Geri Dön

16. yüzyıl Safevi kitap sanatı içindeki 'Tarih-i Nigaristan' ve nüshalarının resimli tarih geleneğindeki yeri ve tasarım çözümlemeleri

The position and design analyses of 'Tarikh-i Nigaristan' and its editions' place in the illustrated historical tradition within the 16th century Safavid book art

  1. Tez No: 894706
  2. Yazar: BÜŞRA AYAZ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. EMEL EMİNE DÖNMEZ
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Sanat Tarihi, Art History
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 440

Özet

Safevî döneminde Şiraz'da üretilen yazmalardan günümüze birçok resimli nüsha ulaşmıştır. Bu yazmalardan biri de Tarih-i Nigâristân'dır. Eser Kadı Ahmed Gaffârî tarafından kaleme alınırken Hicri on asırlık dönemdeki tarihi olayları, peygamberleri, Şii imamları, İslam hükümdarlarını, Emevî ve Abbasî halifelerini; ayrıca ünlü bilim insanlarını, komutanlarını halk hikâyeleriyle harmanlayan bir eserdir. Tarih-i Nigâristân, Firdevsî'nin Şâhnâme'si gibi önemli kaynaklardan alıntılar yaparak, ahlaki ve didaktik dersler sunar. Moğolca, Türkçe terimlerin ve Arapça şiirlerin yer aldığı eserde, uzun cümleler ve yoğun betimlemeler göze çarpar. Bu arada hem edebi hem de tarihî bir değere sahip olup, Gaffârî'nin bazı tarihsel hatalarına rağmen dönemin önemli kaynaklarından biri olmuştur. Tarih-i Nigâristân'ın farklı müze ve kütüphanelerde 3 adet resimli nüshası vardır: AKM272 (Aga Khan Müzesi), Walters Ms. W.598 (Walters Sanat Müzesi), Cod. Heid. Orient 222 (Heidelberg Üniversitesi Kütüphanesi). Bu nüshalardan AKM272 ve Walters Ms. W.598 16. yüzyılda Şiraz'da üretilirken Cod. Heid. Orient 222 numaralı nüsha ise 17. yüzyılda üretilmiştir. Tarih-i Nigâristân 16. yüzyıl Şiraz şehrinde üretilen hamisi belli olmayan hediye için üretilmiş resimli yazmalardan biridir. AKM272 46, Walters Ms. W.598'de 8, Cod. Heid. Orient 222'de ise 14 resim yer alır. AKM272 ve Walters Ms. W.598 numaralı nüshalardaki resimler Safevî/Şiraz Resim Uslubu'nun özelliklerini taşır. Cod. Heid. Orient 222 numaralı nüshada yer alan resimlere herhangi bir uslup atfetmek mümkün değildir. Tarih-i Nigâristân'ın resimli nüshaları hakkında yapılan çalışmalar oldukça sınırlıdır. Bu manada çalışma Safevî-Şiraz üslubunun genel özelliklerini ortaya koyarak, Tarih-i Nigâristân'ın çağdaşı olan diğer eserlerle benzerliklerini ve farklılıklarını belirlemeye katkı yapmaya çalışacaktır. Ayrıca, farklı bölgelerdeki üsluplarla yapılan detaylı karşılaştırmalar dönemin sanatsal üretim ortamı hakkında daha derinlemesine bir anlayış sağlayabilecektir.

Özet (Çeviri)

A significant number of illustrated manuscripts, produced in Shiraz during the Safavid period, have been preserved and survived to the present day. One such manuscript is the Tārīkh-i Nigāristān. Written by Qadi Ahmad Ghaffari, the work chronicles ten centuries of Islamic history, weaving together events involving prophets, Shi'i Imams, Islamic rulers, Umayyad and Abbasid caliphs, as well as notable scientists, military commanders, and folk tales. The work draws from significant sources such as Firdausi's Shāhnāma, providing moral and didactic lessons. The text features Mongolian and Turkish terms, as well as Arabic poetry, and is characterized by long sentences and detailed descriptions. Despite some historical inaccuracies, Tārīkh-i Nigāristān holds both literary and historical significance, making it one of the key sources from its period. There are three illustrated copies of Tārīkh-i Nigāristān housed in different museums and libraries: AKM272 (Aga Khan Museum), Walters Ms. W.598 (Walters Art Museum), and Cod. Heid. Orient 222 (Heidelberg University Library). Of these, AKM272 and Walters Ms. W.598 were produced in Shiraz during the 16th century, while Cod. Heid. Orient 222 was created in the 17th century. The Tārīkh-i Nigāristān is among the illustrated manuscripts produced in 16th-century Shiraz, likely intended as a gift, though its patron remains unknown. The AKM272 manuscript contains 46 illustrations, Walters Ms. W.598 contains 8, and Cod. Heid. Orient 222 contains 14. The illustrations in AKM272 and Walters Ms. W.598 exhibit characteristics of the Safavid/Shiraz painting style, while no discernible style can be attributed to the illustrations in Cod. Heid. Orient 222. Studies on the illustrated copies of Tārīkh-i Nigāristān remain quite limited. This research highlights the general characteristics of the Safavid-Shiraz style, allowing for the identification of similarities and differences between Tārīkh-i Nigāristān and other contemporary works. Moreover, detailed comparisons with styles from different regions offer a deeper understanding of the artistic production environment of the period.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    228996

    Fuzûlî'nin Leylâ ve Mecnûn mesnevisinin resimli örnekleri

    Illustrated copies of Fuzûlî?s Leylâ and Mejnûn

    ÜNAL ARAÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2007

    Sanat TarihiHacettepe Üniversitesi

    Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SERPİL BAĞCI

  2. Tez No

    443143

    İstanbul müze ve kütüphanelerinde bulunan 16. yy. Şiraz üslubuna ait tezhipli elyazması eserlerin incelenmesi

    This thesis focuses on Shiraz style illuminated manuscripts of the 16th century that are retrieved from major museum and library collections located in İstanbul

    LALE YILDIR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    El SanatlarıFatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi

    Geleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı

    YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA N. ÇELEBİ

  3. Tez No

    835980

    Safevi dönemine ait yazma eserlerde görülen hayvan üslubu tezyinatı ve özgün uygulamalar

    Animal style decoration and original applications seen in manuscript works of the Safavid period

    ÇAĞLA ÖZDAMAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Güzel SanatlarDokuz Eylül Üniversitesi

    Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı

    DOÇ. GÜL GÜNEY ZİNCİR

  4. Tez No

    733361

    16.-17. yüzyıl tebriz halıları

    Tabriz carpets from past to present

    KÜBRA GÜL YAVUZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    El SanatlarıAtatürk Üniversitesi

    Geleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AYŞE ASLIHAN EROGLU

  5. Tez No

    229120

    Alî Şîr Nevâyî Hamse ve divanlarının resimleri: Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'ndeki örnekler

    The illustrations in Alî Şîr Nevâyî?s Khamseh and diwans: Examples at the library of Topkapi Palace Museum

    GÜLSEN TEZCAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2007

    Sanat TarihiHacettepe Üniversitesi

    Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SERPİL BAĞCI

Geri Dön