Sağlık okuryazarlık düzeyi sağlıklı yaşam farkındalığı ilişkisinde mental iyi oluşun aracılık rolü: Üniversite öğrencileri örneği
The mediating role of mental well-being in the relationship between health literacy level and healthy life awareness: The case of university students
- Tez No: 891343
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İSMAİL ŞİMŞİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sağlık Yönetimi, Healthcare Management
- Anahtar Kelimeler: Sağlık okuryazarlığı, Sağlıklı yaşam farkındalığı, Mental iyi oluş, Health literacy, Wellness awareness, Mental well-being
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sağlık Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 89
Özet
Günümüz sağlık anlayışı sadece hastalıkları tedavi etmekten ziyade hastalıkları önlemeye ve sağlıklı yaşam tarzı davranışlarını teşvik etmeye odaklanmaktadır. Bu çalışmanın amacı üniversite öğrencilerinin sağlık okuryazarlık düzeyinin sağlıklı yaşam farkındalığı üzerindeki etkisinde mental iyi oluşun aracılık rolünü incelemektir. Bu tanımlayıcı nicel çalışmanın örneklemini Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi'nden 465 öğrenci oluşturmaktadır. Veriler, Özer ve Yılmaz (2020) tarafından geliştirilen dört alt boyut ve 15 ifadelik“Sağlıklı Yaşam Farkındalığı Ölçeği”Emiral ve arkadaşları tarafından (2018) Türkçe geçerlilik çalışması yapılan üç alt boyut ve 16 ifadeden oluşan“Avrupa Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği Kısa Formu”ve Demirtaş ve Baytemir (2019) aracılığıyla Türkçe geçerlilik çalışması yapılan 7 ifadelik“Warwick-Edinburgh Mental İyi Oluş Ölçeği Kısa Formu”içeren bir anket kullanılarak toplanmıştır. Tanımlayıcı istatistikler, tek yönlü ANOVA, t-testleri, geçerlilik ve güvenilirlik testleri, normallik kontrolleri, korelasyon analizleri, çoklu regresyon ve aracılık analizleri SPSS 25 ve Jamaovi 2.3.28 programları kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmamızın sonuçlarına bakıldığında öğrencilerin %35.5'i (n=165) erkek, %64.5'i (n=300) kadındır. Katılımcıların yaş ortalaması 21,35 olarak bulunmuştur. Analiz sonucunda, sağlık okuryazarlığı sağlıklı yaşam farkındalığı ile bilinçlilik ve önemlilik alt boyutlarını anlamlı ve pozitif yönde etkilemekte, beslenme alt boyutunda ise anlamlı bir etki bulunamamıştır. Sağlık okuryazarlığı, mental iyi oluşu anlamlı ve pozitif yönde etkilemektedir. Mental iyi oluş sağlıklı yaşam farkındalığını ve bütün alt boyutlarını anlamlı ve pozitif yönde etkilemektedir. Sağlık okuryazarlığın sağlıklı yaşam farkındalığına etkisinde mental iyi oluşun kısmi aracılık rolünün olduğu bulunmuştur. Sağlık okuryazarlığının sağlıklı yaşam farkındalığı üzerindeki etkisinin %15,9'luk kısmı dolaylı etki, %84,1'lik kısmı ise doğrudan etkiden oluşmaktadır. Sağlıklı yaşam farkındalığı ile cinsiyet, gelir düzeyi, beden kitle indeksi, sigara kullanımı ve kronik hastalığın mevcudiyeti arasında istatiksel olarak anlamlı bir farklılığa rastlanmamıştır. Sağlıklı yaşam farkındalığı ile yaş ve alkol kullanımı arasında istatiksel olarak anlamlı bir farklılığa rastlanmıştır. Sağlık okuryazarlık düzeyini ve mental iyi oluşu arttırmaya yönelik eğitimler ve etkinlikler düzenlenerek sağlıklı yaşam farkındalığı arttırılabilir. Ayrıca öğrencilerin sağlık konularında bilgi ve farkındalıklarını artırmak için sağlık fuarları ve sergiler düzenlenebilir.
