أثر القرآن في شعر عبد الرزاق عبد الواحد بين الاقتباس والرمز
Abdürrezzâk Abdülvâhid'in şiirlerinde iktibas ve sembol kullanımı açısından Kur'ân'ın etkisi
- Tez No: 885656
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖMER İSHAKOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Ku'rân-ı Kerim, Abdürrezâk Abdülvâid, modern çağ, iktibas, sembol
- Yıl: 2024
- Dil: Arapça
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arap Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 259
Özet
Bu araştırma, Abdürrezzak Abdülvâhid'in şiirlerinde Kur'ân-ı Kerim'den nasıl ve ne ölçüde etkilendiğini incelemeyi amaçlamaktadır. Abdürrezzak Abdülvâhid, Irak'ın önde gelen modern dönem şairlerinden biridir. O, 20. yüzyıl ortalarında ortaya çıkan serbest şiir akımının öncülerinden Bedir Şâkir es-Seyyâb, Nâzik el-Melâike ve Abdülvehhab el-Beyâti gibi isimlerle aynı dönemde yaşamış ve yakın ilişkiler kurmuştur. Abdürrezzak Abdülvâhid ayrıca geleneksel şiir biçimlerine bağlı kalan ve bu biçimleri şekil ve içerik açısından ustalıkla işleyen çağdaş şairlerden biridir. Modern çağın şairleri, öncülerinden farklı olmamakla birlikte, yüzyıllar boyunca şairlik geleneği içerisinde Kuran'ı Kerim'den ilham alarak ve onu şiirlerinde kullanarak kendilerine özgü bir yer edinmişlerdir. Kur'ân-ı Kerim, İslam dininin en önemli kaynağıdır. Şairler için de kültürel materyallerini temin etmek adına önemli bir kaynaktır. Bu durum ifadenin derinliği, ifade edilen düşüncelerin zarafeti, anlamsal derinliği, belâgat açısından sahip olduğu cazibe ve anlatımın güzelliği gibi özelliklerden kaynaklanmaktadır. Ayrıca, içerdiği imgeler, ifadeler, öğütler, hükümler, ibadetler, eski milletlerin hikâyeleri ve olayları gibi unsurlar da önemlidir. Bu şairler, içinde hiçbir kirlilik bulunmayan bu kaynaktan beslenmeyi önemsemişlerdir. Bu kaynak, şairin dini geçmişiyle derin bir bağ kurduğu ve dinin toplumsal hafızayla olan etkileşimine güç kattığı bir durumu vurgulamaktadır. Bu ilham aynı zamanda şairin kutsal kitabı ne kadar anladığının ve kültürel olarak ne kadar zengin olduğunun bir ölçüsüdür. Özellikle modern çağda, bu akımın geniş ilgi görmesi, bu kaynağın önemini artırmıştır. Abdürrezzak Abdülvâhid, özellikle de Iraklı ve genel olarak Arap şairleri arasında, dikkat çeken bir konuma sahiptir. Kur'ân-ı Kerim onun hayatı, eserleri ve şiiri üzerinde derin ve belirgin bir iz bırakmıştır. Bu etki, onun dinî kimliğinin ve kültürel kökenlerinin önemli bir bileşeni haline gelmiştir, bu da araştırmacılar için ilgi çekici bir alan oluşturmuştur. Özellikle de Abdülvâhid'in Müslüman olmaması, onun Kuran'ın etkisi altında kalan bir şair olarak daha da dikkat çekici hale gelmesine neden olmuştur. Bu nedenle, bu araştırma, onun yaşamı, şiirleri ve dini kimliği üzerine bir derinlik kazandırmak için bir fırsat sunmaktadır. Abdürrezzak Abdülvâhid, gençlik yıllarından itibaren Kuran'ı ezberlemiş olması, hayatı, davranışları, dil kullanımı, duyguları ve hatta inançları üzerinde belirgin bir etki bırakmıştır. Ancak, bu etki onun Sâbiîlik (Mandeanism) adı verilen inancıyla çatışabilir. Sâbiîlik, İslam'ı tanımayan, Muhammed'i peygamber olarak kabul etmeyen ve Kur'ân-ı Kerim'i ilahi bir kitap olarak görmeyen bir dindir. Abdülvâhid'in Sâbiîlik'i benimsemiş olmasına rağmen, edebi eserlerini oluştururken Kuran'a sık sık başvurması dikkat çekicidir. Öyle ki, Sâbiîlik'in kutsal metni olan“Kenz Rabbâ”nın Arapça tercümesi için yazdığı eserinde; şekil, içerik, dil ve üslup açısından Kur'ân-ı Kerim'de yer alan metottan daha iyisini bulamamıştır. Hatta bazıları onu Kuran'ı taklit etmeye çalışmakla suçlamıştır. Dolayısıyla elinizdeki bu araştırma, Abdülvâhid'in doğumundan ölümüne kadar olan