Lamas havzası (Erdemli, Mersin) karstik su kaynaklarının kirlenmeye karşı hassasiyetinin ve su kimyasının coğrafi bilgi sistemi tabanlı metotlarla değerlendirilmesi
Evaluation of the vulnerability of karstic water resources to pollution and water chemistry in lamas basin (Erdemli, Mersin) with geographic information system based methods
- Tez No: 885943
- Danışmanlar: PROF. DR. CÜNEYT GÜLER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 217
Özet
Bu çalışma kapsamında, yoğun bir karstlaşmanın görüldüğü Lamas Havzası'nda (Erdemli, Mersin) bulunan karstik su kaynaklarının su kimyası ve kirlenmeye karşı hassasiyeti Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) tabanlı metotlarla değerlendirilmiştir. COP metodundan elde edilen sonuçlara göre; çalışma alanının %89,37'sinin kirlenmeye karşı“Çok Yüksek”hassasiyete sahip olduğu belirlenmiştir. Lamas Havzası'nın kirlenmeye karşı“Çok Yüksek”ve“Yüksek”hassasiyet sergileyen bölgeleri, havzanın genelinde yüzeyleyen kireçtaşı formasyonlarının alansal yayılımları ile uyumludur. Ayrıca, belirlenen yüzey ve yeraltı suyu kaynaklarından (kuyular, pınarlar, sarnıçlar ve akarsular) alınan su örnekleri (n=90) çeşitli su kalitesi parametreleri açısından analiz edilerek fizikokimyasal durumları belirlenmiştir. Alınan su örneklerinin fiziksel parametreleri (pH, Eh, çözünmüş oksijen, elektriksel iletkenlik) yerinde ölçümlerle; anyon bileşenleri (HCO3–, CO3–2, SO4–2, Cl–, F–, NO3–, NO2–) spektrofotometre ve titrasyon yöntemleriyle; katyon bileşenleri (Ca+2, Mg+2, Na+, K+, Si) ve iz elemenler (Al, As, B, Ba, Br, Cd, Co, Cr, Li, Mo, Ni, Pb, Sb, Sr, Ti, V) ise kütle spektrometresi (ICP-MS) yöntemiyle analiz edilmiştir. Su numunelerine ait analiz sonuçları, Avrupa Ekonomik Topluluğu (EEC), Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (SKKY) standartlarına göre değerlendirilmiştir. Bu kapsamda, sadece Al konsantrasyonun EEC ve WHO standartlarında belirtilen sınır değerler üzerinde olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, tarımsal sulama amaçlı kullanıma uygunluklarını belirlemek amacıyla su numuneleri ABD Tuzluluk Laboratuvarı ve Wilcox diyagramları yardımıyla değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre; bölgedeki yeraltı ve yüzey sularının genel olarak tarımsal sulama için uygun oldukları tespit edilmiştir. Piper diyagramı kullanılarak yapılan değerlendirmelere göre; Lamas Havzası'ndan alınan su örneklerinin yaklaşık %89'u Ca-HCO3 (Kalsiyum-Bikarbonat) tipi sulardan oluşmaktadır. R-modu faktör analizi kullanılarak yapılan istatistiksel değerlendirmelere göre; Lamas Havzası'ndaki suların kimyasını etkileyen en önemli faktörlerin su-kaya tepkimeleri (karbonat kayaçları ve ofiyolitik birimler) ve tarımsal faaliyetlerde kullanılan azotlu gübreler olduğu belirlenmiştir. Lamas Havzası'ndaki karstik su kaynakları açısından tehdit oluşturan en önemli kirleticiler evsel atıksular ve tarımsal faaliyetlerde kullanılan gübrelerdir.
Özet (Çeviri)
In this study, the water chemistry and vulnerability of karstic water resources to pollution in intesely karstified Lamas Basin (Erdemli, Mersin) were evaluated using Geographic Information System (GIS) based methods. According to the results obtained from the COP method; 89.37% of the study area was determined to have“Very High”vulnerability to pollution. The areas of the Lamas Basin exhibiting“Very High”and“High”vulnerability to pollution are compatible with the spatial extent of limestone formations that outcrop throughout the basin. In addition, water samples (n=90) collected from selected surface and groundwater sources (wells, springs, cisterns and streams) were analyzed in terms of various water quality parameters and their physicochemical status were determined. The physical parameters (pH, Eh, dissolved oxygen, electrical conductivity) of the water samples were measured on-site; anion constituents (HCO3–, CO32–, SO42–, Cl–, F–, NO3–, NO2–) by spectrophotometer and titration; cation constituents (Ca2+, Mg2+, Na+, K+, Si) and trace elements (Al, As, B, Ba, Br, Cd, Co, Cr, Li, Mo, Ni, Pb, Sb, Sr, Ti, V) were analyzed by mass spectrometry (ICP-MS) methods. Analysis results of water samples were evaluated according to the European Economic Community (EEC), World Health Organization (WHO) and Water Pollution Control Regulation (SKKY) standards. In this context, it was determined that only the Al concentration was above the limit values specified in the EEC and WHO standards. In addition, water samples were evaluated with the help of US Salinity Laboratory and Wilcox diagrams to determine their suitability for agricultural irrigation purposes. According to the results obtained; it was determined that the groundwater and surface waters in the region were generally suitable for agricultural irrigation. According to the evaluations made using the Piper diagram; approximately 89% of the water samples collected from the Lamas Basin consist of Ca-HCO3 (Calcium-Bicarbonate) type waters. According to the statistical evaluations made using the R-mode factor analysis; it was determined that the most important factors affecting the chemistry of the waters in the Lamas Basin are water-rock intereaction (carbonate rocks and ophiolitic units) and nitrogenous fertilizers used in agricultural activities. The most important pollutants that pose a threat to karstic water resources in the Lamas Basin are domestic wastewater and fertilizers used in agricultural activities.
Benzer Tezler
- Lamas (Limonlu) karst havzası (Erdemli-İçel) yeraltısuyu olanakları
Başlık çevirisi yok
GALİP YÜCE
Yüksek Lisans
Türkçe
1990
Jeoloji MühendisliğiÇukurova ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CAVİT DEMİRKOL
- Limonlu (Lamas) Çayı Havzası'nın fiziki coğrafyası
Physical geography of Limonlu (Lamas) Stream Basin
İPEK ÖZALP
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
CoğrafyaAtatürk ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM KOPAR
- Küçükçekmece Göl havzası (Bathonea) kazılarında bulunan kandiller
Excavations at the Küçükçekmece Lake basin (Bathonea) oil lamps
ÖMER KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ArkeolojiKocaeli ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞENGÜL AYDINGÜN
- Van Gölü havzası fasulye genotipleri arasındaki akrabalık ilişkilerinin ve antraknoz hastalığına dayanıklılığın fenotipik ve moleküler yöntemlerle belirlenmesi (Colletotrichum lindemuthianum) (Sacc. and Magnus) Lambs. Scrib.)
Determination of genetic relatedness anthracnose diseae (Colletotrichum lindemuthianum) (Sacc. and Magnus) Lambs. Scrib.) resistance with phenotypic and molecular methods among bean genotypes in Lake Van basin
AYTEKİN EKİNCİALP