Ortaokul öğrencilerinde internet bağımlılığı ve ebeveyn arabuluculuğunun çeşitli değişkenler açısından incelenmesi
Investigation of internet addiction and parental mediation in secondary school students in terms of various variables
- Tez No: 883513
- Danışmanlar: PROF. DR. YALIN KILIÇ TÜREL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Bilim ve Teknoloji, Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Science and Technology, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: İnternet bağımlılığı, Ebeveyn arabuluculuğu, Dijital ebeveynlik, Dijital okuryazarlık, Dijital fırsatlar, Çevrim içi riskler, Internet addiction, Parental mediation, Digital parenting, Digital literacy, Digital opportunities, Online risks
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 188
Özet
Günümüzde ebeveynler bir yandan çocuklarının eğitim ve sosyal amaçlar için dijital medya kullanmasını teşvik etmekte; diğer yandan, dijital medya kullanımının risklerini en aza indirmeye ve olası olumsuz etkilerini kontrol etmeye çalışmaktadır. Bu süreçte ebeveynlerin çocuklarına yaklaşım tarzı, sergiledikleri tutum ve davranışlar; olası risklerin önlenmesi ve çocukların ebeveynleri ile sağlıklı iletişim kurarak dijital araçları etkili ve bilinçli bir şekilde kullanması üzerinde etkili olmaktadır. Ebeveyn arabuluculuğunun çocukların internet bağımlılığını önlemede etkili olabileceğini ortaya koyan çalışmalar olmasına rağmen araştırma sonuçları hala tartışmalıdır. Araştırmalara göre; etkili ebeveyn arabuluculuğunun sağlanabilmesi için ebeveynlerin çocuklarının internet kullanımında olası riskler, tehditler ve güvenli internet kullanımı konusunda bilgi ve becerilere sahip olmaları gerekmektedir. Bunun yanı sıra alan yazında ebeveyn yaklaşımları sonucunda daha fazla sınırlama daha az fırsatla ilişkilendirilmiştir. Bu doğrultuda ebeveynlerin çocukları için var olan dijital fırsatlara yönelik farkındalıkları ve risk algılarının ebeveyn arabuluculuğu stratejileri bağlamında incelenmesi önemli görülmektedir. Bu tez çalışmasında, ebeveynlerin dijital okuryazarlık öz yeterliği ve dijital fırsatlara yönelik farkındalıklarının internet risklerine yönelik algısı üzerindeki etkisi, internet risklerine yönelik algısının ise ebeveyn arabuluculuğu aracılığı ile çocuklarının internet bağımlılığı üzerindeki etkisini yapısal eşitlik modellemesiyle ortaya koymak amaçlanmıştır. Ayrıca, ebeveynlerin arabuluculuk stratejileri demografik özellikleri ve teknoloji kullanım durumlarına yönelik değişkenlerle birlikte incelenmiştir. Çalışma karma yöntem araştırması olarak yürütülmüş ve karma araştırma desenlerinden biri olan açıklayıcı sıralı karma yöntem yaklaşımı benimsenmiştir. Araştırma süreci üç aşamada gerçekleştirilmiştir: 1) Ölçek geliştirme ve ölçek uyarlama 2) Yapısal eşitlik modeli analizi 3) Yarı yapılandırılmış görüşmeler. Çalışmada öncelikle Dijital Fırsatlara Yönelik Farkındalık Ölçeği geliştirilmiş ve Ebeveyn Arabuluculuğu (Parental Mediation) Ölçeği Türkçeye uyarlanmıştır. Daha sonra bu ölçekler ile birlikte İnternet Risk Algı Ölçeği, Dijital Ebeveynlik Ölçeğinin Dijital Okuryazarlık alt faktörü ve Aile-Çocuk İnternet Bağımlılığı Ölçeği, Doğu Anadolu'da bir il merkezinde öğrenim gören 665 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin ebeveynlerine uygulanmıştır. Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu ile araştırmanın örneklemi içerisinde yer alan 11 ebeveyn ile görüşmeler yapılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre; öğrencilerin çoğunluğu (%95) internet bağımlılığı düzeylerinden“semptom göstermeyenler”grubunda yer almakta, ebeveynleri ise daha çok kısıtlayıcı (%55) bir yaklaşım sergilemektedir. Cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi, aylık gelir düzeyi ve meslek değişkenlerinin ebeveyn arabuluculuk yaklaşımları üzerinde anlamlı bir farklılık oluşturmadığı görülmüştür. Ayrıca telefon ve internet kullanımının daha fazla olduğu ebeveynlerin aktif arabuluculuk yaklaşımı sergileme düzeylerinin daha yüksek olduğu; daha az internet kullanan ebeveynlerin daha fazla kısıtlayıcı yaklaşım sergiledikleri sonucuna ulaşılmıştır. Bunun yanı sıra, daha düşük teknoloji kullanımına sahip çocukların ebeveynlerinin çocuklarının teknoloji kullanımları üzerinde daha fazla kısıtlama uyguladıkları belirlenmiştir. Kovaryans temelli yapısal eşitlik modellemesi ile yürütülen yapısal model analizinde öncelikle doğrulayıcı faktör analizi yapılarak modelin uyum iyiliği indeksleri incelenmiş; yeterli düzeyde uyum sağladığı ve böylece modelin doğrulandığı belirlenmiştir. Model üzerinde kurulan sekiz hipotezin yedisi doğrulanmış,“dijital fırsat farkındalığı”değişkeni dışındaki diğer değişkenler arasında anlamlı düzeyde doğrudan ve dolaylı etkiler olduğu belirlenmiştir. Yapısal model analizi sonucunda ebeveynlerin dijital okuryazarlık öz yeterliğinin internet risk algısının, internet risk algısının ise ebeveyn arabuluculuk stratejilerinin yordayıcısı olduğu belirlenmiştir. Ayrıca ebeveyn arabuluculuk stratejilerinin çocukların internet bağımlılığının önlenmesinde bir etken olabileceği; bu noktada kısıtlayıcı arabuluculuğun aktif arabuluculuktan daha etkili olabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Bu tez çalışması ortaokul öğrencilerinde internet bağımlılığının önlenmesi için okul-aile işbirliği kapsamında yürütülecek faaliyetlere ve gelecekte yapılacak araştırmalara rehberlik sağlayabilecek önemli bilgiler sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
