Molla Hüsrev ve Hâşiye 'ale'l-mutavvel adlı eseri (Edisyon-kritik)
Mullā Khusraw and his Hāšhiya alā 'l-Muṭawwal (Critical-edition)
- Tez No: 894613
- Danışmanlar: PROF. DR. HİMMET KONUR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Arap Dili ve Belâgatı, Molla Hüsrev, Hâşiye ale'l-Mutavvel, Teftâzânî, el-Mutavvel, Arabic Language and Rhetoric, Mullā Khusraw, Hāšhiya 'alā 'lMuṭawwal, at-Taftāzānī, al-Muṭawwal
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 884
Özet
Molla Hüsrev (1400?-1480), XV. yüzyılda Osmanlı Devletinde birçok alanda ilerlemenin olduğu bir devirde yaşamıştır. Yaşadığı dönemde Osmanlı ilmiye teşkilatına damga vuran isimlerin başında gelmiştir. Yetiştirdiği öğrencilerinin ve farklı ilim dallarında telif ettiği pek çok eserinin yanı sıra; müderris, kadı, kazasker ve müftü (şeyhülislâm) olarak önemli görevleri yerine getirmiştir. Fatih Sultan Mehmed'in“zamanın Ebû Hanîfesi”iltifatına mazhar olmuş ve onun huzurunda yapılan bazı ilmî tartışmalarda“reîsü'l-ulemâ”sıfatıyla karar mercii olmuştur. Osmanlı ilim geleneğinde çok yönlü bir âlim portresine sahip olan Molla Hüsrev, daha çok fıkıh ve usûl-i fıkıh alanlarında yazmış olduğu eserleriyle temayüz etmektedir. Ancak onun, tefsir, kelâm, mantık, Arap dili ve belâgatı ilim dallarında da çok sayıda eseri bulunmaktadır. Molla Hüsrev'in belâgat ilimlerine dair telif ettiği en kapsamlı eseri, bu çalışmaya konu olan Hâşiye 'ale'l-Mutavvel adlı eseridir. Eser, Sa'düddîn etTeftâzânî'nin el-Mutavvel şerhi üzerine hâşiye türünde kaleme alınmıştır. Molla Hüsrev'in, el-Mutavvel'i, bizzat Teftâzânî'nin öğrencilerinden Burhâneddîn Haydar el-Herevî'den okumuş olması; ayrıca hâşiyesinin Osmanlı'da elMutavvel üzerine ilk yazılan ve en çok istinsah edilen hâşiyeler arasında yer alması, esere ayrı bir önem kazandırmaktadır. Bu çalışmanın birinci bölümde, Molla Hüsrev'in yaşadığı dönem, hayatı, ilmî ve edebî şahsiyeti, Arap dili ve belâgati ile ilişkisi üzerinde durulmakta ve tespit edilebilen eserleri hakkında bilgi verilmektedir. İkinci bölümde, Hâşiye 'ale'l-Mutavvel etraflıca ele alınmakta ve çeşitli açılardan incelenmektedir. Son bölümde ise eserin, modern tahkik neşir esaslarına uygun olarak edisyon kritiği yapılmaktadır.
Özet (Çeviri)
Known as one of the Ottoman scholars, Mullā Khusraw (1400?-1480), who lived in Ottoman golden age for science, was Shayh al-Islam at period of Fatih Sultan Mehmet. He is one of the names that marked the Ottoman scholarly organisation in his time. He trained many students and wrote many works in different branches of science. He held important positions such as teacher, qadi, kazasker and mufti (shayh al-Islam). Mullā Khusraw, was complimented by Fatih Sultan Mehmet as“the Abu Hanîfa of the time”and became the arbitrator in some scientific discussions held in his presence as“head of scholars”. He is more recognized with his Islamic law studies than the others, but he was interested in and wrote books about interpretation of Quran, Islamic philosophy, logic and rhetoric. Mullā Khusraw's most famous and comprehensive work on rhetorical sciences is Hāšhiya 'alā 'l-Mutawwal, which is the subject of this study. Hāšhiya 'ala 'l- Muṭawwal is about rhetoric issues in at-Taftāzānī's (d. 792/1390) Mutawwal that is become a school and it has comments, information and discusses about it. This study is a unique book because it has unique ideas and evaluations and is good sample for reflections of commentaries and glossaries term. In addition Hāšhiya 'alā 'l-Mutawwal is one of the first glosses on alMuṭawwal in the Ottoman Empire and one of the glosses with the largest In the first part of this study, the period in which Mullā Khusraw lived, his life, his scholarly and literary personality, his relationship with Arabic language and rhetoric are emphasised and information is given about his works that can be identified. In the second part, Hāšhiya 'ala 'l- Muṭawwal is discussed in detail and analysed from various perspectives. In the last part, the edition critique of the work is made in accordance with the principles of modern critical edition.
Benzer Tezler
- حتقيقحاشيةالعالمةشِهَاب الدين أيب العَبَّاس احلَمَوِي علىمقدمةالدُرَروالغُرَر
Ebu'l-Abbas el-Hamevî'nin Haşiye Ale'd-Durer Ve'l-Gurer adlı kitabının mukaddimesinin tahkiki
AIMR MGEED ABD ABD
Yüksek Lisans
Arapça
2024
ArşivBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SAİD NURİ AKGÜNDÜZ
- Kınalızade'nin Haşiye Ale'd-Dürer Ve'l-gurer adlı eserinin tahkik ve değerlendirmesi
Research and evaluation of Kinalizade's work named Haşiye Ale'd-Dürer Ve'l-gurer
İBRAHİM ALİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinAnkara Sosyal Bilimler ÜniversitesiFıkıh Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MAHMUT SAMAR
- Molla Hüsrev'in Dürer'inde Hanefilere yönelik itirazların değerlendirilmesi
Evaluation to the objection to the Hanafi's in Molla Husrav's Durar
YUSUF ATLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinErciyes ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HACI YUNUS APAYDIN
- Dürerü'l-Hükkam fi Şerhi Gureri'l-Ahkam'ın Şerh ve haşiyeleri bağlamında fıkhî düşüncenin gelişimi
The development of fiqh thought in the context of commentary and glosses of Durar al-Hukkam
BETÜL KARA
Doktora
Türkçe
2022
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NECMETTİN KIZILKAYA
- Abudiddin El-ici'nin akaid metni üzerine yapılan şerh ve haşiyeler
The sarh and hasiyehs on Al-Akaid Al-İci
SUAT ATBAŞ