Çuvaşçada kılınış işlemcisi olarak art fiiller
The postverbs in Chuvash as actionality operators
- Tez No: 870849
- Danışmanlar: PROF. DR. FATMA ÖZKAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 422
Özet
Kılınış belirleme işlevine sahip olan art fiiller, solundaki zarf-fiil ekiyle birlik oluşturan dilbilgiselleşmiş bir yardımcı fiil olarak tanımlanmaktadır. Bu tür biçim birimler, farklı yoğunluklarda olmak üzere neredeyse bütün Türk dillerinde tespit edilebilmesinin yanı sıra fiil sisteminin önemli bir inceleme bölümünü oluşturmaktadır. İlgili duruma istinaden Türk dilleri, art ve eş zamanlı bakış açısı ve işlevsel dilbilgisi yöntemleriyle çeşitli art fiil incelemelerine konu olmaktadır. Çuvaşça ile ilgili dil bilimsel çalışmalarda ise art fiiller bahsi, işlevsel değerlendirme ve dağınık denemeler sonucunda bir dizi işlev açısından tanımlanmasına karşın hâlâ incelenmesi gereken önemli bir tartışma konusu olarak varlığını sürdürmektedir. Bu çalışmada, eylemin iç semantik yapısıyla ilgili sözlüksel ve örtülü bir kategori olan kılınış, detaylı bir şekilde incelenecek ve Türk dillerinde [esas fiil+zarf-fiil+yardımcı fiil] biçiminde birleşik fiil oluşturan art fiillerin esas fiil üzerinde gerçekleştirdiği kılınış işlemleri, Çuvaşça örneğinde ele alınacaktır. Çuvaşçadaki art fiillerin işlevlerini ortaya koymak, metinlerin daha iyi anlaşılması ve aktarılmasına katkı sağlayacak ve işlevsel açıdan Türk dilinin diğer değişkelerindeki art fiiller ile karşılaştırmalı çalışmalara ilişkin önemli veriler sunacaktır. Bununla birlikte Çuvaşçada Türk dilinin diğer değişkelerinde tanıklanmayan ve işleyiş yönünden farklı özelliklere sahip olan art fiiller bulunması ve bu art fiillerin gerçekleştirdikleri kılınış işlemlerinin yeterince incelenmemiş olması, çalışmanın özgün değerini oluşturmaktadır.
Özet (Çeviri)
Post verbs, which have the function of determining the actionality, are defined as a grammaticalized auxiliary verb that forms a unity with the adverb suffix on the left. Such morphemes can be detected in different intensities in almost all Turkic languages and constitute an important part of the study of the verb system. Based on this situation, Turkic languages have recently been the subject of various post verb studies with diachronic and synchronous perspective and functional grammar methods. Although in linguistic studies on Chuvash, post verbs are defined in terms of a number of functions as a result of functional evaluations and scattered trials, still exist as an important discussion topic that needs to be examined. In this study, the actionality which is a lexical and implicit category related to the internal semantic structure of the verb, will be examined in detail and the actionality operations performed by art verbs on the main action, which form combinations of actions in the form of [main verb+gerundium+auxiliary verb] in Turkic languages, will be considered in the example of Chuvash. Revealing the functions of the postverbs in Chuvash will contribute to a better understanding and transfer of the texts and will provide important data on comparative studies with the postverbs in Turkic languages. However, the fact that there are postverbs in Chuvash that are not witnessed in Turkic languages and that these postverbs have different features in terms of functioning and have not been adequately examined in terms of the actionality operations they perform, constitute the eigen value of the study.
Benzer Tezler
- Çuvaşçada eylem yapımı
Verb formation in Chuvash
VİLDAN ÇAKMAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE YILMAZ
- Çuvaşçada art zamanlı ad yapımı
Diachronic noun formation in chuvash
AYŞE ERDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE YILMAZ
- Standart Türkçe ve standart Çuvaşçada ad yan cümleleri
Nominal clauses in standart Turkish and standart Chuvash
BUĞRA OĞUZHAN ULUYÜZ
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE YILMAZ
- Ulip halapisem metni esasında Çuvaşçada isim
Başlık çevirisi yok
FEYZİ ERSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET BİCAN ERCİLASUN
- Boris Çındıkov'un seçme hikâyeleri esasında Çuvaşçada kelime grupları
The words of grups in Chuvash on the basis of the selected story of Boris Çindikov
KUBİLAY FENER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimTOBB Ekonomi ve Teknoloji ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FEYZİ ERSOY