14.yüzyıl elkimya âlimlerinden İzzüddîn Alî B. Aydemir B. Âli el-Cildekî'nin el-Misbâh fî Esrâri ʿilmi'l-Miftâh eserinde yer alan metaller, değerli taşlar ve ilaçlar bölümlerinin tercüme ve incelemesi
Translation and analysis of the metals, precious stones and medicines sections in the work of el-Misbâh fî Esrâri ʿilmi'l-Miftâh by Izzüddîn Alî B. Aydemir B. Âli al-Jildaki
- Tez No: 876974
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ŞULE TAŞKIRAN ÇANKAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Biyokimya, Felsefe, Kimya, Biochemistry, Philosophy, Chemistry
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilim Tarihi ve Felsefesi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 168
Özet
İslâm elkimyasında önemli bir yere sahip olan Aydemir Cildekî (ö.1343?) uzun yıllar bu ilâhî sanatı öğrenmek için Irak, Suriye, Yemen, Anadolu, Hicaz ve Mısır'a gitmiş ve en son Mısır'a yerleşmiştir. Elkimya ve simya ile ilgili eline geçen veya duyduğu bütün kaynakları en ince ayrıntısına kadar kaleme almıştır. Sonuçta oldukça kapsamlı bir külliyat oluşmuştur. Bu çalışmadaki amacımız Cildekî'nin bu kapsamlı külliyatından olan el-Misbah fî esrâri ʿilmi'l-miftâh adlı eserin ilgili bölümlerini literatüre kazandırmaktır. Aynı zamanda Cildekî'nin elkimyasına dair bilinmeyen özelliklere de ulaşmayı hedeflemekteyiz. Böylece Cildekî'nin elkimya tasavvurunu ve elkimyaya sağladığı önemli katkılarını öğrenme fırsatı bulabileceğiz. Cildekî'nin bu eseri incelenirken üç nüsha kaynak olarak belirlenmiştir. Çevirilerin büyük bir çoğunluğu İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi 6078 numaralı nüsha kullanılarak yapılmıştır. Cildekî de tıpkı bu ilme gönül verenler gibi ehli olmayanlara bu ilâhî sanatın bilgilerinin geçmesini önlemek için birtakım sembollere ve mecazi anlatımlara başvurmuştur. Bu semboller ayrı bir başlık olarak incelenmiştir. Cildekî özellikle Câbir'in dört doğa-dört nitelik, cıva-kükürt, ʿilmi'l-mîzân, transmutasyon gibi teorilerini benimsemiş ve eserlerinde hem pratik hem de teorik olarak açıklamalarda bulunmuştur. Cildekî'nin velud bir alim oluşu çalıştığı konuların çeşitliliğinde de -tıp, ilaç yapımı, zooloji, astroloji, mekanik, değerli taşlar ve kozmoloji ile ilişkisi, metaller, botanik, transmutasyon vb. kendisini gösterir. Bu çalışma sonucunda Cildekî'nin eserinde altın, gümüş, bakır, kurşun, demir, cıva ve sülfür gibi elkimyada kullanılan temel metallerin kullanımları ve dönüşümleri; yakut, lapis lazuli, firuze gibi değerli taşların özellikleri; fesleğen, mersin bitkisi, safran, baldıran otu, el kabali, balilaj gibi şifalı bitkilerin tedavi edici özellikleri ve bu ilaçların hazırlanma biçimleri incelenmiş ve literatüre kazandırılmıştır.
Özet (Çeviri)
Jildakî (d.1343?) spent more than seventeen years of his life traveling. In his works, he states that he traveled to Iraq, Syria, Anatolia, and Egypt. He tirelessly wrote down all the sources he came across or heard about chemistry and alchemy. As a result, an enormous corpus was created. Our aim in this study is to bring the relevant sections of the work called al-Misbah fî esrâri ʿilmi'l-miftâh, which is one of Jildakî's magnificent works, to the literature. Thus, Jildakî's vision of alchemy and his important contributions to alchemy will be brought to light from the dusty shelves of history. Most of the translations were made using the manuscript number 6078 of the Istanbul University Rare Works Library. Just like those who are devoted to this science, Cildekî also resorted to some symbols and metaphorical expressions to prevent the knowledge of this divine art from being passed on to those who are not proficient. These symbols are examined under a separate heading. Jildakî especially adopted Jabir's theories such as Four elements, Mercury-Sulphur, ʿilmi'l-mîzân, transmutation and made both practical and theoretical explanations in his works. As a result of this study, the uses and transformations of basic metals used in alchemy such as gold, silver, copper, lead, iron, mercury and sulfur in Jildakî's work; properties of precious stones such as ruby, lapis lazuli, turquoise; The therapeutic properties of medicinal plants such as basil, myrtle, saffron, hemlock, el kabali, balilaj and the preparation methods of these drugs have been introduced into the literature.
Benzer Tezler
- 14.yüzyıl-16.yüzyıl dönemi Avrupasında giysi yaka formlarının tekstil sanatı boyutunda incelenmesi
Başlık çevirisi yok
BESTE BAYINDIR ERKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Tekstil ve Tekstil MühendisliğiDokuz Eylül ÜniversitesiTekstil ve Moda Tasarımı Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. SELDA KOZBEKÇİ AYRANPINAR
- 14. yüzyıl Anadolu Türkçesinde ikileme-sayıca eş heceli kelimelerde-
14.century Anatolian Turkish language hendiadyoin
YILMAZ YASEMİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
DilbilimSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ZİKRİ TURAN
- Hamza-nâme (48.cilt), inceleme-metin-sözlük
Hamza-nâme (Volume 48) review-text-dictionary
MERVE ALABAŞOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Dilbilimİstanbul Arel ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHAMMET YELTEN
- Ötemiş Hacı'nın Çingiz Name's ve dil hususiyetleri
The Çingiz Name of Ötemiş Hacı and language features
İLKNUR BOZKIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Türk Dili ve EdebiyatıKırıkkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. BİLGEHAN ATSIZ GÖKDAĞ
- Thirst for wisdom, lust for conquest: Ahmedi's 14th century Ottoman Alexander Romance
Bilgelik arzusu, fetih şehveti: Ahmedi'nin 14.yüzyıl Osmanlı İskendernamesi
KAMİL ERDEM GÜLER
Yüksek Lisans
İngilizce
2013
Tarihİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. EVGENİA KERMELİ ÜNAL