yaşamı içinde İslam'ın ve özellikle de Kuran'ın etkisini detaylı bir şekilde incelemeyi amaçlamaktadır. Şiirsel yapıtlarında, Abdürrezzak Abdülvâhid'in dilinin büyük bir kısmı Kur'ân-ı Kerim'i ezberlemesinden sonra Mütenebbi'nin şiirlerini de ezberlemesiyle şekillenmiştir. Öyle ki Abdülvâhid,“son Mütenebbi”olarak isimlendirilmiştir. Kur'ân-ı Kerim'in etkisi sadece dil seviyesinde kalmamıştır; aynı zamanda Abdülvâhid'in şiirindeki tarzı, imgeleri ve ifade yeteneği üzerinde de belirgin bir iz bırakmıştır. Kur'ân-ı Kerim'in üslubu ve belâgati, diğer kültürel kaynaklara göre şiirinde daha baskın bir konuma sahiptir. Bu durum, Abdülvâhid'in geniş bir şiirsel ürün ortaya koymasının yanı sıra, modern dönemin en önemli şairlerinden biri olarak kabul edilmesini de sağlamıştır. Bu etki özellikle, Abdülvâhid'in eserlerinde sıkça karşılaşılan övgü, coşku, eleştiri ve hatta aşk gibi temalarda belirgindir. Okuyucu, Abdülvâhid'in şiirini okurken, Kuran'ın dilinin, ifadelerinin ve imgelerinin sık sık karşısına çıktığını ve şairin sanki Kur'ân-ı Kerim'in anlamlarını şiirinde yeniden şekillendirdiğini hisseder. Sanki şair Kur'ân'ın anlamlarını gözlerinin önüne, kalbine, zihnine ve bedenine yerleştirmiş, istediği zaman ve istediği şekilde bu anlamlardan yararlanmıştır. Şair, diğer pek çok şair gibi, farklı sanat ve ifade biçimlerini ustalıkla takip etmiş ve kullanmıştır. Ancak, onu diğerlerinden ayıran özelliklerden biri, bu sanat ve ifade biçimlerini sadece nicelik değil, aynı zamanda nitelik ve yaklaşım açısından da farklılaştırmasıdır. Bu farklı yaklaşımın bir yansıması olarak, şairin eserlerinde sıkça rastlanan bir fenomen olan iktibas/alıntılama, belirgin bir şekilde kendini gösterir. Bazı eleştirmenler, bu alıntıları“tadmîn/dahil etme”veya“tenâs/metinlerarasılık”olarak adlandırır. Bu alıntılar, bazen ayetin tamamını, bir kısmını veya değiştirilmiş bir versiyonunu içermektedir. Bunun yanı sıra, kısmi alıntılar, kelime veya kelimelerle yapılan işaretler veya bağlamla belirginleşen anlamı ifade eden alıntılar şeklinde ortaya çıkabilir. Şairin eserlerinde doğrudan metin alıntılaması nadirdir. Çünkü tekrarlanan metinlerden kaçınılması ve eserlerin doğal bir şekilde oluşturulması önemsenmiştir. Bu alıntılar, şiirsel metnin yapısına biçim ve içerik olarak derinlemesine sızar ve etkileşim gösterir. İçeriğe derinlik, biçime güç ve güzellik katar. Bu da şiirsel metne bir ihtişam, güzellik, sağlamlık kazandırır. Bunların hepsi, şairin geniş bir İslami kültüre sahip olduğunun ve Kur'ân ayetlerini içselleştirdiğinin bir göstergesidir. Şair, yalnızca alıntılar yapmakla kalmamış, aynı zamanda“sembolizm”olarak bilinen daha derin bir düzeye ulaşmıştır ve bu bağlamda Kur'ân'ın etkisi belirgin bir şekilde hissedilmiştir. Kur'ânî anlamların çağrılması ve bu anlamların başka konulara yansıtılması, bağımsız bir inceleme alanı oluşturmuş ve şair, bu olguyu hem nicelik hem de nitelik açısından mükemmel bir şekilde temsil etmiştir. İlahi semboller, Allah'ın yüceliği ve kudreti, peygamberlerin karakterleri ve hikâyeleri, ibadet sembolleri gibi unsurlar, şair tarafından kendi kişisel yaşamına, genel olarak Arap dünyasına ve özellikle de Irak'a uygulanmıştır. Şair, Irak'ın yaşadığı olayları, devrimleri, savaşları, zaferleri ve felaketleri yansıtarak, adeta bir ayna görevi görmüştür. Bu şekilde, şair, kendi gerçekliğini ve toplumunun durumunu derinlemesine ve anlamlı bir biçimde ifade etmiştir. Şairin sembolizm aracılığıyla sembolleri yakalama ve onların derin anlamlarını temsil etme yeteneği, özellikle kişiler ve hikâyeler bağlamında dikkat çekicidir. Şair, bu sembolleri sadece bir kalıp olarak kullanmamakta, aksine onları yeniden şekillendirip anlamlarını