Ortaokul öğrencilerinin aşırı ekran kullanımlarıyla başa çıkmalarında bilişsel davranışçı yönelimli psiko-eğitim programının etkisi
The effect of a cognitive-behavioural psychoeducation program on secondary school students' coping with excessive screen use
- Tez No: 880496
- Danışmanlar: PROF. DR. ŞERİFE IŞIK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 156
Özet
Bu araştırmanın amaçlarından biri, ergenlerin aşırı ekran kullanım düzeylerinin belirlenmesinde kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracının geliştirilmesidir. Araştırmanın ölçek geliştirme kısmında Orta Anadolu'daki bir şehirde farklı ortaokullarda öğrenim gören toplam 875 öğrenci ile çalışılmıştır. Aşırı Ekran Kullanımı Ölçeğinin yapı geçerliliğinin belirlenmesi için Açımlayıcı Faktör Analizi ve ortaya çıkan modelin yapı geçerliğini değerlendirmek için farklı bir çalışma grubu üzerinde Doğrulayıcı Faktör Analizi yapılmıştır. 20 madde ve üç boyuttan oluşan ölçeğin geçerlik ve güvenirliğine ait bulgular, ergenlerin aşırı ekran kullanım düzeylerini belirlemek üzere kullanılabilir nitelikte olduğunu göstermektedir. Bu araştırmanın diğer amacı ise, ergenlerin aşırı ekran kullanımlarıyla başa çıkmalarında bilişsel davranışçı yönelimli bir psiko-eğitim programının geliştirilerek aşırı ekran kullanım düzeyleri üzerindeki etkisini araştırmaktır. Bu araştırmanın çalışma modeli ön test son test izleme testi ölçümlü ve kontrol gruplu deneysel model olarak tasarlanmıştır. Bu araştırmanın bağımsız değişkeni deney grubuna ön test ile son test arasında uygulanan psiko-eğitim programı iken, bağımlı değişkeni katılımcıların aşırı ekran kullanım düzeyleridir. Araştırmanın amacı kapsamında deney (18 öğrenci) ve kontrol (18 öğrenci) olmak üzere iki farklı grupta 36 öğrenci ile çalışılmıştır. Araştırmada veriler Kişisel Bilgi Formu, Aşırı Ekran Kullanımı Ölçeği ve Psiko-Eğitim Programı Değerlendirme Formu ile elde edilmiştir. Araştırma kapsamında deney grubu öğrencilerine 10 oturumluk Ortaokul Öğrencilerinin Aşırı Ekran Kullanımlarıyla Başa Çıkmalarında Bilişsel Davranışçı Yönelimli Psiko-Eğitim Programı uygulanmış, deney süreci ve izleme testi uygulaması tamamlanana kadar kontrol grubuna herhangi bir uygulama yapılmamıştır. Ayrıca deney grubu öğrencilerinin ailelerine iki oturumluk Aile Farkındalık Programı uygulanmıştır. Verilerin analizi sürecinde deney ve kontrol gruplarının ön test, son test ve izleme test puanları arasındaki farkın belirlenmesi amacıyla Friedman Mertebeler Testi, Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi ve Mann Whitney-U Testi kullanılmış ve veriler SPSS 27.0 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın tamamlanmasının ardından deney ve kontrol grubu öğrencilerinin Aşırı Ekran Kullanımı Ölçeğinden aldıkları son test puanları incelendiğinde, deney grubu öğrencilerinin aşırı ekran kullanım düzeylerinin kontrol grubu öğrencilerine göre anlamlı düzeyde düştüğü bulunmuştur. Elde edilen nicel ve nitel bulgular doğrultusunda Ortaokul Öğrencilerinin Aşırı Ekran Kullanımlarıyla Başa Çıkmalarında Bilişsel Davranışçı Yönelimli Psiko-Eğitim Programı'nın ergenlerin aşırı ekran kullanım düzeylerini azaltmada etkili bir program olduğu söylenebilir. Elde edilen bulgular alanyazın çerçevesinde tartışılmış, uygulamacı ve araştırmacılara bazı önerilerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
One of the aims of this study is to develop a valid and reliable instrument for assessing adolescents' excessive screen usage. A total of 875 students from different secondary schools in a city in Central Anatolia were included in the scale development phase of the study. An exploratory factor analysis was conducted to determine the construct validity of the Excessive Screen Use Scale, followed by a confirmatory factor analysis on another study group to confirm the construct validity of the resulting model. The findings on the validity and reliability of the scale, which consists of 20 items and three dimensions, indicate that it can effectively assess adolescents' excessive screen use levels. Another aim of this study is to develop a cognitive-behavioral-based psychoeducation program to help adolescents cope with excessive screen use and to investigate the effect of this program on their screen use levels. The study model of this research was designed as an experimental design with a pre-test-post-test-follow-up test control group. The independent variable is the psychoeducation program applied to the experimental group between the pre-test and post-test, while the dependent variable is the level of excessive screen use among participants. A total of 36 students participated in the study, divided into two groups: experimental (18 students) and control (18 students). Data were obtained through a Personal Information Form, the Excessive Screen Use Scale, and a Psychoeducation Program Evaluation Form. A 10-session Cognitive Behavioral Oriented Psychoeducation Program for Coping with Excessive Screen Use was administered to the experimental group, while no intervention was made with the control group until the completion of the experimental process and follow-up test. Additionally, a two-session Family Awareness Program was provided to the families of the experimental group students. During data analysis, the Friedman Rank Order Test, Wilcoxon Signed Ranks Test, and Mann-Whitney U Test were used to determine differences between the pre-test, post-test, and follow-up test scores of the experimental and control groups. The data were analyzed using the SPSS 27.0 package program. Examination of post-test scores from the Excessive Screen Use Scale revealed a significant decrease in excessive screen use levels among the experimental group compared to the control group. Based on the quantitative and qualitative findings, it can be concluded that the Cognitive Behavioral Oriented Psychoeducation Program for Coping with Excessive Screen Use is effective in reducing adolescents' excessive screen use levels. The findings are discussed within the framework of existing literature, and suggestions are provided for practitioners and researchers.
Benzer Tezler
- Ergenlik dönemi internet oyun oynama bozukluğu: Ailesel ve bireysel değişkenler temelinde bir modelleme
Internet gaming disorder in adolescence: A modeling based on family and individual variables
SEZİN ANDİÇ
Doktora
Türkçe
2019
PsikolojiAnkara ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞEGÜL DURAK BATIGÜN
- Ortaokul öğrencilerinin problemli cep telefonu kullanımlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi
Investigate the different variables of problematic mobile phone usage of middle school students
BURCU YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAFİZE KESER
- Ortaokul öğrencilerinin internet kullanımına ilişkin görüşlerinin dijital vatandaşlık kapsamında incelenmesi
Investigation of secondary school students' perceptions on internet use within the scope of digital citizenship
BEYHAN TAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZİHNİ MEREY
- Ortaokul öğrencilerinin beden eğitimi ve spor dersine ilişkin değer algıları ve tutumlarının incelenmesi
Investigation of secondary school student's value perceptions and attitudes regarding to physical education and sports lesson
AHMET TEMEL
Doktora
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜDAVERDİ MAMAK
- Dijital bağımlılık eğilimi olan ortaokul öğrencilerinin profilinin çıkarılması
Profiling secondary school students with digital addiction tendencies
CİHANGİR KAÇMAZ
Doktora
Türkçe
2022
Sağlık Eğitimiİnönü ÜniversitesiÇocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE BİRGÜL CUMURCU