Örgüt kültürü ve iş stresinin, iyi oluş hali ve işten ayrılma niyetine etkisinde örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlığın aracılık rolü: 5 yıldızlı otel işletmelerinde bir uygulama
The effect of organizational culture and job stress on well-being, intention to leave, and mediating effects of organizational commitment and organizational citizenship: A research on 5 star hotel
- Tez No: 871380
- Danışmanlar: PROF. DR. ORHAN AKOVA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Turizm, Tourism
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 334
Özet
Çalışmanın amacı konaklama işletmelerinde örgüt kültürünün ve iş stresinin çalışanın örgütsel bağlılık, örgütsel vatandaşlık davranışı, iyi oluş hali ve işten ayrılma niyetine olan etkisini incelemektir. Örgüt kültürü ve alt boyutları olan hiyerarşi, klan, adhokrasi ve market (Pazar) kültürü ile iş stresi bağımsız değişkenler olarak modelde yer almaktadır. Modeldeki bağımlı değişkenler ise işten ayrılma niyeti ve iyi oluş halidir. Aracı değişken olan örgütsel vatandaşlık davranışının alt boyutları olan, sadakat, hizmet sunum ve katılımcılık ile örgütsel bağlılığın rolü incelenmiştir. Konaklama işletmelerinin emek yoğun yapıda olması, iş yükü, vardiyalı çalışma saatleri, örgüt içi ilişkiler, ücret ve müşterilerle iletişim esnasında yaşananlardan dolayı stresli olması, örgüt kültürünün de çalışanın davranışına, bağlılığına, iyi oluş haline ve işten ayrılma niyetine etkisini göstermesi açısından literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Örgüt kültürünün ve iş stresinin hangi alt boyutunun, çalışanın üzerinde etkisi olduğunu göstermesi açısından sektörel anlamda özgün bir değer oluşturmaktadır. Böylece konaklama işletmeleri hangi tarz örgüt kültürünün ve iş stresinin çalışanın bağlılığını ve örgütsel vatandaşlık davranışının alt boyutunu etkilediğini görebildikleri gibi, bağlılık ve vatandaşlık davranışının da aracılık etkisini görebilirler. İnsan kaynakları yönetimi açısından çalışma önem taşımaktadır. Araştırma, İstanbul'da bulunan beş yıldızlı otellerde yapılmıştır. İstanbul en çok ziyaretçi ağırlayan dünyadaki ikinci şehir olmasından dolayı önemli bir turizm destinasyonudur. Beş yıldızlı oteller yüksek hizmet standardı ve yerleşik bir örgüt kültürünün olması sebebiyle tercih edilmiştir. Otellerden mail, yüz yüze ve WhatsApp yoluyla 405 adet anket toplanmıştır. Anketler Ağustos ve Kasım ayları arasında, kolayda örnekleme yöntemiyle yapılmıştır. Literatür taraması yapılarak, benzer konularda daha önceden denenmiş, geçerlilik ve güvenilirlikleri tespit edilmiş olan ölçekler kullanılmıştır. Örgüt kültürü ile ilgili yirmi, iş stresi ile ilgili sekiz ifadeye yer verilmiştir. İyi oluş hali için beş ve işten ayrılma niyetiyle ilgili üç ifade bulunmaktadır. Örgütsel vatandaşlık davranışı için on beş ifade ve örgütsel bağlılığın üç ifade ile kısaltılmış versiyonu kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde SPSS ve SmartPLS programlarından faydalanılmıştır. SPSS ile örneklem yeterliliğini tespit edilmiş, açımlayıcı faktör analizi, frekans analizi, korelasyon analizi ve normallik testi yapılmıştır. Değişken sayısının çok olması nedeniyle doğrulayıcı faktör analizi ve hipotez testleri SmartPLS programı ile yapılmıştır. VIF değeri 3.3'ün üstünde olan Adhokrasi kültürünün üçüncü ve dördüncü; Klan kültürünün dördüncü ve beşinci; İyi oluş haline ilişkin üçüncü; Örgütsel vatandaşlık davranışının sadakat boyutuna ait olan ikinci, üçüncü ve beşinci; hizmet sunum boyutunda bulunan ikinci ve üçüncü ifadeleri, modelden çıkartılmıştır. Araştırma sonuçları Adhokrasi ve Hiyerarşi kültürünün, işten ayrılma niyeti üzerinde negatif yönlü etkisi bulunmaktadır. Örgüt kültürünün tüm alt boyutları örgütsel bağlılığı pozitif yönlü etkilemektedir. Örgütsel bağlılık işten ayrılma niyeti üzerinde negatif yönde etki yapmaktadır. Örgütsel bağlılık adhokrasi ve hiyerarşi kültürleriyle işten ayrılma niyeti arasında kısmi, klan ve market kültürleri ile işten ayrılma niyeti arasında tam aracılık yapmaktadır. Adhokrasi kültürünün, örgütsel vatandaşlık davranışının sadakat boyutunu; hiyerarşi kültürünün, hizmet sunum boyutunu; Klan kültürünün, hizmet sunum, katılımcılık ve sadakat boyutunu; Market kültürünün ise hizmet sunum ve katılımcılık boyutlarını pozitif yönlü etkilediği belirlenmiştir. Klan ve Market kültürleri iyi oluş halini pozitif yönlü etkilemektedir. Örgütsel vatandaşlık davranışı sadakat boyutu ile iyi oluş hali arasında pozitif yönlü ilişki olduğu tespit edilmiştir. Örgütsel vatandaşlığın sadakat boyutu adhokrasi kültürüyle iyi oluş hali arasında tam aracılık, klan kültürleriyle iyi oluş hali arasında ise kısmi aracılık yapmaktadır. İş stresinin işsel boyutu iyi oluş halini negatif, işten ayrılma niyetini pozitif yönlü etkilemektedir. İşsel stres, örgütsel vatandaşlık davranışının hizmet sunum boyutunu pozitif yönlü etkilemektedir. İş stresinin duygusal boyutu örgütsel vatandaşlık davranışının katılımcılık boyutuna ve işten ayrılma niyetine pozitif yönlü etki etmektedir.
