Şa'bî'nin İslam tarihi rivayetlerinin tespiti ve değerlendirmesi
Identification and evaluation of Şa'bî's narrative in Islamic history
- Tez No: 881334
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ÜMİT ESKİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Tarih, Religion, History
- Anahtar Kelimeler: İslâm tarihi, Siyer, Câhiliye, Hulefâ-yi Râşidîn, Emevîler, Şa'bî, Islamic history, Sira, Jahiliyya, Räshidün Caliphs, Umayyads, al-Sha'bi
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 193
Özet
İslâm tarihinin bir parçası olan siyere dair ilk belirgin çalışmalar hicrî 1. asırda (623) yapılmıştır. Şa'bî de bu dönemde yaşamış ve naklettiği rivayetler ölçüsünde Hz. Peygamber'in hayatıyla ilgilenmiştir. Onun bu ilgisi siyer ile sınırlı kalmayıp İslâm tarihinin diğer evreleriyle ilgilide rivayetler nakletmiştir. Bu çalışmada onun İslâm tarihine katkılarını tespit etmek amaçlanmıştır. Bu nedenle belirlenen rivayetler farklı başlıklar altında sınıflandırılıp birtakım değerlendirmelere tâbi tutulmuştur. Çalışma, giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında çalışmanın konusu, amacı, yöntemi ve kaynakları ele alındıktan sonra Şa'bî'nin hayatına dair önemli görülen olaylar, tespit edilen bilgiler ışığında incelenmiştir. Birinci bölümde Şa'bî'nin rivayetlerinde takip ettiği tarih metoduna dair öne çıkan hususlar zikredilmiş, bunlar; Şa'bî'nin isnad kullanımı, vesika kullanımı, şiir kullanımı, tarih kullanımı, mekân kullanımı, âyet kullanımı, fıkhî hükümlere yer vermesi, biyografik bilgilere yer vermesi ve evâil literatürüne dair bazı bilgilere yer vermesi gibi başlıklar altında belirlenmeye çalışılmıştır. İkinci bölümde Şa'bî'nin, peygamberler tarihi, câhiliye ve siyer dönemlerine dair naklettiği rivayetlerin muhtevası hakkında bilgi verilmiştir. Bu rivayetlerde gerek görülen yerlerde değerlendirmeler ve açıklamalar yapılmıştır. Mekke dönemi peygamberlik öncesi ve sonrası olmak üzere iki başlıkta ele alınmıştır. Medine döneminde ise konular kronolojik olarak ele alınarak işlenmiştir. Şa'bî'nin rivayetlerinin büyük bir kısmını bu bölümde yer alan siyer dönemi oluşturmaktadır. Siyer döneminde ise en çok Medine dönemine ilgi duyduğu görülmüştür. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise Hulefâ-yi Râşidîn ve Emevîler dönemine dair rivayetlerinin muhtevası yansıtılmaya çalışılmıştır. Şa'bî'nin Hulefâ-yi Râşidîn döneminde halifelerin göreve gelişleriyle alakalı bilgi verdiği görülmüştür. Özellikle Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer döneminde fetihlere dair bilgiler verilmektedir. Hz. Osman ve Hz. Ali döneminde ise iç karışıklıklara odaklanılmıştır. Bunun yanında halifelerin yönetim anlayışlarına dair bilgiler de verilmiştir. Emevîler döneminde ise rivayetlerin gözle görülür bir şekilde azaldığı ve sadece belli başlı konulara dair rivayetlerin nakledildiği görülmüştür. Sonuç olarak Şa'bî'nin siyer sahasında olmasa da İslâm tarihinin başka dönemlerinde eser verdiğini ve bu dönemlerde önemli bir yerinin olduğu kanaatine varılmıştır.
Özet (Çeviri)
The initial promiment Works on the biography (sira) of the Prophet Muhammad, which is a part of Islamic history, were conducted in the it century of the Hijri calendar (623 CE). Al-Sha'bi lived during this period and was interested in the life of the Prophet Muhammad as reflected in the narrations he transmitted. His interest was not limited to the sira; he also transmitted narrations related to other phases of Islamic history. This study aims to identify his contributions to Islamic history. Therefore, the identified rations have been classified under various headings and subjected to certain evaluations. The study consists of an introduction and three chapters. After discussing the subject, purpose, method, and sources of the study in the introduction, significant events in al-Sha'bi's lite are examined in the light of the identified information. In the first chapter, the prominent aspects of al-Sha'bis historical method in his narrations are mentioned. These aspects are categorized under headings such as his use of isnad (chains of transmission), documents, poctry, historical context, places, verses, inclusion of jurisprudential rulings, biographical information, and some informatig related to the carly literature (awa'il). The second chapter provides information about the content of al-Shabi's narrations concerning the history of the prophets, the pre-islamic (Jahiliyya) period, and the sira. Evaluations and explanations are made where nocessary in these narrations. The Meccan period is examined under two headings: pre-prophethood and post-prophethood. In the Medinan period, the topics are discussed chronologically. A significant portion of al-Sha'bi's narrations in this chapter pertains to the sira period, with a notable focus on the Medinan period. In the third chapter, the content of al-Sha'bi's narrations regarding the Räshidun Caliphs and the Umayyad period is reflected. It is observed that al-Sha'hi provided information about the accession of the caliphs during the Rashidin period. Specifically, during the caliphates of Abu Bakr and Umar. information about the conquests is given. During the caliphates of Uthman and Ali, the focus is op, internal conflicts. Additionally. information about the govemance styles of the caliphs is provided. In the Umayyad period, it is noted that the number of narrations significantly decreased, with only a lew major topics being covered. In conclusion, although al-Sha'bi did not produce works specifically in the sira field, he contributed significantly to other periods of Islamic history, an his place in these periods is deemed important.
Benzer Tezler
- İbn Sa'd'ın (230/845) Et-tabakât'ına göre Hz. Muhammed ve Sahâbe dönemi kronolojisi
The chronology of the Prophet Muhammad and his companions according to Ibn Sa?d?s (230/845) Al-Tabaqat
MEHMET REŞAT TEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
DinHarran Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KASIM ŞULUL
- Tarihi ve kültürel bağlamı itibariyle Kûfe tefsir ekolü (Hicri ilk iki asır)
Kûfe tafsir school with its historical and cultural context (First two centuries of hijri )
FAHRİ ÇAKAN
Doktora
Türkçe
2022
DinEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ RIZA GÜL
- Aşkî Mustafa Efendi'nin Medine tarihine dair eseri metin-muhteva (2. cilt 280-376 numaralı varaklar)
Aşki Mustafa Effendi's work about history of Medine text content (2nd section & pages between 280-376)
KADER BİRİNCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TarihRecep Tayyip Erdoğan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET ŞAMİL BAŞ
- Aşkî Mustafa Efendi'nin Medine tarihine dair eseri metin-muhteva (2. cilt 1-93 numaralı varaklar)
Aşkî Mustafa Efendi's work on history of Medina-content (volume 2, leaflets 1-93)
HASAN BAYRAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihRecep Tayyip Erdoğan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET ŞAMİL BAŞ