out dialogue with the remains of the Taliban and supported the new Afghan government. In the following years, in less than a decade, however, the conjuncture that changed with a series of events in the region has caused Tehran to make a radical change in its Taliban policy. Iran-Taliban cooperation, has developed in 2009 and gained even more momentum in 2013-14. The election of Ashraf Ghani as the Afghan President in 2014, who, before the election, stated that he would sign the Strategic Partnership Agreement with the US and keep American military presence in Afghanistan created an appropriate environment for Tehran to further strengthen its relations with the Taliban. In parallel with the US withdrawal from Afghanistan in August 2021, which led the Taliban to seize power in Kabil for the second time after 20 Years, a new page in the history of the Iranian-Taliban was opened. Ever since then, it can be observed that the relations between Iran and the Taliban have been following a positive direction. This thesis examines Iran's foreign policy towards the Taliban focusing on the periods of 1996-2001 and after 2021 in terms of its effects, change and continuity.
Benzer Tezler
- Trump yönetiminin İran'ın nükleer programına yönelik dış politikası: Değişim ve süreklilik
The foreign policy of the Trump administration towards İran's nuclear program: Change and continuity
DENİZ OKUMUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Uluslararası İlişkilerÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÇİĞDEM PEKAR
- 2000'li yıllarda ABD dış politikasında İran
Iran in US foreign policy in the 2000s
UĞUR ZENGİNER
Doktora
Türkçe
2024
Uluslararası İlişkilerTrakya ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİBEL KAVUNCU
- Tarihi mahallede sosyal ve fiziksel sürdürülebilirlik: İran'ın Azerbaycan bölgesi Erdebil kentindeki Üç Dükkân Mahallesi örneği
Social and phisical sustainbility in a historic neighborhood: The case of Uch Dukkan neighborhood in Ardabil city in Azerbaijani region of Iran
YOUSEF DANESHVAR ROUYANDOZAGH
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
MimarlıkGazi ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
ÖĞR. GÖR. ECE KUMKALE AÇIKGÖZ
- Tereke defterleri ve Osmanlı maddî kültüründe değişim (1785-1875 İstanbul örneği)
Inventory estates and change in the Ottoman material culture (1785-1875 Istanbul example)
FATİH BOZKURT
- Türkiye'nin modernleşme sürecine ilişkin olarak Şerif Mardin ve Niyazi Berkes'in görüşlerinin karşılaştırılması
Şerif Mardin and Niyazi Berkes' on Turkey's modernization process comparison of views
NEZİHE YAŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Siyasal Bilimlerİstanbul Ticaret ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. UĞUR YASİN ASAL