Geri Dön

Yozgat Arapdede ve Nakipzade Camileri kalemişleri

Yozgat Arapdede and Nakipzade Mosques

PDF İndir

  1. Tez No: 879016
  2. Yazar: NURCAN DEMİRDİŞER
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ERDAL ESER
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Sanat Tarihi, Art History
  6. Anahtar Kelimeler: Yozgat, Arapdede Cami, Nakipzade Cami, Kalemişi Süsleme, Yozgat, Arapdede Mosque, Nakipzade Mosque, Hand-drawn
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 275

Özet

İç Anadolu Bölgesi'nde yer alan Yozgat'ın Türkleşme süreci, tüm Anadolu'da olduğu gibi 1071 Malazgirt Zaferi'ne dayanır. 1522 yılında Yavuz Sultan Selim'in Dulkadiroğulları'nı hakimiyetine alması ile Yozgat'ın Osmanlı Devleti hakimiyetine kesin olarak girmesi süreci başlamıştır. Bozok Sancağına bağlı yirmi hanelik bir köy iken 18. Yüzyılda Çapanoğlu ailesinin buraya yerleşerek bölgedeki imar faaliyetleri ile çevre yerleşimlerden buraya göçlerin yaşanmasını sağlamıştır. Yozgat'ta 18. yüzyıl ile 20. yüzyıl arasında Çapanoğulları ve şehrin ileri gelenleri tarafından çok sayıda cami inşa edilmiştir. Bu camiler genellikle tek mekanlı, üç yönden kapalı son cemaat bölümü olan, plan şemasına sahiptir. Dışarıdan oldukça sade olan dönem camileri, içeride duvar resimleri/kalemişi süslemeler ve hatlar ile bezelidir. Sivas Vakıflar Bölge Müdürlüğünce 2018-2020 yılları arasında Yozgat'ta Arapdede (Tekke) ve Nakipzade (Hoşyar Kadın) Camilerinde restorasyon çalışmaları yapılmıştır. Çalışmalar esnasında yapılan araştırma raspası sonucu iki camide de, yaklaşık 70 yıldır sıva/boya altında olan kalemişi süsleme olduğu tespit edilmiş ve ilgili koruma kurulu onayları alındıktan sonra gün yüzüne çıkarılarak restorasyonu yapılmıştır. Restorasyon öncesine kadar yazılı kaynaklarda kalemişi süslemeye dair herhangi bir kayıt yer almazken, 1952 öncesine ait olduğu tahmin edilen fotoğraflarda Nakipzade (Hoşyar Kadın) Cami'nin süslemeleri görülür. Ancak 1952 yılına ait Eski Eser Fişlerinde iki caminin de süslemesinden bahsedilmemekte olması bu tarihten önce sıva/boya ile kapatıldıklarını düşündürmektedir. Arapdede Camisinde kuru sıva ve ahşap üzerine süsleme yapılırken Nakipzade Camisinde sadece kuru sıva üzerine uygulanmıştır. Bu camilerde bitkisel, geometrik, mimari öğe, rumi, hat ve sembol desenler gözlemlenir. Hatlar klasik tarzda yazılırken, diğer desenlerde ışık/gölge tekniği kullanılmıştır. Arapdede Camisinde, kuzey dış cephesinde, harim güney ve kuzey duvarda, mahfil kat ile tavan göbeğinde süsleme yoğunluğu görülür. Çoğunlukla bitkisel motifler, vazoda çiçekler ve hat yazılar görülürken, tavan ve minber gibi ahşap öğelerde daha çok sarmal şekilde devam eden çiçekler, meyveler ve vazoda çiçek motifleri görülür. Geniş renk skalasına sahip desenlerde canlı ve sıcak renkler daha yoğun kullanılmıştır. Nakipzade Camisinin harim bölümünün tüm duvarlarında ve mahfil katta yer alan süslemeler, hatlar ve desenler olarak iki grupta değerlendirilmiştir. Hatlar nesih yazı ile işlenirken, bitkisel, geometrik, mimari öğe gibi desenler ışık / gölge tekniğinde işlenmiştir. Hatlarda tek renk siyah kullanılırken,“S”/“C”kıvrımlı motiflerden oluşturulan mihrap çevresi ve vaaz balkonu üzeri süslemelerde, mihrap iki yanındaki sütun deseninde ve mihrap nişi alt kısım ile mahfil kattaki mermer taklidi desenlerde, güneyde mihrap doğusundaki pencere tavanı ve yanlarında yer alan rumi desende çeşitli renkler kullanılmıştır. Arapdede (Tekke) ve Nakipzade (Hoşyar Kadın) Camileri mimari özellikleri ve bünyesinde barındırdığı yakın zamanda ortaya çıkarılan süslemeleri ile geç dönem Osmanlı camilerinin Anadolu'daki örneklerindendir. Bu çalışma ile Arapdede (Tekke) ve Nakipzade (Hoşyar Kadın) Camilerinin restorasyonunda ortaya çıkarılan kalemişi süslemelerinin ve kısmen restorasyon sürecinin kayıt altına alınması amaçlanmıştır.

