2000'li yıllarda ABD dış politikasında İran
Iran in US foreign policy in the 2000s
- Tez No: 872156
- Danışmanlar: PROF. DR. SİBEL KAVUNCU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Trakya Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 511
Özet
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) dış politikasında İran ile ilişkilerdeki ilk resmi gelişme; 1856 yılında imzalanan“Dostluk ve Ticaret Anlaşması”olmuştur. Ancak, İran ile bu anlaşmayla başlayan diplomatik ilişkiler ABD'nin dönem itibariyle benimsediği izolasyonist politikalardan dolayı süreklilik göstermemiş, ABD'nin İran politikası ancak ABD'nin Ortadoğu siyasetine daha çok müdahil olmaya başladığı 1950'li yıllarla birlikte gelişmeye başlamıştır. 1950'lerde dünya petrol üretiminin Basra (Fars) Körfezi'ne kaymasıyla birlikte ABD dış politikasında İran'a yönelik ilgi de artmıştır. 1953 yılında dönemin İran Başbakanı Muhammed Musaddık'a yönelik askeri darbe, iki ülke ilişkileri açısından dönüm noktası olmuş, Musaddık sonrası Şah Rıza Pehlevi yönetimiyle birlikte 1979 yılındaki rejim değişikliğine kadar İran, ABD'nin Ortadoğu'da iyi ilişkiler kurduğu müttefiklerinden biri olmuştur. 1979 yılındaki İran İslam Devrimi iki ülke ilişkilerinin gergin bir hal almasına ve diplomatik ilişkilerin askıya alınmasına neden olmuştur. 1979 sonrası resmi ilişkiler kesilmiş olsa da ABD dış politikasında İran, o tarihten sonra da ABD başkanlarının izlediği dış politikalarda özel önem taşıyan ülkelerden biri olmuştur. 2000'li yıllara gelindiğinde ise ABD başkanları; İran nükleer programı, bölgesel güvenlik meseleleri, insan hakları konuları, diplomatik girişimler ve uluslararası politika dinamikleri gibi bir dizi faktöre bağlı olarak İran'a yönelik dış politikalarını şekillendirmişlerdir. Örneğin George W. Bush,“Önleyici Savaş Doktrini”çerçevesinde İran'ı“Şer Ekseni”nde ilan edip, İran'a yönelik sert bir tutum benimserken; diplomasi ve müzakereye önem veren Barack Obama ise“değişim”söylemi ile İran'a yönelik ılımlı bir politika izlemiştir. Obama sonrasında Donald Trump İran ile ilişkilerde George W. Bush gibi sert bir politika benimserken; Joe Biden ise Obama gibi diplomasi ve müzakere söylemlerini benimsemiştir. Bu bağlamda çalışmada, 2000'li yıllarda ABD yönetimlerinin izledikleri İran politikalarının Başkanlara bağlı olarak bir değişim gösterip göstermediği ve ABD yönetimlerince İran politikaları belirlenirken hangi hususların bu politikaların belirlenişinde etkili olduğunun ortaya konulması amaçlanmaktadır.
Özet (Çeviri)
The first official development in US foreign policy in relations with Iran was The“Treaty of Friendship and Commerce”that was signed in 1856. However, the diplomatic relations that started with this agreement with Iran did not show continuity due to the isolationist policies adopted by the USA at that time, and the USA's Iran policy began to develop only in the 1950s, when the USA began to become more involved in Middle East politics. As world oil production shifted to the Persian Gulf in the 1950s, interest in Iran increased in US foreign policy. The military coup against the then Iranian Prime Minister Mohammad Mossadegh in 1953 was a turning point in the relations between the two countries, and until the regime change in 1979 with the Shah Reza Pahlavi administration after Mossadegh, Iran became one of the allies of the USA with whom it had good relations in the Middle East. The Islamic Revolution in Iran in 1979 caused the relations between the two countries to become tense and diplomatic relations to be suspended. Although official relations were cut off after 1979, Iran has been one of the countries of particular importance in the foreign policies of US presidents since then. In the 2000s, US presidents shaped their foreign policies towards Iran depending on a number of factors such as the Iranian nuclear program, regional security issues, human rights issues, diplomatic initiatives and international policy dynamics. For example, while George W. Bush declared Iran as the“Axis of Evil”within the framework of the“Preventive War Doctrine”and adopted a harsh attitude towards Iran, Barack Obama, who attaches importance to diplomacy and negotiation, pursued a moderate policy towards Iran with his“change”discourse. After Obama, while Donald Trump adopted a harsh policy like George W. Bush in relations with Iran; Joe Biden, like Obama, has adopted the rhetoric of diplomacy and negotiation. In this context, the study aims to reveal whether the Iran policies followed by the US administrations in the 2000s changed depending on the Presidents and which issues were effective in determining the Iran policies of the US administrations.
Benzer Tezler
- Putin Dönemi Rusya Federasyonu'nun Orta Doğu politikasında İran'ın önemi
The importance of Iran in the Middle Eastern politics of the Russian Federation
ÖZKAN AYIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Uluslararası İlişkilerKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TOĞRUL İSMAYIL
- Turkey's role in Afghanistan in the post 9/11 era
11 Eylül'den günümüze Türkiye'nin Afganistan'daki rolü
CANAN BAYRAM ÇUBUK
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
Uluslararası İlişkilerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. IŞIL ANIL
- An Example of USA influence upon the Central Asian states after the Soviet disintegration
Sovyetler Birliği'nin yıkılması sonrası ABD etkisi altında kalan Orta Asya cumhuriyetlerine bir örnek
BAKTYBEK CHAKİEV
Yüksek Lisans
İngilizce
2002
Uluslararası İlişkilerDokuz Eylül ÜniversitesiAmerikan Kültürü ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. NURAY ÖNDER