Adıyaman yöresi Alevi Bektaşi kültürü çerçevesinde azizdede türbesi (Apaziz)'nin ve Zakirlik geleneğinin incelenmesi
Saint in the framework of Adıyaman region Alevi Bektashi cultureinvestigation of dede tomb (Apaziz) and the Zakir tradition
- Tez No: 886433
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÜNSAL DENİZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Kültür, Zakir, Türbe, Ritüel
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İnönü Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Müziği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 83
Özet
Anadolu coğrafyasında birçok kültür bir arada yaşamaktadır. Bu kültürler arasında bulunun Alevi Bektaşi kültürü bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu araştırma ile Alevi Bektaşi kültürünün açıklaması, ritüelleri, Adıyaman yöresine göre bu kültürün tanımı, Adıyaman yöresinde bulunan ve önemli kişilik olarak görünen Aziz Dede'nin türbesi ve bu türbede Aziz Dede anma törenlerinde yapılmakta olan müziksel faaliyetler ortaya konulmaktadır. Bu araştırmada literatür tarama ve kişisel görüşme yöntemi kullanılmaktadır. Doküman ve kayıt incelemesi yapılarak konunun daha iyi özümsenmesi sağlanmıştır. Yapılan görüşmeler gerekli izinler çerçevesinde ses kaydı ve video görüntüsü olarak kayıt altına alınmıştır. Alevi toplumu içerisinde bu toplumun ibadet şekli bulunmakta, bu ibadete cem adı verilmektedir. Alevi toplumu ibadetlerini yerine getirirken bazı unsurları göz önüne almaktadır. Cem ayinini yürütmekte olan kişiye dede adı verilmektedir. Dedeler cem törenlerini başından sonuna kadar belli bir düzen içerisinde yürütmektedirler. Bu törenler yapılırken cem geleneği içerisinde on iki hizmet bulunmaktadır. Zakirlik geleneğinin de bu on iki hizmet içeresinde geçtiği görülmektedir. Zakirler dedelerden sonra alevi toplumunda önemli görülen bir diğer kişilerdir. Zakirler usta-çırak ilişkisi içerisinde kendilerini geliştirerek cem ayinlerinde bağlama çalan kimseler olarak adlandırılmaktadır. Cem törenlerini dedeler ile birlikte bir düzen içerisinde devam ettirdiği bilinmektedir. Bu çalışma ile Adıyaman yöresinde bulunan Aziz dede türbesinde, Aziz Dede adına yapılan anma törenlerine katılan ünlü Ozan, Âşık ve Zakirlerin müzikal faaliyetleri ortaya koyulmaktadır. Yapılan görüşmeler sonucunda alevi kültüründeki beş farklı deyişin Adıyaman yöresindeki icra farklılıkları ortaya koyularak analizleri yapılmış ve kendilerine ait icra biçimleri notaya alınmıştır.
Özet (Çeviri)
Many cultures live together in the geography of Anatolia. The Alevi Bektashi culture, which is among these cultures, is the subject of this study. This research presents the explanation of the Alevi Bektashi culture, its rituals, the definition of this culture according to the Adıyaman region, the tomb of Aziz Dede, who is seen as an important figure in the Adıyaman region, and the musical activities performed in the commemoration ceremonies of Aziz Dede in this tomb. Literature review and personal interview methods are used in this research. Document and record review were conducted to ensure a better understanding of the subject. The interviews were recorded as audio and video recordings within the framework of the necessary permissions. There is a form of worship in the Alevi society, this worship is called cem. The Alevi society takes certain elements into consideration when performing their worship. The person who performs the cem ceremony is called dede. Dedes perform the cem ceremonies in a certain order from beginning to end. There are twelve services in the cem tradition while performing these ceremonies. It is seen that the tradition of Zakir is also included in these twelve services. Zakirs are another important person in the Alevi society after the dedes. Zakirs are called people who play the bağlama in the cem ceremonies by developing themselves within the master-apprentice relationship. It is known that they continue the cem ceremonies in an orderly manner with the dedes. This study reveals the musical activities of famous Bards, Ashiks and Zakirs who participated in the commemoration ceremonies held in the name of Aziz Dede at the Aziz Dede tomb in the Adıyaman region. As a result of the interviews, the differences in the performance of five different folk songs in the Alevi culture in the Adıyaman region were revealed and their analysis was made and their own performance styles were notated. KeyWords: Culture, Zakir, Tomb, Riıtual.
Benzer Tezler
- Anadolu Aleviliği ile İran Şiasının inanç esasları açısından mukayesesi (Adıyaman örneği)
Comparison of Anatolian Alevism and Iranian Shia in terms of principles of belief (Example of Adiyaman)
İLYAS İNAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinAdıyaman ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAMDİ GÜNDOĞAR
- Adıyaman yöresi masalları üzerine bir inceleme
Research on tales in Adıyaman bistrict
ABDULLAH DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Halk Bilimi (Folklor)Cumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. ŞEREF BOYRAZ
- Kâhta yöresi alevîlerinde dinî ve sosyal hayat -Bağlar Mahallesi ve Ortanca Köyü örneği-
Religious and social life of alevis in Kâhta region -The example of Bağlar neighborhood and Ortanca village –
YILMAZ ARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DinDicle ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALAATTİN DİKMEN
- Besni'deki sünnilerin alevilik algısı, alevilerin sünnilik algısı
Perception of alevism by Sunnis in Besni, perception of sunnism by alevis
ERDAL SARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Dinİnönü ÜniversitesiAlevilik-Bektaşilik Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET DÖNMEZ
- Adıyaman yöresi süt sığırcılığı işletmelerinde ahırların yapısal yönden mevcut durumları ve geliştirilme olanakları üzerine bir çalışma
A study on the existing conditions of dairy cow barns in Adıyaman region from a structural point of view; suggestions for the possibilites of improving these barns
ALİ BEYHAN UÇAK
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
ZiraatÇukurova ÜniversitesiTarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TANER ALAGÖZ