Sosyal medya ve takıntılı internet kullanımı ile ebeveynlik becerileri arasındaki ilişkide yönetici zihinsel işlevlerin düzenleyici rolü
The role of executive function on the relationship between parenting and social media and compulsive internet use
- Tez No: 879191
- Danışmanlar: PROF. DR. AYSUN DOĞAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 220
Özet
Bu çalışmanın amacı Türkiye'deki çocuk ve ergenlerin sosyal medya ve takıntılı internet kullanımına dair detaylı bir profil oluşturmak ve bu davranışları etkileyen faktörleri Bronfenbrenner'ın Ekolojik Sistemler Kuramı çerçevesinde incelemektir. Bu amaçla, Türkiye'nin 61 ilindeki 185 farklı okuldan 8-19 yaş arasındaki 5066 çocuk ve ergenden birer yıl ara ile boylamsal veri toplanmıştır. Çalışmanın sonuçları incelendiğinde, sosyal medya ve takıntılı internet kullanımının yaş gruplarına göre farklılaştığı görülmüştür. Tüm yaş gruplarında en çok kullanılan cihaz akıllı telefon olurken, ilkokul öğrencilerinde ikinci sırada tablet, ortaokul ve lise öğrencilerinde ise bilgisayar gelmektedir. İlkokul öğrencileri interneti daha çok oyun oynamak, ortaokul öğrencileri mesajlaşmak, lise öğrencileri ise sosyal medya kullanımı için tercih etmişlerdir. Tüm sosyal medya platformlarının kullanımı lise öğrencilerinde daha fazladır. Cinsiyet farklılıkları incelendiğinde ise kızlar ve erkeklerin benzer oranlarda akıllı telefon kullandıkları görülmüştür. İnterneti kızlar daha çok mesajlaşmak için kullanırken erkeklerin ise oyun oynamak için tercih ettikleri bulunmuştur. Takıntılı internet kullanımının da gruplar arasında farklılaştığı; ilkokul öğrencilerinde erkeklerde, lise öğrencilerinde kızlarda daha yüksek olduğu görülmüştür. Yürütücü işlev becerisi ile takıntılı internet kullanımı arasındaki ilişki incelendiğinde orta seviyede yürütücü işlev becerisine sahip çocuk ve ergenlerin takıntılı internet kullanımlarının en düşük seviyede olduğu bulunmuştur. Hiyerarşik regresyon sonuçlarına göre, ilkokul öğrencilerinde annenin aşırı korumacı olması ve düşük yürütücü işlev becerisine sahip olma; ortaokul öğrencilerinde anne ve babanın aşırı korumacı olması ve lise öğrencilerinde ise anne ve babanın aşırı korumacı olması ve yüksek yürütücü işlev becerisi takıntılı internet kullanımı için risk faktörü olarak bulunmuştur. Ortaokul ve lise öğrencilerinde babanın izleme davranışı ile çocuğun kendini anneye ve babaya açması birer destekleyici faktör olmuştur. Yalnızca lise öğrencilerinde yürütücü işlevlerin, takıntılı internet kullanımı ile çocuğun kendini anneye açması arasında bir düzenleyici rolü olduğu görülmüştür. Boylamsal analizlere göre, takıntılı internet kullanımı tüm yaş gruplarında ve kız ve erkek öğrencilerde birinci zamandan ikinci zamana artmıştır. Yürütücü işlevlerin düzenleyici rolü ikinci zamanda anlamlı bulunamamıştır. Bu araştırma, çocuk ve ergenlerin sosyal medya ve takıntılı internet kullanımının boylamsal olarak ve farklı bireysel ve çevresel etmenler ışığında incelenmesi bakımından önemlidir. Araştırma bulgularının ileride yapılacak müdahale programları için bütüncül bir değerlendirme sunarak önemli bir temel oluşturacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to investigate children's and adolescents' use of social media and compulsive internet behavior, and to examine the factors affecting their social media behavior within the framework of Bronfenbrenner's Ecological Systems Theory. For this purpose, 5066 children and adolescents aged between 8-19, from 185 schools in 61 provinces of Türkiye were included in the study, and data were collected from elementary, middle, and high school students at two time points within a year apart. According to the results, it was observed that social media and compulsive internet use varied across age groups. While smartphones were the most used device across all age groups, tablets ranked second among elementary school students, whereas computers were preferred by middle and high school students. Elementary school students mainly used the internet for playing games, while middle school students preferred messaging, and high school students favored social media usage. The use of all social media platforms was higher among high school students. An examination by gender revealed similar rates of smartphone use among girls and boys. Girls primarily used the internet for messaging, while boys preferred gaming. While Snapchat and WhatsApp were more commonly used by girls, other platforms were favored by boys. Compulsive internet use also varied among groups, with higher levels observed among elementary school boys and high school girls. When examining the relationship between executive function skills and compulsive internet use, it was found that children and adolescents with moderate executive function skills exhibited the lowest levels of compulsive internet use. According to hierarchical regression results, it was found that among elementary school students, overprotective mothers and low executive function skills were predicted with higher levels of compulsive internet use. For middle school students, overprotective behaviors from both parents identified as risk factors. Additionally, among high school students, overprotective behaviors from both parents, and high executive functioning skills were also found to be associated with increased risk of compulsive internet use. On the other hand, paternal monitoring and disclosure to parents emerged as supportive factors among both middle and high school students. Only executive function skills were found to have a moderation role between compulsive internet use and disclosure to mother among high school students. Longitudinal analyses revealed an increase in compulsive internet use from the first to the second time point across all age groups and in both genders. The moderation role of executive function skills was not significant at the second time point. This research is important in terms of examining the social media and compulsive internet use of children and adolescents longitudinally with considering different individual and environmental factors. It is considered that the findings of this research will provide a comprehensive assessment, laying a foundation for future intervention programs.
Benzer Tezler
- Obezite polikliniğine başvuran erişkinlerde sosyal medya bağımlılığı ve ortoreksiya nervoza ilişkisinin araştırılması
The relationship between social media addiction and orthorexia nervosa in adult individuals admitted to obesity polyclinic
BEYZA SENA ŞENER
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HİLAL ÖZKAYA
- Internet addiction and its effects on work productivity and motivation
Başlık çevirisi yok
JIHAD AL BAF
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
İletişim BilimleriMarmara Üniversitesiİş Analitiği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SELÇUK KIRAN
- Dijital pazarlama: Influencer etkisinde satın alma davranışına dair bir saha araştırması
Digital marketing: A field research on purchase behavior under influencer effect
BARIŞ TÜRK
- Yüksek takipçili hatırlı pazarlamacının, takipçilerinin satın alma davranışına etkisi
The effect of a high follower influencer marketer on the purchase behavior of followers
ŞERİFE NUR İYİKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
İşletmeNecmettin Erbakan Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MAHMUT NEVFEL ELGÜN
- Dijital bağımlılık belirti şiddeti ile gelişmeleri kaçırma korkusu (FoMO) ve sosyal kaygı ilişkisinin incelenmesi
Examining the relationship between digital addiction symptom severity and fear of missing out (FoMO) and social anxiety
ELİF ÖNDER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Psikolojiİstanbul Gelişim ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLŞEN FİLAZOĞLU ÇOKLUK