Özet (Çeviri)
In today's understanding of health focuses on preventing disease and promoting healthy lifestyle behaviours rather than simply treating disease. This study aims to examine the mediating role of mental wellbeing in the relationship between health literacy levels and healthy life awareness among university students. The sample for this descriptive quantitative study consists of 465 students from Sakarya University of Applied Sciences. Data were collected using a questionnaire that included the“Healthy Living Awareness Scale”with four sub-dimensions and 15 statements developed by Özer and Yılmaz (2020), the“European Health Literacy Scale Short Form”with three sub-dimensions and 16 statements developed by Emiral et al. (2018), and the“Warwick-Edinburgh Mental Well-Being Scale Short Form”with 7 statements developed by Demirtaş and Baytemir (2019). Descriptive statistics, one-way ANOVA, t-tests, validity and reliability tests, normality checks, correlation analyses, multiple regression, and mediation analyses were performed using SPSS 25 and Jamaovi 2.3.28 programs. According to the findings of the study, 35.5% of the participants (n=165) were men and 64.5% (n=300) were women. The average age of the participants was 21.35. The analysis revealed that health literacy significantly and positively affects the healthy lifestyle awareness, consciousness, and materiality sub-dimensions, while no significant effect was found in the nutrition sub-dimension. Health literacy also has a significant and positive impact on mental well-being. Mental wellbeing significantly and positively influences healthy lifestyle awareness and all its sub-dimensions. It was determined that mental wellbeing partially mediates the effect of health literacy on healthy lifestyle awareness. Specifically, 15.9% of the effect of health literacy on healthy lifestyle awareness is indirect, while 84.1% is direct. No statistically significant relationship was found between healthy lifestyle awareness and gender, income level, body mass index, smoking, or the presence of chronic disease. However, a statistically significant difference was observed between healthy lifestyle awareness and both age and alcohol use. Awareness of healthy living can be enhanced by organizing trainings and activities that aim to increase health literacy and mental wellbeing. In addition, health fairs and exhibitions can be organised to increase students' knowledge and awareness on health issues.
Benzer Tezler
- Sağlık çalışanlarının yeme farkındalığı ve e-sağlıklı beslenme okuryazarlığı düzeyleri ile beslenmeye ilişkin parametreler arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examining the relationship between health professionals' eatingawareness and e-health nutrition literacy levels and nutrition-related parameters
ELİF YAĞMUR KAÇAR ALTIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Beslenme ve DiyetetikBaşkent ÜniversitesiBeslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PERİM FATMA TÜRKER
- Kronik hastalığı olan bireylerde sağlık okuryazarlığının yaşam kalitesi ve ilaç uyumu ile ilişkisi
Relati̇onshi̇p of health li̇teracy with quality of li̇fe and drug compli̇ance i̇n i̇ndi̇vi̇duals wi̇th chroni̇c di̇sease
İDEAL BERAA YILMAZ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2019
Aile HekimliğiAtatürk ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YASEMİN ÇAYIR
- Tıp fakültesi öğrencilerinde sağlık okuryazarlığının sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile ilişkisi ve sağlık okuryazarlığını etkileyen faktörlerin incelenmesi
Relationship between health literacy and healthy lifestyle behaviors of medical faculty students and investigation of factors affecting health literacy
MUSTAFA TATAR
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2020
Halk SağlığıKırıkkale ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MERAL SAYGUN
- Bireylerin sağlık okuryazarlığı seviyeleri ile doku/organ bağışına yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between levels of health literacy of individuals and attitudes towards tissue/organ donation
MEHMET ZEKİ ER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Sağlık YönetimiSüleyman Demirel ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DİLRUBA İZGÜDEN
- Bilim merkezlerinde çalışan eğitmenlerin sağlık okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi
Determination of health literacy level of trainers working in science centers
ÜMMÜGÜLSÜM ÇEVİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
BiyolojiGazi ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİKMET KATIRCIOĞLU