Sigara kullanan sağlık çalışanlarının sigara bırakma öngörüleri ve ı̇lişkili faktörler
Smoking cessation prediction of smoking healthcare professionals and associated factors
- Tez No: 886281
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GÖRKEM YARARBAŞ, PROF. DR. DERYA KAYLI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Sağlığı, Psikoloji, Public Health, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Madde Bağımlılığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Madde Bağımlılığı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 113
Özet
Bu çalışmanın amacı, sigara kullanan sağlık çalışanlarının sigara bırakma başarılarına ilişkin öngörüleri ile sigara bırakmayı etkileyen faktörler arasındaki ilişkinin saptanmasıdır. Bu kapsamda; sosyodemografik ve çevresel faktörler, bireyin sağlık durumu ve sigara kullanım özellikleri, travma sonrası stres bozukluğu belirtileri ve psikolojik dayanıklılık değişkenleri incelenmiştir. Çalışmaya, birinci basamak sağlık hizmetlerinde görevli 158 sağlık çalışanı katılmıştır. Araştırmada, katılımcı bilgi formu, Fagerstrom Nikotin Bağımlılık Testi, DSM-5 İçin Travma Sonrası Stres Bozukluğu Kontrol Listesi, Connor Davidson Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği ve Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği uygulanmıştır. Verilerin analizinde ilişkisiz örneklemler için t-testi, tek yönlü varyans analizi, korelasyon analizi ve çoklu doğrusal regresyon analizine yer verilmiştir. Sosyodemografik ve çevresel faktörler göz önüne alındığında; lisans ve lisansüstü eğitim alan katılımcıların (X̄= 33,96) sigara bırakma başarısı öngörü puanlarının lisans altı eğitim alanlardan (X̄= 30,72) daha yüksek olduğunu görülmüştür (t(152) = -2,28, p< 0,05). Hekim, ebe ya da hemşire olan katılımcıların (X̄= 34,13) diğer sağlık çalışanlarına (X̄= 30,67) göre sigara bırakma başarısı öngörü puanlarının daha yüksek olduğu saptanmıştır (t(152) = 2,54 p< 0,05). Sigara bırakma konusunda yüksek sosyal destek algısına sahip katılımcıların (X̄= 34,35) düşük sosyal destek algısına sahip katılımcılara (X̄= 26,46) göre daha yüksek sigara bırakma başarısı öngörü puanlarına sahip olduğu görülmüştür (t(152) = -4,87, p< 0,001). Bireylerin sağlık durumu ve sigara kullanımına ilişkin özellikleri ele alındığında; sigara bırakmayı düşünme ya da hazır olma aşamasında bulunan katılımcıların (X̄= 35,96) düşünmeyen katılımcılara (X̄=30,81) göre daha yüksek sigara bırakma başarısı öngörü puanlarına sahip olduğu görülmüştür (t(152) = -4,29, p< 0,001). Sigaraya başlama yaşı arttıkça (r= 0,34, p 0,05). Psikolojik dayanıklılık toplam puanı arttıkça sigara bırakma başarısı öngörüsünün arttığı gözlenmiştir (r= 0,18, p0,05) meslek (β= 0,04, p>0,05) ve sigara içme süresinin (β= -0,02, p>0,05) modele anlamlı katkı sağlamadığı belirlenmiştir. Yüksek sosyal destek algısı (β= 0,27, p
Özet (Çeviri)
The aim of this study was to investigate the relationship between smoking cessation success prediction and factors affecting smoking cessation among healthcare professionals who smoke. In this context; sociodemographic and environmental factors, individual's health status and smoking habits, symptoms of posttraumatic stress disorder, and psychological resilience variables were examined. 158 healthcare professionals participated in the study. Participants completed participant information form, Fagerstrom Test for Nicotine Dependence, PTSD Checklist for DSM-5, Connor-Davidson Resilience Scale, and Smoking Cessation Success Prediction Scale. Data analysis involved t-tests, one-way ANOVA, correlation analysis, and multiple linear regression. Regarding sociodemographic and environmental factors, participants with undergraduate and higher education levels (X̄= 33.96) compared to those with education below undergraduate level (X̄= 30.72) exhibited higher scores in smoking cessation success prediction (t(152) = -2,28, p< 0,05). Physicians, midwives, or nurses (X̄= 34.13) had