Kur'ân'da mecâz: el-Keşşâf örneği
Metaphor in the Quran:The example of al-Kashshaf
- Tez No: 885823
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ AKAY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 270
Özet
Çalışmamızın konusu, Kur'ân'da mecâz ve onun İslam tarihindeki teşekkül süreciyle birlikte Zemahşerî'nin el-Keşşâf isimli tefsirindeki uygulamalarıdır. Bu tezde, belâgat kitaplarında mecâz hakkındaki bilgilerin tasvir edilip değerlendirilmesi ve bunun Zemahşerî'nin tefsirinde nasıl tatbik ettiğinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Tezde Zemahşerî ile birlikte özellikle Ehl-i Sünnet geleneğinin önemli müfessirlerinden olan Fahruddîn er-Râzî, Beydâvî ve Nesefî gibi âlimlerin konuyla ilgili yorumlarına da yer verilmiştir. Böylece, Mu'tezilî olan Zemahşerî ile diğer Ehl-i Sünnet müfessirlerinin mecâz konusundaki yaklaşımları ve farklılıkları ortaya konulmuştur. Bu çalışma giriş, iki bölüm ve sonuç kısmından oluşmaktadır. Girişte, bir iletişim aracı olan dilin kökeni hakkındaki nazariyelere ve buna bağlı olarak kelimenin dildeki ilk kullanımlarının hakîkî ve mecâzî oluşlarına temas edilmiştir. Birinci bölümde, önce mecâzın karşıtı olan hakîkat terimine değinilmiştir. Sonra mecâzın İslam dünyasındaki ilk kullanımından olgunlaşma dönemine kadarki süreci kronolojik olarak ana hatlarıyla ele alınmış; ardından mecâzın olgunlaştığı dönem dikkate alınarak taksimi yapılmış ve çeşitleri anlatılmıştır. Kur'ân'da mecâzı kabul ve red edenlerin görüşleri bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. İkinci bölümde, Zemahşerî'nin el-Keşşâf tefsirindeki mecâz uygulamalarının kavramsal çerçevesi oluşturulmuş ve bu çerçeveye uygun ana başlıklar altında konu örnek ayetlerle işlenmiştir. Örnek olarak verilen ayetlerde Zemahşerî'nin yorumunun yanı sıra diğer müfessirlerin yorumlarına da yer verilmiştir. Bölümün sonunda Zemahşerî'nin mecâza hamlettiği ayetlerin bir listesi de verilmiştir. Sonuçta da genel bir değerlendirme yapılarak varılan sonuçlar ortaya konulmuştur. Anahtar Sözcükler; Kur'ân, Tefsir, Zemahşerî, el-Keşşâf, Mecâz, İstiâre, Temsîl, Mecâz-ı isnâdî.
Özet (Çeviri)
The subject of our study is metaphor in the Quran and its formation process in Islamic history, as well as its applications in Zamakhshari's commentary called al-Kashshaf. This thesis aims to describe and evaluate the information about metaphor in books of rhetoric and to reveal how Zamakhshari applied it in his commentary. In addition to Zamakhshari, the thesis also includes the comments of scholars such as Fakhruddin al-Razi, Baydawi and Nasafi, who are important commentators of the Sunni tradition. Thus, the approaches and differences between Zamakhshari, who is a Mu'tazilite, and other Sunni commentators on metaphor have been revealed. This study consists of an introduction, two sections and a conclusion. In the introduction, theories about the origin of language, which is a means of communication, and accordingly the literal and figurative nature of the first uses of the word in language are touched upon. In the first section, first the term haqiqah, which is the opposite of metaphor, is mentioned. Then, the process of metaphor from its first use in the Islamic world to its maturity is outlined chronologically; then, considering the period in which metaphor matures, its division is made and its varieties are explained. The views of those who accept and reject metaphor in the Quran are subjected to an evaluation. In the second section, the conceptual framework of the metaphorical applications in Zamakhshari's al-Kashshaf commentary is established and the subject is treated with sample verses under main headings suitable for this framework. In the verses given as examples, in addition to Zamakhshari's commentary, the comments of other commentators are also included. At the end of the section, a list of the verses that Zamakhshari has attributed to metaphor is also given. Finally, a general evaluation is made and the conclusions reached are presented. Key words; Qur'an, Commentary, Zamakhshari, al-Kashshaf, Metaphor, Simile, Representation, Metaphor of attribution.
Benzer Tezler
- Ed-Dürru'l-Mesûn'da mecâz (المجاز في الدُّر المصون)
Metaphor (Mecâz) i̇n the durr Al-Masun
AHMET TEPE
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimIğdır ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. MEHMET EMİN YURT
- Tîbî'nin Futûhu'l-Gayb'da Zemahşerî'nin El-Keşşâf'ına yönelik mecaz özelinde belagat değerlendirmeleri
At-Tîbî's reviews of rhetoric in the Futûḥ Al-Ghaib of a metaphor about al-Zamakhsharî's al-Kashshâf
ALİM HATİP
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinPamukkale ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HARUN ABACI
- Ebussuûd tefsirinde belâgat ilmi uygulamaları
The applications of eloquence in Abu'suud's qur'anic exegesis
MEHMET ZEKİ KARAKAYA
Doktora
Türkçe
2007
DilbilimAtatürk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. SADIK KILIÇ
- Muhammed Ahmed Halefullah, Muhammed Arkoun, Nasr Hâmid Ebû Zeyd ve Hasan Hanefî'nin Kur'ân'la ilgili görüşlerinin temelleri ve kaynakları
Muhammed Ahmed Halefullah, Muhammed Arkoun, Nasr Hâmid Ebû Zeyd, and Hasan Hanefî's views, basics and sources about Quran
HASAN HÜSEYİN İSLAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
SosyolojiKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İDRİS ŞENGÜL
- Fahreddin er-Râzî'ye göre Kur'ân'da mecâz meselesi
The problem of majāz in the Qur'ān according to Fakhr al-Dīn al-Rāzī
HALİL İBRAHİM KAYGISIZ