Özet (Çeviri)
The aim of the study is to determine the effects of organizational culture and job stress to employee's organizational commitment, citizenship, behavior, well-being and the intention to leave the hotel business. Organizational culture and its sub-dimensions, namely hierarchy, clan, adhocracy, and market culture, along with job stress, are included as independent variables in the model. The dependent variables in the model are intention to leave and well-being. The role of organizational citizenship behavior, which is an intermediary variable and its sub-dimensions such as loyalty, service delivery, and participation, along with organizational commitment, have been examined. Considering the labor-intensive nature of accommodation establishments, the stress arising from workload, shift work hours, intra-organizational relationships, salary, and interactions with customers, it is believed that this study will contribute to the literature by demonstrating the impact of organizational culture on employee behavior, commitment, well-being, and intention to leave. The study creates unique value in terms of the sector by showing which sub-dimensions of organizational culture and job stress affect employees. Thus, accommodation establishments can see how different types of organizational culture and job stress affect employee commitment and sub-dimensions of organizational citizenship behavior, as well as the mediating effect of commitment and citizenship behavior. This study carries importance from the perspective of human resource management. The study was conducted with five star hotels located in Istanbul. With the reasons that Istanbul is the second most traveled city in the world, it is deemed an important tourism destination. Five star hotels were chosen due to their high service standards and established organizational culture. Total of four hundred and five surveys were collected from hotels via email, face-to-face interviews, and WhatsApp. Surveys were conducted between August and November using random sampling method. Literature review was conducted to identify and utilize previously tested scales with established validity and reliability on similar topics. Twenty statements related to organizational culture, eight statements related to job stress, five statements related to well-being, and three statements related to intention to leave were included. Fifteen statements for organizational citizenship behavior and a shortened version of organizational commitment with three statements were used. SPSS and SmartPLS programs were utilized for data analysis. In SPSS, sample adequacy was determined, and exploratory factor analysis, frequency analysis, correlation analysis, and normality test were conducted. Due to the large number of variables, confirmatory factor analysis and hypothesis testing were performed using the SmartPLS program. Expressions containing VIF values above 3.3 removed from model. These expressions are The third and fourth of Adhocracy culture; The fourth and fifth of Clan culture; The third of well-being; The second, third and fifth belonging to the loyalty dimension of organizational citizenship behavior; The second and third expressions in the service delivery dimension have been removed from the model. The research findings indicate that Adhocracy and Hierarchy cultures have a negative affect intention to leave. All sub-dimensions of organizational culture positively affect organizational commitment. Organizational commitment has a negative impact on intention to leave. Organizational commitment partially mediates between adhocracy and hierarchy cultures and turnover intention, and fully mediates between clan and market cultures and turnover intention. The findings reveal that Adhocracy culture positively affects loyalty dimension of organizational citizenship behavior. Hierarchy culture positively affects service delivery dimension. Clan culture positively affects service delivery, participation and loyalty dimensions. Market culture positively affects the service delivery and participation dimensions of organizational citizenship behavior. Clan and Market cultures positively affect well-being. There is a positive relationship between organizational citizenship behavior's loyalty dimensions and well-being. The loyalty dimension of organizational citizenship fully mediates between adhocracy culture and well-being, and partially mediates between clan cultures and well-being. The occupational dimension of job stress negatively affects well-being, and positively affects the intention to quit. Occupational stress positively affects the service delivery dimension of organizational citizenship behavior. The emotional dimension of job stress has a positive effect on the participation dimension of organizational citizenship behavior and intention to leave.
Benzer Tezler
- Orman Genel Müdürlüğü teknik personelinin performansını etkileyen faktörlerin yapısal eşitlik modellemesiyle analizi: Akdeniz Bölgesi orman bölge müdürlükleri örneği
Using structural equation modeling analysis of the factors affecting the performance of technical staff of the General Directorate of Forestry: The case of Mediterranean Regional forestry directorates
ARİF OKUMUŞ
Doktora
Türkçe
2024
Ormancılık ve Orman MühendisliğiKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET PAK
- Psikolojik taciz; öğretim elemanlarına yönelik bir araştırma
Mobbing; a research on academicians
TUTKU SEÇKİN ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
İşletmeGalatasaray Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. JALE MİNİBAŞ POUSSARD
- Çağdaş Suriye nesrinde siyasî hapishane edebiyatı üzerine eleştirel bir bakış
The literature of political prisons in contemporary Syrian prose analytical prepective
ABDOLGADER MOHAMED ALİ
Yüksek Lisans
Arapça
2014
Doğu Dilleri ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. FİKRET ARSLAN
- Color removal from textile wastewater by sequential anaerobic-aerobic treatment system
Ardışık anaerobik-aerobik arıtım sistemiyle tekstil atık sularından renk giderimi
SABİHA ALPARSLAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2003
Çevre MühendisliğiDokuz Eylül ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İLGİ KAPDAN