Özet (Çeviri)

The Turkification process of Yozgat, which is located in the Central Anatolia Region, is based on the 1071 Malazgirt Victory as in all of Anatolia. In 1522, when Yavuz Sultan Selim took the Dulkadiroğullari under his sovereignty, the process of Yozgat's definitive entry into the Ottoman Empire began. While it was a village of twenty households connected to Bozok Sanjak, in the 18th century, the Çapanoğlu family settled here and ensured the migration of migrants from the surrounding settlements with the construction activities in the region. Many mosques were built in Yozgat between the 18th and 20th centuries by Çapanoğulları and the city's notables. These mosques generally have a plan scheme with a single space, with a last congregation section closed on three sides. The mosques of the period, which are quite simple from the outside, are decorated with wall paintings / hand-drawn and calligraphy inside. Sivas Foundations Regional Directorate carried out restoration works in Arapdede (Tekke) and Nakipzade (Hoşyar Kadın) Mosques in Yozgat between 2018-2020. As a result of the research rasp carried out during the works, it was determined that both mosques had hand-drawn that had been under plaster / paint for about 70 years, and after the relevant conservation board approvals were obtained, they were unearthed and restored. While there is no record of hand-drawn in written sources until before the restoration, the decorations of Nakipzade (Hoşyar Kadın) Mosque can be seen in photographs presumed to be from before 1952. However, the fact that there is no mention of the decorations of either mosque in the Antiquities Fiche of 1952 suggests that they were covered with plaster/paint before this date. In Arapdede Mosque, ornamentation was applied on dry plaster and wood, while in Nakipzade Mosque it was applied only on dry plaster. In these mosques, floral, geometric, architectural elements, rumi, calligraphy and symbol patterns are observed. While the calligraphy is executed in naskh script, light/shadow technique is used in other patterns. In Arapdede Mosque, there is an intensity of ornamentation on the northern facade, the southern and northern walls of the harim, the mahfil floor and the ceiling core. Mostly floral motifs, flowers in vases and calligraphy are seen, while wooden elements such as the ceiling and minbar are mostly decorated with spiralling flowers, fruits and flower motifs in vases. Vivid and warm colours are used more intensively in patterns with a wide colour scale. The ornaments on all walls of the harim section of the Nakipzade Mosque and on the mahfil floor are analysed in two groups: lines and patterns. While the calligraphy is executed in nesih script, patterns such as floral, geometric and architectural elements are executed in light/shadow technique. While a single colour black was used for the lines, various colours were used in the ornaments around the mihrab and on the sermon balcony formed by 'S'/'C' curved motifs, in the column pattern on both sides of the mihrab, in the marble imitation patterns on the lower part of the mihrab niche and on the cellar floor, and in the rumi pattern on the window ceiling to the east of the mihrab in the south and on its sides. Arapdede (Tekke) and Naipzade (Hoşyar Kadın) Mosques are examples of late Ottoman mosques in Anatolia with their architectural features and recently unearthed decorations. The aim of this study is to record the hand-drawn and partially the restoration process of Arapdede (Tekke) and Naipzade (Hoşyar Kadın) Mosques.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    274542

    Yozgat Merkez Osmanlı Cami hazirelerinde bulunan mezar taşları

    The gravestones in center of Yozgat Ottoman Mosque vault

    ÜLKEM YAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2011

    Sanat TarihiErciyes Üniversitesi

    Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. KERİM TÜRKMEN

  2. Tez No

    81057

    Yozgat şehir coğrafyası

    Başlık çevirisi yok

    EMİN FERİT PEKER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1997

    CoğrafyaMarmara Üniversitesi

    Coğrafya Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. RAMAZAN ÖZEY

  3. Tez No

    83375

    Yozgat ilinde biçerdöver işletmeciliğinin ekonomik analizi

    Economic analysis of combine harvester management in Yozgat province

    NİZAMETTİN ERBAŞ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    ZiraatAnkara Üniversitesi

    Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SELAHATTİN ERAKTAN

  4. Tez No

    88390

    Yozgat il merkezinde çalışan çevre sağlığı teknisyenlerinin çalışmalarının değerlendirilmesi

    The Evaluation of the studies of environmental health technicians in Yozgat

    MAHMUT KILIÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    Halk SağlığıErciyes Üniversitesi

    Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. OSMAN CEYHAN

  5. Tez No

    71979

    Yozgat ve yöresi ağızları: İnceleme - metinler - dizinler

    Yozgat and its surround dialectics

    İSMAİL KILIÇER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1998

    Halk Bilimi (Folklor)Yüzüncü Yıl Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. PAKİ KÜÇÜKER

Geri Dön