İşârî tefsirlerde Kabz ve Bast
Qabḍ and Basṭ in the Sūfī exegesis
- Tez No: 891942
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE UZUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 148
Özet
Kur'ân'daki bazı sözcükler İslam tasavvuf düşüncesinin teşekkülü ile birlikte tasavvuf literatürüne girmiştir. İlgili sözcükler bağlamlarından kısmen veya tamamen uzaklaşıp yeni anlamlar kazanmıştır. Kabz ve bast sözcüklerinin de Kur'ân'da geçtiği ifade ile işârî tefsirlerde ve tasavvuf literatüründeki kullanımı karşılaştırıldığında, birtakım anlam değişikliklerine uğradığı görülmektedir. Bu sözcüklerin anlamsal açıdan geçirdiği aşamaları tespit etmek bu araştırmanın temel amacıdır. Tezde metin analiz yöntemi kullanılarak, ilk dönem Kur'ân sözlükleri, Klasik Arapça sözlükler, güncel Arapça sözlükler, klasik tefsirler, işârî tefsirler ve tasavvuf literatürü karşılaştırmalı olarak incelenecektir. Başlangıçta maddi anlamdaki darlık ve genişliği ifade eden kabz ve bast sözcüklerinin, zamanla anlam değişikliğine uğrayarak ruhsal olarak daralma ve rahatlama durumlarını ifade ettiği bilinmektedir. Araştırma sonucunda kabz ve bast sözcüklerinin klasik tefsirlerdeki anlamlarının tasavvuf literatüründe kullanıldığı anlamlarla bazen örtüştüğü bazen de ayrıştığı neticesine varılmıştır. Söz konusu örtüşen yorumlardan hareketle kabz ve bast sözcüklerinin Kur'ân'a dayandırılabileceği tespit edilmiştir. Buna karşın işârî tefsirlerde, Klasik Arapça sözlüklerde ve tefsir müktesebatında rastlanmayan, tasavvuf disiplininin mahiyeti gereği yalnızca tecrübî ve sezgisel bilgi ile elde edilebilecek yorumlar da gözlemlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Some words in the Qurʾān entered the Ṣūfī literature with the formation of Islamic Ṣūfī thought. The related words have partially or completely moved away from their contexts and acquired new meanings. When the words qabḍ and basṭ are compared with their usage in the Qurʾān and the Ṣūfī literature, it is seen that they have undergone some changes in meaning. The main purpose of this research is to determine the semantic stages of these words. In this thesis, by using textual analysis method, early Qurʾānic dictionaries, classical Arabic dictionaries, contemporary Arabic dictionaries, classical tafsirs, commentaries and Ṣūfī literature will be examined comparatively. It is known that the words qabḍ and basṭ, which originally expressed the material narrowness and width, have changed their meaning over time and have come to express spiritual narrowing and relaxation. As a result of the research, it was concluded that the meanings of the words qabḍ and basṭ in classical tafsirs sometimes overlap and sometimes diverge with the meanings used in Ṣūfī literature. In the thesis, it was determined that the words qabḍ and basṭ can be attributed to the Qurʾān based on these overlapping interpretations. On the other hand, there are also interpretations that are not found in classical Arabic dictionaries and tafsīr literature, and which can only be obtained through experiential and intuitive knowledge due to the nature of the Ṣūfī discipline.
Benzer Tezler
- İşari tefsirlerde tasavvufi adab el-Bahru'l-Medîd örneği
The spiritual etiquette of sufis in sufi exegisis the example of Bahru'l-Madid
HAMİT DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DİLAVER SELVİ
- İşâri tefsirlerde ayet kavramı
The concept of verse in work commentary
AYŞEN KOÇLARDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinMuş Alparslan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BURHAN ATSIZ
- İşâri tefsirlerde insan-ı kâmil
Perfect human (İnsan-i kamil) in sûfî interpretation of Quran
BERNA HUSREVOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ALTUNDAĞ
- İşârî tefsirlerde cennet-cehennem tasavvuru (Rûhu'l-Beyân ve Rûhu'l-Meânî örneği)
The concept of heaven and hell in ishari commentaries (the example of Rûhu'l-Beyân and Rûhu'l-Meâni)
YAHYA AKTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinBayburt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RESUL ERTUĞRUL