Tefsir-i Çerhî'nin Çağatayca tercümeleri: Karşılaştırmalı metin ve dil özellikleri̇ (inceleme - metin - sözlük/dizin - tıpkıbasım)
Chagatay translations of Tefsir-i Çerhî: Comparative text and language features(review- text- index/glossary- facsimile)
- Tez No: 891935
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZCAN TABAKLAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Tefsîr-i Çerhî, Tercüme-i Tefsir-i Çerhî, XVI. Yüzyıl Çağatay Türkçesi, Mir Muhammed Fâzıl Taşkendî Tercümesi, Tefsîr-i Çerhî, Tercüme-i Tefsir-i Çerhî, XVI. Century Chagatai Turkish, Mir Muhammed Fâzıl Taşkendî Translation
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eski Türk Dili Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 1255
Özet
Tefsîr-i Çerhî eseri, Nakşibend tarikatının geleneklerini nesir ve nazım şeklinde bildirmiş, İslam dünyasında itibar kazanmış bir tefsirdir. Bu yüzden da tefsir Farsça bilmeyen Türkler arasında da meşhur olmuştur. Bunun belirgin göstergesi, eser XVI. yüzyılda Hamedanî Hoca tarafından hem devlet erbabı hem tarikat piri Seyyid Padişah Hoca'nın ricası üzerine Türkçeye ustalıkla çevirmiştir. Tefsîr-i Çerhî'nin başka bir Türkçe tercümesi XVII-XVIII. yüzyıllarda Molla Küçük lakaplı Mir Muhammed Fâzıl Taşkendî tarafından Farsçadan Çağataycaya kazandırılmıştır. Bu çalışma Giriş, Yazım ve Dı̇lbı̇lgı̇sı̇ İncelemesı̇, Çeviri Yazılı Metin, Dizin/Sözlük ve Tıpkıbasım olarak beş ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm Tefsir-i Çerhî'nin Özbekistan Cumhuriyeti Bilimler Akademisi'nin Şarkşınaslık Enstitüsü'nün fonunda 7180 numarayla, 'Tercüme-i Tefsîr-i Çerhî' adıyla kayıtlı Çağatayca çevirisinin incelemesini; Fransa'nın Merkezî Asya'yı Araştırma Enstitüsü'nün (IFEAC) kütüphanesinde №137 numarayla kayıtlı Çağatayca tercümelerinin tavsifini içermektedir. Yazım ve Dı̇lbı̇lgı̇sı̇ İncelemesı̇ bölümünde Tercüme-i Tefsîr-i Çerhî'nin yazım özellikleri, ses ve biçim bilgisi incelenmiştir. Üçüncü bölümde Tercüme-i Tefsir-i Çerhî metninin yazı çevrimi yapılmıştır. Dizin/Sözlük bölümünde alfabetik esaslı gramatikal dizin ile metnin söz varlığı ortaya konulmuştur. Ayrıca metinde geçen kişi adları, yer adları, eser adları, etnik adlar, ayetler ve hadisler dizini hazırlanmıştır. Sonuç bölümünde ise çalışmanın sonucunda ortaya çıkan bulgular ve görüşler belirtilmiştir. Çalışma sonunda Tercüme-i Tefsir-i Çerhî'nin tıpkıbasımı sunulmuştur. Bütün bu çalışmaların ışığında Tercüme-i Tefsir-i Çerhî'nin, dönemin söz varlığı, dil yapısı, anlam bilimi açısından son derece önemli bir kaynak olduğu ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
The work Tefsîr-i Çerhî is a commentary that reported the traditions of the Naqshband sect in verse form and gained reputation in the Islamic world. For this reason, tafsir became famous among Turks who did not speak Persian. A clear indication of this is that the work dates back to the 16th century. It was expertly translated into Turkish by Hamedani Hodja in the 19th century, upon the request of both a state official and a religious sect leader, Seyyid Padişah Hodja. Another Turkish translation of Tefsîr-i Çerhî dates back to the XVII-XVIII. It was translated from Persian into Chagatai language by Mir Muhammed Fâzıl Taşkendî, nicknamed Molla Küçük, in the 19th century. This study consists of five main sections: Introduction, Spelling and Grammar Analysis, Transcribed Text, Index/Dictionary and Facsimile. The first part examines the Chagatai translation of Tefsir-i Çerhî, registered under the name 'Tercüme-i Tefsîr-i Çerhî', under the fund of the Orientalism Institute of the Academy of Sciences of the Republic of Uzbekistan, under the number 7180; It contains a description of the Chagatai translations registered under the number №137 in the library of France's Institute for Research on Central Asia (IFEAC). In the Spelling and Grammar Analysis section, the spelling features, phonetics and morphology of Tercüme-i Tefsîr-i Çerhî were examined. In the third chapter, the text of Tercüme-i Tefsir-i Çerhî was transcribed. In the Index/Dictionary section, the vocabulary of the text is revealed with an alphabetical-based grammatical index. In addition, an index of personal names, place names, work names, ethnic names and verses mentioned in the text has been prepared. In the conclusion section, the findings and opinions resulting from the study are stated. At the end of the study, a facsimile edition of Tercüme-i Tefsir-i Çerhî was presented. In the light of all these studies, it has been revealed that Tercüme-i Tefsir-i Çerhî is an extremely important source in terms of the vocabulary, linguistic structure and semantics of the period.
Benzer Tezler
- Hemedanlı Hacı' nın tercüme-i tefsir-i Ya'kub-ı Çerhî (İnceleme- metin- dizin)(2a-45b)
The translation of adaptation of Yakub-i Çerhî of Hemedanli Haci (Research- text- index) (2a-45b)
DÖNDÜ NUR TEMİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ PERİHAN ÖLKER
- Mevlana Yakub-ı Çerhî ve tefsiri
Mawlana Yaqub-i Charkhi And His tafsir
MOHAMMAD TAHER MOBINYAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ KARATAŞ
- XV. yüzyıl bir Türk Sufisi: Yakub-ı Çerhi
XV. century a Turkish Darwish: Ya'qub Charkhi
AHMET CAHİD HAKSEVER
Doktora
Türkçe
2005
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ETHEM CEBECİOĞLU
- El-İlelu'l-Mütenâhiye fi'l-Ehâdîsi'l-Vâhiye adlı eseri ışığında İbnu'l-Cevzî'nin Cerh ve Ta'dîl metodu
The method of criticism of Ibn'ul-Cevzî in consideration of his book el-İlelu'l-Mütenâhiye fi'l-Ehâdîsi'l-Vâhîye
ALPARSLAN KARTAL
- Kur'ân yorumunda Mevâlî'nin yeri (Hicrî ilk iki asır)
The position of Mawâlî in the interpretation of the Qur'an (In the first two centuries of the Hijra)
MUHAMMED SELMAN ÇALIŞKAN
Doktora
Türkçe
2015
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAŞAR DÜZENLİ