Mâtürîdîlik ve Eş'arîlik arasındaki ihtilâflı meselelerde Kemâlüddîn el-Endicânî'nin yeri (Sıdku'l-Kelâm kitabı özelinde)
The position of Kamāl al-Dīn al-Andijānī on the disputed issues between Matudirism and Ash'arism (A specific reference to the book Ṣidqu al-Kalām)
- Tez No: 880098
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HAYRETTİN NEBİ GÜDEKLİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İbn Haldun Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 145
Özet
Mâtürîdîlik ve Eş'arîlik arasındaki ilişkiler tarih boyunca sürekli bir değişim göstermiştir. İki mezhebin birbirinden tamamen ayrıldığı dönemler olduğu gibi birbirine karışıp mezc olduğu dönemler de olmuştur. Ancak her halükârda ikisi de kendi görüş ve usulleriyle günümüze kadar ulaşmayı başarmıştır. Bu çalışmada, iki mezhebi uzlaştırma girişimlerinin çoğaldığı bir süreç olarak kabul edilen VIII./XIV. yüzyılda yaşamış Mâtürîdî âlim Kemâlüddîn el-Endicânî'nin (ö. 777/1375) Eş'arî mezhebine karşı konumu ele alınacaktır. Onun Sıdku'l-Kelâm fî ilmi'l-kelâm isimli eserinde, Eş'arîler'in Mâtürîdîler'e muhâlefet ettiği yirmi bir meseleyi tespit ederek kendine özgü bir tasnif ile sunması sonraki süreçte oluşan“Mâtürîdîlik-Eş'arîlik İhtilaf Literatürü”nün ilk örneklerinden olması hasebiyle önem arz etmektedir. Bu minvalde, öncelikle çalışmamıza tarihsel bir arka plan sağlaması adına Endicânî'ye kadar olan süreçte Hanefî-Mâtürîdî gelenekteki âlimlerin Eş'arîler'e bakışı tespit edilmiş ve dışlayıcı, ayrıştırmacı ve uzlaştırmacı şeklinde isimlendirdiğimiz bir taksime tâbi tutularak değerlendirilmiştir. Ardından, Endicânî'nin atıf yaptığı Eş'arî âlimler ve kaynakları, onlar hakkında kullandığı vasıflar ve aktardığı anekdotlar ile ihtilâflı meselelerde getirdiği argümanlardan hareketle onun bu üç tavırdan hangisine yakın olduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Endicânî öncesi âlimlerin Eş'arîler'e bakışı tespit edilmeye çalışılırken her bir âlimin kelâm eserine ve ikincil literatüre müracaat edilmiş ve onların Eş'arîler'e ilişkin sözleri ve ihtilâflı meselelerdeki tavırları incelenmiştir. Endicânî için de benzer bir yöntem izlenmiş ve Sıdku'l-kelâm kitabı baştan sona taranarak Eş'arîler ile ilgili aktardığı tüm bilgiler toparlanmış ve bütüncül bir bakış açısıyla onun Eş'arîlik algısına dair çıkarımlarda bulunulmuştur. Sonuç itibariyle, Endicânî'de baskın olan tutumun ayrıştırmacı olduğu ve yaşadığı çağda özellikle Eş'arî cenahta yaygınlık kazanan iki mezhebin mezcine dair girişimlerin onda tam anlamıyla bulunmadığı kanaatine ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
The relationship between Māturīdism and Ash‛arism has constantly changed throughout history. There were periods when the two sects were completely separated from each other, as well as periods when they were mixed. However, both sects have managed to reach the present day with their own views and methods. In this study, the position of the Kamāl al-Dīn al-Andijānī, who lived in the XIV. century, which is a period in which attempts to reconcile the two sects increased, against the Ash‛arī sect will be discussed. His identification of nineteen issues on which the Ash‛arites disagreed with the Māturīdīs in his work Ṣidq al-Kalām and his presentation of them with a unique classification is important as it is one of the first examples of the“Māturīdī-Ash‛arism Controversy Literature”. In this respect, first, to provide a scientific and historical background for our study, the view of the scholars in the Hanafī-Māturīdī tradition towards the Ash‛arīs until al-Andijānī was determined and evaluated by classifying them as exclusionist, separatist, and conciliatory. Then, based on the Ash‛arī scholars that al-Andijānī cites, the qualifications he uses about them and the evidence and arguments he brings in controversial issues, we have tried to determine which of these three attitudes he is close to. As a result, we have concluded that al-Andijānī's predominant attitude was separatist, and that the attempts to unify Māturīdism and Ash‛arism, which were widespread in his time, were not fully present in al-Andijānī.
Benzer Tezler
- Kasabbaşızâde'nin Risâle-i İ'tikâdiyye eserinin tahlil Ve değerlendirmesi
Analysis and assessment of Kasabbaşızâde's work Risâla-i I'tikâdiyye
FATİH AKSU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinAmasya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ŞAŞA
- Eş'arîler ve Mâturidîlerin ihtilaf ettikleri noktalarda getirdikleri aklî ve naklî deliller
Rational and narrative proofs for controversial issues between Esh'arîs and Mâturidîs
RABİA BAĞMANCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinHarran ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA EKİNCİ
- Îzâhu'l- Akâid Nazmu'l- Ferâid tercümesi ve değerlendirmesi
Translation and evaluation of Izahu'l Akâid Nâzmü'l Feraid
ADNAN KARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinHitit ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİLMİ DEMİR
- Ayet ve hadisler bağlamında ehl-i sünnet'in şefaat anlayışı
Intercession understanding of ahl as-sunnah in the context of verses and hadiths
MEHMET BAKIR AYSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinBitlis Eren ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSA TURŞAK
- راء بدرالدين العيني في الصفات الخبريةفيح صحيح البخاريكتابه عمدة القاري شر
Bedreddin Aynî'nin Umdetü'l-Kārî fî Şerḥi Saḥîḥi'l-Buḫârî adlı eserinde haberî sıfatlarla ilgili görüşleri
BİLAL ABDULKERİM MITHAT MITHAT
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinKarabük ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA YILDIZ