Bireylerde sağlık okuryazarlığı ile sağlık algısı arasındaki ilişkisinin değerlendirilmesi
Evaluating the relationship between health literacy and health perception in individuals
- Tez No: 917543
- Danışmanlar: PROF. DR. YUNUS EMRE ÖZTÜRK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sağlık Yönetimi, Healthcare Management
- Anahtar Kelimeler: Sağlık Okuryazarlığı, Sağlık Algısı, Demografik Özellikler, Health Literacy, Health Perception, Demographic Characteristics
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 122
Özet
Sağlık, bireyin fiziksel, ruhsal ve sosyal iyilik hâlini kapsayan çok boyutlu bir kavramdır. Sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek için bireylerin yalnızca hastalık ve engellilikten korunması değil, aynı zamanda sağlıkla ilgili doğru bilgiye erişebilmesi ve bu bilgiyi etkili bir şekilde kullanabilmesi gerekmektedir. Sağlık okuryazarlığı ve sağlık algısı, bireylerin sağlık hizmetlerinden yararlanma düzeylerini, sağlık kararlarını ve genel yaşam kalitelerini doğrudan etkileyen önemli kavramlardır. Bu araştırmada sağlık okuryazarlığı ve sağlık algısı kavramları detaylı bir şekilde ele alınarak, bireylerin sağlık algıları ile sağlık okuryazarlıkları arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırma, 18 yaş üstü bireylerden oluşan bir örneklem grubunda yürütülmüş ve 549 katılımcıyla gerçekleştirilmiştir. Veriler,“Sağlık Algısı Ölçeği”ve“Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği (TSOY-32)”kullanılarak toplanmıştır. Sağlık Algısı Ölçeği'nde“Kontrol Merkezi”,“Öz Farkındalık”,“Kesinlik”ve“Sağlığın Önemi”gibi alt boyutlar yer alırken, TSOY-32 ölçeği“Bilgiyi Anlama”,“Bilgiyi Değerlendirme”,“Bilgiyi Kullanma/Uygulama”gibi alt boyutları içermektedir. Araştırma sonuçlarına göre, sağlık algısı ve sağlık okuryazarlığı arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Katılımcıların sağlık algısı ölçeğinde“Kontrol Merkezi”boyutunda en yüksek ortalamaya (x̄ = 16,82),“Öz Farkındalık”boyutunda ise en düşük ortalamaya (x̄ = 9,03) sahip olduğu belirlenmiştir. Sağlık okuryazarlığı ölçeği değerlendirmesinde, katılımcıların %51,7'sinin yetersiz SOY düzeyine sahip olduğu görülmüş,“Bilgiyi Kullanma/Uygulama”alt boyutunda ise en yüksek ortalama (x̄ = 1,04) kaydedilmiştir. Analiz sonuçları, yaş, eğitim düzeyi ve gelir gibi demografik değişkenlerin sağlık algısı ve sağlık okuryazarlığı üzerinde etkili olduğunu göstermektedir. Özellikle, eğitim düzeyi arttıkça sağlık algısı“Öz Farkındalık”boyutunda artış gözlenirken,“Kontrol Merkezi”boyutunda azalma görülmüştür. Gelir düzeyi düşük bireylerin sağlık bilgisine erişim ve uygulama süreçlerinde daha aktif olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, düzenli ilaç kullanan ve kronik hastalığı bulunan bireylerin, sağlık algılarının ve sağlık bilgisi kullanım becerilerinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonuçları, sağlık algısının geliştirilmesi ve sağlık okuryazarlığının artırılması için eğitim programlarının önemini vurgulamaktadır. Katılımcıların düşük SOY düzeyleri, sağlıkla ilgili bilgiye erişim, değerlendirme ve uygulama süreçlerinde zorluklar yaşandığını ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
Health is a multidimensional concept encompassing an individual's physical, mental, and social well-being. Maintaining a healthy life requires not only protection from disease and disability but also the ability to access accurate health information and utilize it effectively. Health literacy and health perception are crucial concepts that directly influence individuals' access to healthcare services, health- related decision-making, and overall quality of life. This study examines the concepts of health literacy and health perception in detail, investigating the relationship between individuals' health perceptions and their levels of health literacy. The research was conducted with a sample group consisting of individuals aged 18 and older, involving a total of 549 participants. Data were collected using the“Health Perception Scale”and the“Health Literacy Scale (TSOY-32).”The Health Perception Scale includes sub-dimensions such as“Locus of Control,”“Self-Awareness,”“Certainty,”and“Importance of Health,”while the TSOY-32 scale comprises sub-dimensions such as“Understanding Information,”“Evaluating Information,”and“Using/Applying Information.”According to the research findings, significant relationships were identified between health perception and health literacy. Participants scored the highest on the“Locus of Control”sub-dimension (x̄ = 16.82) and the lowest on the“Self-Awareness”sub-dimension (x̄ = 9.03) of the Health Perception Scale. Regarding health literacy, 51.7% of participants were found to have inadequate HL levels, with the highest mean score recorded in the“Using/Implementing Information”sub-dimension (x̄ = 1.04). The analysis revealed that demographic factors such as age, education level, and income significantly influenced health perception and health literacy. Notably, as education levels increased, participants scored higher on the“Self-Awareness”sub-dimension but lower on the“Locus of Control”sub-dimension. Participants with lower income levels were more active in accessing and implementing health-related information. Additionally, individuals who regularly used medication and those with chronic illnesses exhibited higher health perception scores and greater proficiency in using health information. The study highlights the importance of educational programs to enhance health perception and health literacy. The findings indicate that participants with lower HL levels face significant challenges in accessing, evaluating, and implementing health-related information.
Benzer Tezler
- Kronik hastalığı olan yaşlı bireylerde sağlık okuryazarlığı ve sağlık algısı ilişkisi
Health literacy and health perception relationship in elder individuals with chronic illnesses
ZUHAL ÇİMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
HemşirelikEge ÜniversitesiHalk Sağlığı Hemşireliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYLA BAYIK TEMEL
- Tip 2 diabetes mellituslu hastaların sağlık okuryazarlık düzeyleri ile yeme davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between health literacy levels and eating behaviors of patients with type 2 diabetes mellitus
GAMZE CAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
HemşirelikDokuz Eylül ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DİLEK BÜYÜKKAYA BESEN
- Dijital çağın hastalığı 'Siberkondri' ile ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi
Evaluation of factors related to 'Cyberchondria' in the digital age
BÜŞRA TEKİN
Doktora
Türkçe
2024
Sağlık YönetimiSağlık Bilimleri ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HASAN GİRAY ANKARA
- Sağlık okuryazarlığı ile sağlık algısı ilişkisinin incelenmesi: Bir kamu üniversitesi örneği
An examination of the relationship between health literacy and health perception: A research in public university
NİSA KERKEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Sağlık YönetimiMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TEZCAN ŞAHİN
- Yetişkin bireylerde sağlık okuryazarlığının yeme davranışı ve sağlık algısı ile ilişkisinin incelenmesi
An investigation of the relationship between health literacy and eating behavior and health perception in adult individuals
EBRU GÜL