dönüştürerek tarihsel dönemler arasında bağlantılar kurmaktadır. Bu şekilde, geçmişin atmosferi günümüzle buluşur. Şair, sembollerle anlamı güçlendirir ve daha geniş bir çağrışım alanı yaratır. Doğrudan anlatımı tercih etmemekle birlikte, genellikle ima yoluyla ifade eder, böylece semboller belirsiz ve ulaşılması çaba gerektiren bir hale gelir. Bu durum, şairin Kur'ân bilgisine dayalı kültürel birikimini ve bu sembolleri doğal, bilinçsiz bir şekilde kullanma becerisini gösterir. Şairin hayal gücü ve Kur'ân metinlerine olan derin hafızası, bu sembolleri etkili bir şekilde yeniden yaratır ve zenginleştirir. Bu iki olgu, şairin Kur'ân-ı Kerim'e olan bağlılığını kelime, anlam ve sembol düzeyinde derinlemesine ifade etmektedir. Şairin, Kur'ân'ı kültürel kaynaklarının en üstünde tutma konusundaki kararlılığı açıkça görülmektedir. Şair, Kur'ân-ı Kerim'in şairler için en önemli ve belirgin kaynaklardan biri olması gerektiğine inanır. Ayrıca, Kur'ân'dan herhangi bir bölümü ezberlememiş birinin kendini şair olarak nitelendirmesine şaşkınlıkla yaklaşır. Bu durum, şairin edebi anlayışında Kur'ân'ın ne kadar merkezi bir rol oynadığını ve onun estetik ve düşünsel dünyasında ne denli etkili olduğunu göstermektedir.
Özet (Çeviri)
This research examines the influence of the Qur'an on the poetry of Abd al-Razzaq Abd al-Wahid, one of the significant figures of Iraq's modern era and a pioneer of free verse, in terms of quotations and symbolism. Despite not being a Muslim, the Qur'an deeply influenced his religious culture, life, and poetry, blending these themes with the principles of Sabian Mandaeism. Abd al-Razzaq Abd al-Wahid's works stand out for his unique adherence to the vertical structure of poetry and his innovative use of Qur'anic quotations and symbols. These elements reflect his profound connection to the Qur'an, which he regarded as the pinnacle of cultural and poetic expression. Drawing from its rich content, he developed the style, imagery, and meaning of his poetry, particularly addressing contemporary issues in his homeland, Iraq.
Benzer Tezler
- Abdulhamid b. Bâdîs'in tefsir'inde Makâsidî tefsir
Magâsidî tafsir in the tafsir of Abdulhamid b. Bâdis
MUHAMMED AVNOĞLU
Yüksek Lisans
Arapça
2020
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET EMİN MAŞALI
- أثر القرآن الكريم في الشعر السوري الحديثشِعر (الدغيم - الصابوني) أنموذجًا
Kur'an-ı Kerim'in modern Suriye şiirne etkisi (Diğem-Sabuni şiirleri örneklerinde)
MUHAMAD ALDIBO ALNAJJAR
Yüksek Lisans
Arapça
2024
DilbilimOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET DERVİŞ MÜEZZİN
- أثر السياق في تحديد معاني الزيادة على الفعل الثلاثي في القرآن الكريمدراسة تطبيقية على سورة البقرة.
Kuran-ı Kerimde silâsî-i mücerred fiiline yapılan eklerin anlama katkısını belirlemede bağlamın etkisi (Bakara Suresi örneği) / The impact of context on determining the meanings of the increase on the triple verb in the Noble Qur'an (An applied study on Surat al-Baqarah)
DUHA ADAS
Yüksek Lisans
Arapça
2023
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiArap Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KHALED ALADWANI
- أثر السياق وأسباب النزول في فهم آيات الجهاد في القرآن الكريم
Kur'an-ı Kerim'deki cihat hükümlerinin anlaşılmasında vahyin bağlamı ve sebeplerinin etkisi / The impact of context and reasons of revelation in understanding the verses of jihad in the Holy Qur'an
ADEM BAAK
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinYalova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ OSMAN SAİTOĞLU
- أثر القرآن الكريم والحديث الشريف في نثر أبي العلاء المعري
The effect of the holy Qura'an and al-hadith on abi al-'alaa al-maárri's prose writings
HANAA HARAMI