Türkiye'de dijital gazetecilik rejimi: Haber üretim sürecinde teknoloji ve emek
Digital journalistic regime in Turkey: Technology and labour in the process of news production
- Tez No: 894051
- Danışmanlar: PROF. DR. GÖKHAN ATILGAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Gazetecilik, Journalism
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gazetecilik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 369
Özet
Teknoloji, medya alanındaki üretim biçiminin ve üretim ilişkilerinin her zaman belirleyici bir boyutunu oluşturmuştur. Son yıllarda gündelik hayatın içinde iyice yerleşikleşen ağ tabanlı teknolojiler, platform aracılı pratikler ve etkileşimli medya kullanımı, medya alanındaki dijitalleşme örüntülerini yeni bir boyuta taşımıştır. Bu dijitalleşme örüntülerinin kullanım biçimlerinde yarattığı dönüşümler, medya alanındaki sembolik üretimin örgütlenmesinde de yeni düzenlemelere gidilmesi zorunluluğunu doğurmuştur. Sembolik üretimin dijital aracılı tüketim pratiklerine uygun olarak örgütlenmesi, teknolojik gelişmenin medya üzerindeki belirleyici etkisinin arttığı yönünde değerlendirmelerin yaygınlaşmasına yol açmıştır. Bu yöndeki değerlendirmelerin çoğalması, teknolojik determinist yaklaşımlara yeniden analitik bir güncellik kazandırmış; medyadaki sembolik üretimi şekillendiren başat etmeni teknoloji olarak konumlandıran görüşler tekrar geçerlilik kazanmaya başlamıştır. Teknolojik determinist yaklaşımların tekrar güncellik kazanmasına eleştirel yaklaşan teknolojinin toplumsal şekillenişi yaklaşımı ise, teknolojinin bağımsız bir değişken olarak ele alınamayacağını, her zaman belirli bir bağlamın içinde ve o bağlamda işleyen dinamikler dolayımıyla etki gösterebileceğini savunur (Joyce vd., 2023). Bu tez, gazetecilik pratiğindeki dijitalleşme sürecini analiz etmek için analitik bir araç olarak gazetecilik rejimi kavramını kullanmayı önermekte ve“Türkiye'de haberciliğin dijitalleşmesi gazetecilik rejiminin ekonomik, siyasi ve ideolojik dinamikleriyle nasıl bir etkileşim içindedir?”sorusuna yanıt aramaktadır. Kavram, emek sosyolojisi perspektifinden hareket ederek, Michael Burawoy (1985) tarafından geliştirilen“fabrika rejimi”kavramı aracılığıyla tanımlanmaktadır. Burawoy'un kavramsallaştırmasının bir sembolik üretim alanı olan gazetecilik kapsamındaki potansiyel uzanımlarını açığa çıkarmayı hedefleyen gazetecilik rejimi kavramı, haber yapım sürecindeki“üretim içi ilişkilere”odaklanmakta ve haber üretimindeki ekonomik, siyasi ve ideolojik mekanizmaların analizini gazetecilikteki güncel emek sürecinin analiziyle bütünleştirmektedir. Ayrıca, dijital çağda gazetecilik rejiminin karakterini tahlil edebilmek için gazetecilerin emek sürecindeki rekabet, müdahale ve tabiiyet biçimlerine ve bu biçimlerin dijitalleşme sürecinde ne gibi görünümler aldığına odaklanmaktadır. Burawoy'un (1998, 2009) genişletilmiş vaka analizi yöntemini takip eden bu çalışma, Türkiye'deki dijital haber kuruluşlarında çalışan 25 gazeteciyle yapılan derinlemesine görüşmelerden veri toplamıştır. Verilerin analizi sonucunda Türkiye'de dijital ortamda özgün haber üretimini şekillendiren gazetecilik rejimi üç etmen aracılığıyla tartışılmıştır. Birinci etmen, gazeteci emek piyasasındaki emek arzının nasıl bir nitelik taşıdığıdır. Araştırma bu niteliği istihdam ve çalışma koşulları, ücret durumu ve geçim koşulları boyutlarıyla ele almıştır. Bulgular, dijital haber kuruluşlarında çalışan gazetecilerin çok düşük ücretlerle çalıştığını ve geçim sıkıntısı yaşadığını, ancak güvenceli kadrolara ulaşmanın eskisi kadar zor olmamasının bu sorunları mazur gösteren bir etki yaptığını tespit etmiştir. Kurumların gazetecilere Basın İş Kanunu kapsamında kadro yapması, çalışma koşullarına yönelik sendikal mücadelenin yönünü değiştirmiş, çalışma koşullarının ve ücretlerin iyileştirilmesi kritik ancak karşılanması zor talepler haline gelmiştir. İkinci etmen gazetecilik rejiminde işleyen sömürü mekanizmalarıdır. Bu kapsamda çalışma gazetecilik emek sürecini dijital platformların aracılığında şekillenen bulut emperyalizminin denetimine sokan dört mekanizma tespit etmiştir. Birincisi, dijital platformların kullanıcı etkinliğini kendi ağlarında tutmak için kullandıkları emek biçimlerinden bir olan gazeteciliğin maliyetini dijital doğumlu haber kuruluşlarına yüklemesidir. İkinci mekanizma, haber üretimini plaftormun buyruklarına göre düzenleyen hızlı haber döngüsüdür. Üçüncü mekanizma, haberin kamusal etkisinin platform üzerinden kurulan okur etkileşimine endeksli ölçülmeye başlanmasıdır. Dördüncü mekanizma, gazeteci-kaynak ilişlerinin de platform üzerinden kurulmaya başlanmasıdır. Üçüncü etmen ise dijital gazetecilik rejiminde işeyen tabiyet biçimleridir. Dijital gazetecilik rejiminde gazeteci emeği bulut emperyalizminin gerçek tabiyeti altına girmiştir. Türkiye'de haber üretim süreci üzerindeki siyasi baskılar gazetecileri bulut ağları aracılığıyla haber üretmeye mecbur bırakmaktadır. Bu haber üretimi gazetecilerin sahip olduğu sembolik vasıfları zayıflatmakta, ancak platform üzerinde daha kapsamlı bir denetime sahip olabilecekleri bir teknik vasıf da kazandırmamaktadır. Bu çerçevede haber üretim sürecinde gazeteciler arasındaki kolektif çalışma örüntüleri seyrekleşmekte, rekabet örüntüleri ise sıklaşmaktadır.