higher scores than the other healthcare professionals (X̄ = 30.67) regarding smoking cessation success prediction (t(152) = 2,54 p< 0,05). Those perceiving high social support (X̄ = 34.35) had higher scores than those with low social support perception (X̄ = 26.46) in smoking cessation success prediction (t(152) = -4,87, p< 0,001). Regarding health status and smoking-related habits, participants in the contemplation or preparation stages of smoking cessation (X̄ = 35.96) had higher scores than those who were not contemplating (X̄ = 30.81) about smoking cessation success prediction (t(152) = -4,29, p< 0,001). An increase in the age of smoking initiation (r = 0.34, p < 0.001), a decrease in smoking duration (r = -0.20, p < 0.05), and lower nicotine dependence scores (r = -0.42, p < 0.001) were correlated with increased smoking cessation success prediction scores. There was a significant difference in scores among participants with low (X̄= 35,09), moderate (X̄= 31,27) and high (X̄= 28,09) nicotine dependence levels (F(2-151)= 9,33, p 0,05). Higher psychological resilience scores were associated with increased smoking cessation success prediction scores (r = 0.18, p < 0.05). A regression analysis was conducted to establish a model with significant variables. The final model accounted for 39.5% of the variance in smoking cessation success prediction. Education level (β= 0,09, p>0,05), occupation (β= 0,04, p>0,05), and smoking duration (β= -0,02, p>0,05) did not significantly contribute to the model. High social support perception (β = 0.27, p < 0.001), age of smoking initiation (β = 0.16, p < 0.05), contemplation/preparation stage of smoking cessation (β = 0.27, p < 0.001), psychological resilience (β = 0.19, p < 0.05) positively predicted smoking cessation success prediction. Conversely, an increase in nicotine dependence (β = -0.27, p < 0.001) negatively predicted it. In conclusion, a comprehensive evaluation of sociodemographic and environmental factors, health patterns, and psychological processes is essential for understanding smoking cessation among primary care health professionals.
Benzer Tezler
- Sağlık çalışanlarında sigara içme durumu ve bırakma isteği ile ilışkılı etmenler
Factors associated with smoking status and willingness to quit in health care professionals
ÇAĞRI ÖNALAN
- Annelerin gebelikte sigara içme davranışları ve sigara konusundaki görüşleri, bırakmaya ilişkin tutumları
Smoking behaviors and opinions of mothers about smoking during pregnancy, their attitudes regarding quitting smoking
ÖZGÜR DÖLEK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2020
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZGE TUNCER
- Bir üniversite hastanesinde görev yapan hekimlerin sigara bırakma tedavisi hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi
Evaluation of the knowledge, attitudes and behaviors of the doctors working at a university hospital on smoking cessation treatment
SAFA ÜNAL
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Aile HekimliğiDüzce ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULKADİR KAYA
- Edirne il Merkezi'nde görev yapan aile hekimlerinin sigara içiciliği durumlarının sigara bıraktırma konusundaki bilgi ve tutumlarına olan etkilerinin araştırılması
Determining the effects of smoking status of familyphysicians who work in Edirne center on theknowledge and attitudes among smoking cessation
OLCAY KARABIYIK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2018
Aile HekimliğiTrakya ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAMDİ NEZİH DAĞDEVİREN
- Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi sağlık personelinin sigara içme sıklığı ve ilişkili faktörler
Smoking prevalence and related factors in Trakya University health personel
BİLKAY SEREZ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2013
Göğüs HastalıklarıTrakya ÜniversitesiGöğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAYDAR CELAL KARLIKAYA