Sosyal tarih yazımında hapishane müzelerinin yeniden yorumlanışı: Yassıada örneği
Reinterpretation of prison museums in the writing of social history: The case of Yassıada
- Tez No: 883552
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ KAYAALP
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzecilik, Museology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Müzecilik Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 180
Özet
Tarihyazımının evrimi antik çağlardan bugüne devam eden dinamik bir süreçtir. Bu süreçte farklı tarihyazımı yaklaşımları ile karşılaşırken günümüzde yaygın eğilimlerin ise postmodern yazım yaklaşımlarına uygun olduğunu görmek mümkündür. Buna göre tek de doğru bir tarih yoktur. Çeşitli anlatılar üzerinden yapılan tarihler vardır. Bu bağlamda hapishaneler, ceza sisteminin önemli bir unsuru olarak tarih boyunca dikkat çeken konulardan biri olmuştur. Hapishaneler ise tarih boyunca ceza sisteminin araçlarından biri olarak karşımıza çıkmakta ve cezanın eski çağlardan itibaren amacı ve işlevi dikkati çekmektedir. Özellikle modern hapishane sistemlerinin doğuşu ile cezanın iktidar ile organik bağı kendisini hapishane mimarisi (panoptikon) başta olmak üzere göstermektedir. Foucault'un iktidar ve disiplin teorisi ile hapishanelerin insanları kontrol ve toplumsal düzenle normlara entegre etme aracı olarak işlev gördüğü bilinmektedir. Tarihi hapishanelerin zaman içinde atıl kalmasıyla birlikte nasıl işlevlendirileceği konusu gündem olmuştur. Bu bağlamda karanlık turizm kategorisinde değerlendirilen hapishaneler müzeleştirilmiş ve karanlık turizmin ölüm, felaket ve acı ile ilişkilendirilen yerleri olarak görülmüşlerdir. Dünyadaki hapishane müzelerine bakıldığında bu müzelerin ticarileştirilmesi sorununun hala canlı olduğu görülmektedir. Acının ticarileştirilmesi sorunu bu müzelerde anma, empati duyma, umut dolma, özgürlük, direniş gibi olumlu duyguların önüne geçmesine sebep olmaktadır. Tüm bu politik etik sorunlar yine iktidarla bağlantılı olarak görülmektedir. Hapishane müzeleri bir hafıza mekanıdır. Hafıza ise tarihyazımıyla yakından ilişkilidir. Her ikisi de geçmişi anlama ve yorumlama çabalarının temelini oluşturur. Ancak aralarında farklar vardır. Hafıza yaşanan deneyimlerin ve gruplar tarafından üretilen yaşamın kendisidir, öznel ve sürekli bir gelişim içindedir. Tarih ise geçmişi yeniden oluşturur ve genellikle daha analitik bir yaklaşıma dayanır. Ancak postmodern anlayışa göre tarihyazımı nesnel değildir ve her zaman manipülasyona açıktır. Özellikle hapishane müzeleri gibi hafıza mekanlarında. Yeni müzecilikle birlikte müzelerde daha demokratik, kapsayıcı ve etkileşimli bir yaklaşım benimsenmesi ön görülmüş ve postmodern müzecilik olarak da adlandırılan bu anlayış çeşitliliği ve çok sesliliği ön plana çıkararak, müzelerin sadece bilgi sunan kurumlar olmaktan çıkıp, toplumsal meselelerin tartışıldığı platformlar haline gelmesine katkıda bulunmuştur. Bu bağlamda hapishane müzelerinin ceza adaleti, insan hakları, umut vb. konuları ele alması ehemmiyet taşımaktadır. Dünyadaki örnekler içinde Robben Adası önemli bir hafıza mekanı özelliği taşır. Nelson Mandela'nın da etkisiyle buradaki hapishane direniş ve umut temalarıyla yıllar boyunca hafıza mekanı özelliğini korumuştur. Türkiye'deki ise var olan hapishane müzeleri içinde Sinop ve Ulucanlar Cezaevi müzeleri hafıza mekanı olarak değerlendirmeyi hak eder. Yassıada ise sadece hapishane özelinde değil hafızanın yeniden inşası açısından önemli bir yer tutar. Yassıada'nın demokrasi ve özgürlükler adasına dönüşüm süreci ve bu süreçte yaşanan 1960 yılı yargılamaları, Adnan Menderes figürü ve idam kararları gibi olaylar, tartışmalı bir geçmişi yansıtmaktadır. Bu çalışma, Yassıada hakkındaki tartışmaları, karanlık turizm ve yeni müzecilik anlayışı çerçevesinde tartışarak Yassıada'yı hafıza mekanı perspektifinden değerlendirmiştir.