Özet (Çeviri)
Technology has always been considered as a determinant of the mode of production and relations of production in the field of media. In recent years, network-based technologies, platform-mediated practices and the use of interactive media have become well-established in everyday life and have transformed the patterns of digitalization in the media field. The transformations that these digitalization patterns have created in the forms of media usage have also necessitated new arrangements in the organization of symbolic production in the media. The organization of symbolic production in accordance with digitally mediated consumption practices has led to the proliferation of technological determinist approaches. Views that locate technology as the dominant factor shaping symbolic production in the media have started to gain validity again. The social shaping of technology approach, which is critical of the resurgence of technological determinist approaches, argues that technology cannot be considered as an independent variable, and that it always acts within a specific context and through the dynamics operating in that context (Joyce et al., 2023). This thesis proposes to use the concept of journalistic regime as an analytical tool to analyze the digitalization process in journalistic practice and seeks an answer to the question“How does the digitalization of journalism in Turkey interact with the economic, political and ideological dynamics of the journalistic regime?”. The concept is defined from a sociology of labour perspective through the concept of“factory regime”developed by Michael Burawoy (1985). The concept of journalistic regime, which aims to reveal the potential extensions of Burawoy's conceptualization within the scope of journalistic activity as a field of symbolic production, focuses on“relations within production”in the news production process and integrates the analysis of economic, political and ideological mechanisms in news production with the analysis of the contemporary labour process in journalism. Moreover, in order to analyze the character of the journalistic regime in the digital age, it focuses on the forms of competition, intervention and subordination in the labour process of journalists and the forms these take in the process of digitalization. Following Burawoy's (1998) extended case study methodology, this study collected data from in-depth interviews with 25 journalists working in digital news organizations in Turkey. The analysis of the data led to a discussion of the journalistic regime shaping the production of news in the digital media in Turkey through three factors. The first factor is the nature of the labor supply in the journalist labor market. The research examined this quality in terms of employment and working conditions, wages and living conditions. The findings revealed that journalists working in digital news organizations are paid very low wages and have difficulty in making ends meet, but the fact that it is not as difficult to access secure positions as it used to be has the effect of excusing these problems. The fact that organizations staffed journalists under the Press Labor Law changed the direction of union struggles over working conditions, and improved working conditions and wages became critical but difficult demands to meet. The second factor is the mechanisms of exploitation operating in the journalism regime. In this context, the study identified four mechanisms that put the journalistic labor process under the control of cloud imperialism mediated by digital platforms. The first is that digital platforms impose the cost of journalism, one of the forms of labor used by digital platforms to keep user activity in their networks, on digitally born news organizations. The second mechanism is the fast news cycle, which organizes news production according to the dictates of the platform.The third mechanism is the measurement of the public impact of the news based on reader interaction through the platform. The fourth mechanism is the establishment of journalist-source relations through the platform. The third factor is the forms of subordination at work in the digitally mediated journalism regime. In the digitally mediated journalism regime, journalist labor has come under the real subordination of cloud imperialism. In Turkey, political pressures on the news production process compel journalists to produce news through cloud networks. This news production weakens the symbolic qualifications of journalists, but does not give them the technical qualification to have a more comprehensive control over the platform. In this framework, collective forms of work among journalists in the news production process are becoming rarer, while patterns of competition are becoming more frequent.
Benzer Tezler
- Türk basınında düzensiz göçün görsel temsili: Taliban yönetimi sonrası Afgan göçü
Visual representation of irregular migration in the Turkish press: Afghan migration after the Taliban regime
ZİNDAN ÇAKICI
Doktora
Türkçe
2024
GazetecilikGalatasaray ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE NAZLI AYTUNA
- Türkiye'de dijital gazeteciliğe dayalı medya kuruluşlarında Suriyeli sığınmacıların çerçevelenmesi
Framing Syrian asylum seekers in digital journalism-based media organizations in Turkey
HANDE KADİROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Radyo-Televizyonİbn Haldun ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET KARANFİLOĞLU
- Post truth ve müphem gerçeklik: Dijital gazetecilikte gerçek ötesi çağ
Post truth and the ambiguous reality: The surreal age in digital journalism
HALİDE TONGA
- Türkı̇ye'de dı̇jı̇tal dönüşümün gazetecı̇lı̇k örgütlenmesı̇ ve pratı̇klerı̇ne yansıması: Hürriyet ve medyascope örneklerı̇
Reflections on journalism practices and organization of digital transformation in Turkey: Hürriyet and medyascope sample cases
YONCA KARATOPRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
GazetecilikGalatasaray ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSÜN GÜVENLİ
- Dijital medya teorileri ve yeni iletişim teknolojileri bağlamında gazetecilik: Türkiye'deki dijital haber odaları üzerine bir araştırma
Journalism in the context of digital media theories and new communication technologies: A study on digital newsroom in Turkey
BURAK ÖZYAL
Doktora
Türkçe
2022
GazetecilikEge ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YURDAGÜL BEZİRGAN ARAR