Anadolu Selçuklu mimarisinde kufi yazı
Kufic caligraphy in anatolian Seljuk architecture
- Tez No: 895635
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA GENÇ
- Tez Türü: Sanatta Yeterlik
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Sanat ve Tasarım Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 326
Özet
Anadolu Selçuklu Mimarisinde Kûfî Yazıkonulu tez kapsamında 1071 ile 1308 yılları arasında yapılmış dönem eserlerinde yer alan kûfî yazılı kitâbeler detaylı olarak incelenmiştir. Kûfî yazı, Anadolu Selçuklu döneminde inşa edilen camilerde sıkça kullanılmış, mimarinin pek çok unsurunda yerini almıştır. Kûfî yazının bu mekânlarda uygulama alanı bulması, İslâm medeniyeti açısından estetiğe verilen değeri göstermektedir. Bu nedenle Kûfî yazı hat sanatındaki yazı çeşitleri arasında Ümmü'l-hutut (yazıların anası) olarak değerlendirilmiştir. Anadolu Selçuklularının egemen olduğu XI. ve XIII. yüzyıllar arasında mimari yapılardaki örneklerinin değerlendirildiği bu çalışmanın giriş kısmında konunun amacı ve kapsamı hakkında bilginin yanı sıra araştırma yöntemleri ve başlıca kaynaklar hakkında ayrıntılı bilgi verilmiştir. Selçuklu mimarisinde Kûfî yazının kullanımını ve bunun kültürel, estetik ve sembolik açıdandeğerlendirildiği bu araştırma, tarihsel belgeler ve sanat tarihi literatüründen yararlanılarak yürütülmüştür. Mimari alanda yapılmış olan çoğunlukla cami, medrese, türbe gibi yapıların incelenerek nitel araştırma yöntemleri kullanılmış, detaylı bir literatür taraması yapılmış ve saha çalışmaları ile gözlemlenerek desteklenmiştir. Birinci bölümde Hat sanatının kısa tarihçesi ve hat sanatının yazıyla olan ilişkisine değinilmiştir. İkinci bölümde, Anadolu Selçuklu Mimarisinde Kûfî Yazı başlığı altında Anadolu Selçuklu Mimarisinde kullanılan yazı çeşitleri, öncesi ve sonrasında Anadolu Selçuklu Devri Kûfî Yazısı ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Üçüncü bölüm Anadolu Selçuklu Mimarisinde yer alan eserlerin katalog halinde değerlendirmesi yapılmıştır. Bu bölümde, kitâbelerin Arapça yazılışlarıyla birlikte transkripsiyon ve anlamlarına yer verilmiştir. Eserler yerlerinde fotoğraflanarak bazı eserlerin vektörel ortamda çizimleri yapılmıştır. Tüm bu veriler ışığında detaylı analizi ve üslûp tahlilleri yapılmıştır. Dördüncü bölümde incelemeler neticesinde tespit edilen eserlerden esinlenerek yapılan 15 adet yeni tasarıma yer verilmiştir. Çalışma kapsamında 18 şehir ve bu şehirlerin bazı ilçelerine gidilmiştir. Mezkûr şehirlerde yaklaşık olarak 50 yapı incelenmiştir. Ayrıca eserlerin Türk kültüründeki yeri ve önemi hakkında bir değerlendirme yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
This thesis titled Kûfîc Script in Anatolian Seljuk Architecture provides a detailed examination of inscriptions featuring Kûfîc script found on works from the period between 1071 and 1308. Kûfîc script was frequently used in mosques built during the Anatolian Seljuk era, appearing in many architectural elements. The use of Kûfîc script in these spaces demonstrates the importance placed on aesthetics in Islamic civilization. For this reason, Kûfîc script has been considered“Umm al-Khutut”(the mother of scripts) among the various styles of Islamic calligraphy. This study, which evaluates examples from architectural works during the 11th to 13th centuries when the Seljuks ruled Anatolia, provides detailed information in the introduction about the purpose and scope of the research, as well as the methods used and the main sources consulted. This research, which evaluates the use of Kûfîc script in Seljuk architecture from cultural, aesthetic, and symbolic perspectives, has been conducted through the analysis of historical documents and art history literature. Architectural structures such as mosques, madrasas, and tombs were examined using qualitative research methods, supported by a thorough literature review and fieldwork observations. The first chapter provides a brief history of Islamic calligraphy and its relationship with writing. In the second chapter, under the title“Kûfîc Script in Anatolian Seljuk Architecture,”the types of script used in Anatolian Seljuk architecture, both before and after this period, are discussed in detail, with a particular focus on the Kûfîc script of the Seljuk era. The third chapter presents a catalog of the works found in Anatolian Seljuk architecture. In this section, the Arabic inscriptions are accompanied by their transcriptions and translations. The works were photographed in situ, and some were drawn in vector format. Detailed analysis and stylistic evaluations were carried out based on these data. In the fourth chapter, 15 new designs inspired by the examined works were presented. As part of this research, 18 cities and several of their districts were visited. Approximately 50 structures were studied in these locations. Additionally, an evaluation was made regarding the place and importance of these works in Turkish culture.
Benzer Tezler
- Beylikler Dönemi mimarisinde taş süsleme 1300-1435 (2 cilt)
The Architectural decoration of the principalities 1300-1435
MUHAMMET GÖRÜR
Doktora
Türkçe
1999
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. AYNUR DURUKAN
- Sivas ili merkezindeki 13. yüzyıl dinî mimari yapılarda bulunan yazıların hat sanatı bakımından değerlendirilmesi
Evaluation of inscriptions of religious architectural structure of 13th century in center of Sivas in terms of calligraphy
ZEYNEP MERGEN KANSIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Sanat TarihiAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULKADİR DÜNDAR
- Anadolu Selçuklu mimarisinde yazı kullanımı
The Uses of calligraphy in Anatolian Seljukian architectures
RECEP GÜN
Doktora
Türkçe
1999
Sanat TarihiOndokuz Mayıs Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YILMAZ CAN
- Anadolu Selçuklu mimarisinde tipoloji problemleri (Camiler, kervansaraylar, hamamlar, türbeler)
Typology problems in the Anatolian Seljuk architecture (Mosques, caravanserais, baths, tombs)
MURAT KALAFAT
Doktora
Türkçe
2022
Sanat TarihiAkdeniz ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA DENKTAŞ
- Anadolu Selçuklu mimarisinde kemerlerin analitik incelenmesi
Başlık çevirisi yok
MİNE ÖZKARAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÖRÜN ÖZŞEN