Alevilik ve Bektaşilik inanç ve ritüellerinin din antropolojisi açısından değerlendirilmesi
Evaluation of Alevism and Bektashism beliefs and rituals in terms of religious anthropology
- Tez No: 883713
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HASAN COŞKUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Antropoloji, Din, Felsefe, Anthropology, Religion, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 135
Özet
Din araştırmalarında bugüne kadar kural koyuculuk (normativizm) ve tasvircilik (descriptivizm) olarak iki türlü akımla karşılaşılmıştır. İlahiyat-kelam ve din bilimlerinde çalışanlar, bu iki akıma bağlanmışlardır. Herhangi bir dinin bilgilerini sadece“öğretme ve uygulatma”amacıyla ilahiyat-kelam dalıyla ilgilenenler birinci akım ile çalışırken, din veya dinleri“bilimsel”olarak ele alıp inceleyenler de ikinci akım ile çalışmaktadırlar. Tasvircilik akımına giren din bilimleri arasında din sosyolojisi, din psikolojisi, din antropolojisi, dini folklor, din felsefesi, dinler tarihi ve karşılaştırmalı dinler tarihi bulunmaktadır. Ancak bilimin gelişmesinden dolayı doğal olarak ihtiyaca binaen, bunların dışında başka bir akım olmalı idi:“Anlamak”. Bu çalışmada Alevilik ve Bektaşilik gibi İslam öncesi ve sonrası sahip olduğumuz zengin kültürümüzün ürünü olan bir konu incelenmiştir. Bu yapılırken yukarıda ifade edilen ihtiyaca binaen Alevilik ve Bektaşiliği anlamak üzere yola çıkılmıştır. Çalışmamız Alevilik ve Bektaşilik inanç ve ritüellerinin din antropolojisi açısından değerlendirilmesini konu edinmektedir. Şüphesizki alt kollarında birden fazla grup olan Alevilik ve Bektaşilik zengin bir kültürel mirasa sahiptir. Çalışmamız herhangi bir bölgeyi, bir şehri veya bir köyü esas almamaktadır. Esas alınan Alevilik ve Bektaşilik mensuplarının tümünün kabul ettiği inanç ve ritüellerdir. Çalışmamız girişinde araştırmamızın konusu, amacı ve yöntemi belirtilmiştir. Kavramsal ve kuramsal çerçeve olarak isimlendirdiğimiz birinci bölümde gerek din antropolojisi için gerekse de Alevilik ve Bektaşilik için önemli olan bazı temel kavramlara yer verilmiştir. Birinci bölümde aynı zamanda din antropolojisinin tarihsel gelişim süreci ve teorileri belirtilmiştir. İkinci bölümde Alevilik ve Bektaşilik inançları ve ritüelleri iki ayrı alt bölüm olmak üzere din antropolojisi açısından değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu çalışma, Alevilik ve Bektaşiliğin inanç ve ritüellerine kültürel bir perspektiften bakmayı amaçlamaktadır. Din sosyolojisi, dini toplumsal bir yapı olarak incelerken, din antropolojisi ise dinin kültürel örüntülerine odaklanır. Din antropolojisi, bu incelemeyi yaparken kültürel süreçleri, ilgili kültürün kökenlerini ve kültürler arası etkileşimleri temel alır.
Özet (Çeviri)
In religious studies, so far two types of trends have been encountered; normativism and descriptivism. Those who work in theology-kalam and religious sciences are affiliated with these two movements. Those who are interested in the branch of theology-kalam for the purpose of“teaching and applying”the information of any religion only work with the first stream, while those who treat and study religion or religions as“scientific”work with the second stream. Religious sciences that fall into the second trend (descriptive movement) include sociology, psychology, anthropology, philosophy of religion, religious folklore, history and comparative history of religions. However, due to the natural need and the development of science, there had to be another movement apart from these:“understanding”. In this study, Alevism and Bektashism, which is a product of our rich culture before and after Islam, has been examined. While doing this, we set out to understand Alevism and Bektashism in regard to the need expressed above. Our study discusses about the evaluation of Alevism and Bektashism beliefs and rituals in terms of religious anthropology. Alevism and Bektashism, which have more than one group in their sub-branches, undoubtedly have a rich cultural heritage. Our study is not based on any region, city, or village. What is taken as a basis are the beliefs and rituals accepted by all members of Alevism and Bektashism. In the introduction of our study, the subject, purpose, and method of our research are stated. In the first part, which we call the conceptual and theoretical framework, some basic concepts that are important both for the anthropology of religion and for Alevism and Bektashism are included. In the first chapter, the historical development process, and theories of anthropology of religion are also stated. In the second part, Alevism and Bektashism beliefs and rituals are evaluated in terms of anthropology of religion in two separate sub-sections. This study aims to take a culture-oriented perspective at the beliefs and rituals of Alevism and Bektashism. While sociology of religion studies the religion as a social structure, anthropology of religion focuses on the cultural patterns of the religion. While doing this analysis, anthropology of religion uses the cultural process, the roots of the relevant culture and the interaction of cultures as base.
Benzer Tezler
- Şeyh Çakır Köyü (Kütahya-Hisarcık) Alevîliği
Sheikh Çakır Sultan Village (Kütahya/Hisarcık) Alawism
MUSTAFA CEYLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET SAFFET SARIKAYA
- Mersin'de alevi- Bektaşi inanç ve ritüelleri: Sıdkî Baba Cemevi örneği
Alevi-Bektashi beliefs and rituals in mersin: The case of Sidkî Baba Cemevi
BUSE ÇAĞLA YAŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıMersin ÜniversitesiTürk Dili Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLGÜN ÇIBLAK COŞKUN
- Eskişehir ili, Alevi-Bektaşi köylerindeki inanç ritüellerinin sosyolojik analizi
Sociological analysis of the religious rituals in the Alevi-Bektaşi villages in Eskişehir
COŞKUN KÖKEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Halk Bilimi (Folklor)Gebze Yüksek Teknoloji EnstitüsüStrateji Bilimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. LÜTFİHAK ALPKAN
PROF. DR. MEHMET NİYAZİ ÖKTEM
- Alevi-Bektaşi kültüründe cem ritüelleri ve müzik pratikleri: Samsun Canlar Derneği örneği
Cem rituals and music pratices in Alevi-Bektaşi culture: The sample of Samsun Canlar Derneği
MUSTAFA ÖCAL
- Alevi-Bektaşi geleneğindeki düvazimamlar üzerine bir araştırma
A study on duvazimams in Alewi-Bektashi tradition
CEMALETTİN YAVUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Halk Bilimi (Folklor)Balıkesir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AÇA