Özet (Çeviri)
The evolution of historiography is a dynamic process that has continued from ancient times to the present day. Throughout this process, we encounter different approaches to historiography, while it is possible to observe that contemporary tendencies align with postmodern writing approaches. Accordingly, there is no single true history; rather, there are histories constructed through various narratives. In this context, prisons have been one of the notable subjects throughout history as a significant element of the penal system. Prisons have emerged as one of the tools of the penal system over time, and the purpose and function of punishment have been noteworthy since ancient times. Particularly with the birth of modern prison systems, the organic connection between punishment and power is evident, primarily through prison architecture (panopticon). According to Foucault's theory of power and discipline, prisons are known to function as tools for controlling people and integrating them into societal norms and order. As historical prisons have become obsolete over time, the question of how to utilize them has become a topic of discussion. In this context, prisons categorized under dark tourism have been museified and seen as places associated with death, disaster, and suffering, typical of dark tourism. When looking at prison museums around the world, it is evident that the issue of commercialization of these museums is still alive. The problem of commercializing suffering in these museums leads to overshadowing positive emotions such as commemoration, empathy, hope, freedom, and resistance. All these political and ethical issues are again seen in connection with power. Prison museums are places of memory. Memory is closely related to historiography. Both constitute the basis of efforts to understand and interpret the past. However, there are differences between them. Memory is the experience of lived experiences and the life produced by groups, subjective, and constantly evolving. History, on the other hand, reconstructs the past and is generally based on a more analytical approach. However, according to the postmodern understanding, historiography is not objective and is always open to manipulation, especially in memory spaces such as prison museums. With the advent of new museology, a more democratic, inclusive, and interactive approach has been envisaged in museums. This approach, also known as postmodern museology, has contributed to transforming museums from mere institutions of information presentation into platforms for discussing social issues by highlighting diversity and plurality. In this context, it is important for prison museums to address issues such as criminal justice, human rights, hope, etc. Among the examples worldwide, Robben Island holds significant characteristics as a place of memory. Influenced by Nelson Mandela, the prison has maintained its status as a place of memory for years with themes of resistance and hope. Among the existing prison museums in Turkey, the Sinop and Ulucanlar Prison museums deserve to be considered as places of memory. Yassıada holds significant importance not only in terms of its history as a prison but also as a site for the reconstruction of memory. The transformation of Yassıada into a symbol of democracy and freedom, along with the controversial events such as the 1960 trials, the figure of Adnan Menderes, and the subsequent death sentences, reflects its tumultuous past. This study evaluates the debates surrounding Yassıada within the frameworks of dark tourism and new museology, thus examining Yassıada from the perspective of a memorial space.
Benzer Tezler
- Erzincan'da suç, suçlu ve hapishane (XIX.yüzyılın sonu - XX. yüzyılın başı)
Crime,criminal and prison in erzincan(End of the 19th century-beginning of the 20th century)
MUHARREM USLU
- The Politics of Punishment, Urbanization, and Izmir Prison in the Late Ottoman Empire
Son Dönem Osmanlı İmparatorluğu'nda Ceza İnfaz Politikaları, Kentleşme ve İzmir Hapishanesi
UFUK ADAK
Doktora
İngilizce
2015
TarihUniversity of CincinnatiSosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELIZABETH B. FRIERSON
- Foucault'nun iktidar ve disiplin kavramsallaştırmaları çerçevesinde 12 Mart cezaevi anılarını okumak
Reading 12 March prison memories within the framework of Foucault's conceptualization of discipline and power
ÖZGE İPEK ESEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Siyasal BilimlerHacettepe ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KADİR DEDE