Today, parents encourage their children's use of digital media for educational and social purposes; on the other hand, they attempt to minimize the risks of digital media use and control its possible negative effects. In this process, parents' approach, attitudes, and behaviors toward their children have an impact on children's effective and conscious use of digital tools by establishing healthy communication with their parents. Although there are studies showing that parental mediation can be effective in preventing children's internet addiction, the research results are still controversial. According to the research, in order to ensure effective parental mediation, parents must have sufficient knowledge and equipment about their children's internet use, the risks of the internet, the threats it contains, and its safe use. Additionally, in the literature, more restrictions as a result of parental approaches are associated with fewer opportunities. Therefore, it is crucial to investigate parents' views of online risks and their awareness of digital opportunities in the context of parental mediation strategies. This thesis study aims to reveal the effect of parents' digital literacy skills and awareness of digital opportunities on their perception of internet risks and the effect of their perception of internet risks on their children's internet addiction with mediator-parental mediation using structural equation modeling. In addition, parents' digital literacy skills, their perception of internet risks, and their awareness of digital opportunities were examined together with variables related to parents' demographic information and technology usage status. This study was conducted as mixed method research, and an exploratory sequential mixed method approach, one of the mixed research designs, was employed. The research process was carried out in three phases: 1) Scale development and scale adaptation 2) Structural equation model analysis 3) semi-structured interviews. Firstly, the Awareness Scale for Digital Opportunities was developed, and the Parental Mediation Scale was adapted to Turkish. Then, these scales and the Internet Risk Perception Scale, the Digital Literacy sub-factor of the Digital Parenting Scale, and the Family-Child Internet Addiction Scale were applied to the parents of 665 6th and 7th grade students studying in a city center in Eastern Anatolia. Interviews were conducted with 11 parents in the sample of the study using the semi-structured interview form. According to the findings, almost all of the students (95%) were in the“asymptomatic”group of internet addiction levels, and the majority of parents (55%) had a restrictive approach. It was observed that gender, age, education level, monthly income level, and occupation variables did not create a significant difference in parental mediation approaches. In addition, parents who used the phone and the internet more frequently demonstrated a more active mediation style, whereas who used the internet less frequently demonstrated a more restrictive style. Moreover, parents of children with lower technology use imposed more restrictions on their children's technology use. In the structural model analysis carried out with covariance-based structural equation modeling, firstly, confirmatory factor analysis was performed, and the goodness of fit indices of the model were examined. It was determined that the fit was sufficient, and thus the model was confirmed. Seven of the eight hypotheses established on the model were confirmed, and it was determined that there were significant direct and indirect effects among the variables other than the“digital opportunity awareness”variable. As a result of structural model analysis, it was determined that parents' digital literacy self-efficacy was a predictor of internet risk perception, and internet risk perception was a predictor of parental mediation strategies. It was also concluded that parental mediation strategies were a factor in preventing children's internet addiction and that restrictive mediation was more effective than active mediation at this point. This thesis study offers crucial data that directs school-family collaboration initiatives aimed at preventing middle school students internet addiction and future research.
Benzer Tezler
- Ortaokul öğrencilerinde görülen internet bağımlılığı ile algılanan anne baba tutumu ve iletişim becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Analysing the internet addiction of middle school students according to manners of parents and communication skills
FİKRİ PEKEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimÇukurova ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BİRSEL AYBEK
- Ortaokul 8.sınıf öğrencilerinde internet bağımlılığı ve sosyal kaygı arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examination of the relation between internet addiction and social anxiety in secondary school 8TH grade students
GAMZE SARIGÜZEL KÖLE
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
HemşirelikSivas Cumhuriyet ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMİNE ALTUN YILMAZ
- Jeneralize idiyopatik epilepsi tanısı alan adölesan olgularda internet bağımlılığı, akran zorbalığı ve siber zorbalık sıklığının araştırılması
Research of internet addiction, PEER--TO-PEER bullying and cyberbullying frequency in adolescent cases diagnosed with generalized idiopathic epilepsy
EMRE FIRAT
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
NörolojiSağlık Bilimleri ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. PINAR GENÇPINAR
- Ortaokul öğrencilerinin dijital oyun bağımlılıkları ile ailelerin dijital ebeveynlik farkındalıkları arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi
Examining the relationship between secondary school students' addiction to digital games and families' awareness of digital parenting in terms of certain variables
ILGIN GÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Bilim ve TeknolojiTrakya ÜniversitesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN ÖZGÜR
- Ortaokul öğrencilerinin ebeveynleriyle olan bağlanma ilişkisinin internet bağımlılığına etkisi
The effect of attachment relationship of middle school students to their parents to the internet addiction
CEYDA TUNA
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
PsikolojiNişantaşı ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BARIŞ BAŞARAN