20. Yüzyıl Türk halk şiirinde değer algısı
Perception of value in 20th Century Turkish folk poetry
- Tez No: 893707
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÖMER SARAÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 450
Özet
İnsanlar tarafından önem verilen; toplumsal açıdan bir kıymete sahip inanç, tutum, duygu ve düşünce gibi soyut kavramlar veya toplum için simgesel-sembolik anlama sahip kişi ve nesne gibi somut unsurlar, değer olarak kabul edilmektedir. Bireyin hayatındaki seçim, yönelim, karar ve davranışlarına doğrudan etki eden değerler, kişiye veya zamana göre önem derecesi bakımından değişiklik gösterebilmektedir. Değerler, sosyal bir varlık olan insanın toplum içindeki yeri ve rolünü belirleyen temel kriterlerden biridir. Toplumsal hayatın her safhasında değerlerin etkisi ve yeri vardır. Türk halk edebiyatı sınıflandırmalarda genel olarak“Anonim halk edebiyatı”,“Âşık edebiyatı”ve“Tekke edebiyatı”şeklinde yer almaktadır. Bu çalışmada Türk edebiyatının ve halk şiirinin en köklü edebî geleneklerinin başında yer alan Türk halk edebiyatı üst başlığı altında âşık edebiyatı veya âşıklık geleneği üzerinde durulmuştur. Araştırmacılara göre, âşık edebiyatının başlangıcı 16. yüzyıl olarak görülse de İslamiyet öncesi sözlü gelenek ile bağlantıları ve benzerlikleri olduğu bilgisi genel olarak kabul görmektedir. Yüzyıllardır süregelen bu edebî gelenek, 20. yüzyılda Türkiye'de ve dünyada meydana gelen sosyal, siyasal, teknolojik ve kültürel alandaki değişimlerin bazılarından olumlu bazılarından olumsuz etkilenmiştir. Âşıkların, yaşadıkları coğrafyada meydana gelen bu köklü değişimleri, toplumun sözcüsü kimliğinde, kendi değer süzgeçlerinden geçirerek eserlerine yansıtmaları beklenmektedir. Bu çalışmada, toplumsal hayatın her aşamasına etkisi olan değerlerin, 20. yüzyılda Türkiye coğrafyasında meydana gelen büyük toplumsal değişimler de göz önünde bulundurularak âşık şiirindeki algısı ve değerlendirmesi tespit edilmeye çalışılmıştır. Değer, subjektif bir kavram olduğundan halk şairi ve âşıkların şiirlerinde değerleri algılama ve yansıtma şekilleri de farklılaşmaktadır. Bu nedenle sanat hayatlarının büyük bölümünü 20. yüzyılda geçirmiş, âşıklık geleneğinin farklı niteliklerini ortaya koyan ve dönemin en bilinen halk şairlerinden Âşık Veysel, Abdurrahim Karakoç, Neşet Ertaş, Mahzuni Şerif ve Murat Çobanoğlu'nun şiirleri ele alınmıştır. Bu çalışmada, 20. yüzyıl Türk halk şiiri belirlenen örneklem grubundaki şairlerin şiirleri, değerlerin algılanışı bağlamında incelenmiştir. İncelenen eserler doğrultusunda, benzer değerler tek başlık altında toplanarak 37 farklı değer tespit edilmiştir. Daha sonra bu değerler niteliklerine göre bireysel, millî-manevi, evrensel, dinî ve âşık şiirine özgü değerler olmak üzere beş ana başlık altında gruplanarak incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
Considered important by people; abstract concepts such as beliefs, attitudes, feelings and thoughts that have social value, or concrete concepts such as people and objects that have symbolic meaning for society are accepted as values. The degree of importance of the values that directly affect an individual's choices, orientations, decisions and behaviors in his life may vary depending on the person or time. Values that directly affect an individual's choices, orientations, decisions and behaviors in its life may vary in terms of importance depending on the person or time. Values are one of the basic criteria that determine the place and role of man, a social being, in society. Values have an impact and place in every stage of social life. Turkish folk literature is generally classified as“Anonymous folk literature”,“Minstrel literature”and Sufism literature". In this study, Minstrel literature and the tradition of minstrelsy, which are among the most deep-rooted literary traditions of Turkish literature and folk poetry. According to researchers, altough the beginning of minstrel literature dates back to the 16th century, its connections and similarities with the pre-Islamic oral tradition are generally accepted. This literary tradition, which has been going on for centuries, has been affected positively and negatively by some of the social, political, technological and cultural changes that took place in Turkey and the world in the 21st century. Minstrels are expected to reflect these radical changes in the geography they live in, in their works, by passing them through their own value filters, as spokesmen of the society. In this study, it was tried to determine the perception and evaluation of the values that have an impact on every stage of social life in Turkish folk poetry, taking into account the great social changes that took place in the Turkish geography in the 20th century. Since values are subjective concepts, the ways in which folk poets and minstrels perceive and reflect values in their poems also differ. For this purpose, the poems of Âşık Veysel, Abdurrahim Karakoç, Neşet Ertaş, Mahzuni Şerif and Murat Çobanoğlu, one of the most well-known folk poets and minstrels of the period, who spent most of their poetry lives in the 20th century and revealed the different qualities of the minstrelsy tradition, were discussed. In this study, 20th century Turkish folk poetry was examined in the context of the perception of values through the poems of the determined sample group. In line with the works examined, similar values were collected under a single heading and 37 different values were determined. Then, these values were grouped under five main headings according to their qualities: individual, national-spiritual, universal, religious and values specific to minstrel poetry.
Benzer Tezler
- Saz şiirinde Bektaşi terimleri
The terms belonging to the Bektashi order in saz poetry
ADEM KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. KADİR GÜLER
- Millet Kütüphanesi Ali Emiri Manzum 738 numaralı kadın şairlere ait bir mecmua (İnceleme-metin)
A poetry collection of women poets registered in Ali Emiri Manzum 738 at Millet Library (Analysis-text)
ESRANUR AŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ EMRE ÖZYILDIRIM
- Kahramanmaraş Çağlayancerit'te âşıklık geleneğinin bir temsilcisi Ali Ataş'ın hayatı, sanatı ve şiirleri
Çağlayancerit in Kahramanmaraş, and the life, the literary personality, and work of art of Ali Ataş
SALİM ULU
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA AHSEN TURAN
- Âşık Gamgüder: Hayatı, sanatı, eserleri
Ashik Gamgüder: His life, art, poems
MEHMET ZEKİ KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
ÖĞR. GÖR. AZİZ AYVA
- Zeynep Biyişeva'nın şiirleri üzerine bir dil incelemesi
A language review of Zeynep Biyisheva's poems
MELEK KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DilbilimAfyon Kocatepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT ÖZŞAHİN