Osmanlı'dan Cumhuriyete Türkiye'de öjeni: Tartışmalar ve pratikler (1908-1946)
Eugenics in Turkiye from the Ottoman Empire to the Republic: Discussions and practices (1908-1946)
- Tez No: 897104
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HAKAN YAŞAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Öjeni, Nüfus, Kısırlaştırma, Halk Sağlığı, Sıtma, Frengi, Verem, Antropoloji, Irkçılık, Beden Terbiyesi, Spor, Jimnastik, Eugenics, Population, Sterilization, Public Health, Malaria, Syphilis, Tuberculosis, Antropology, Racism, Physical Education, Sport, Gymnastics
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 284
Özet
Bu çalışmada Geç Modern Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Dönemleri'nde (1908-1946) bir nüfus ıslahı pratiği olarak öjeni düşüncesi hakkında yapılan tartışmalar ve Türkiye'nin bahsi geçen dönemdeki nüfus, kamu sağlığı, antropoloji çalışmaları ve beden terbiyesi politikalarında öjeninin rolü ele alınmıştır. Çalışmanın amacı, II. Meşrutiyet'ten II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar olan süreçte Türkiye'de öjeniye yönelik tartışmalara ve bu hususta yapılan uygulamalara bir açıklık getirmeye çalışmaktır. Ayrıca Türkiye'de döneminin birçok ülkesinde görüldüğü gibi bir negatif öjeni pratiği olup olmadığı sorusuna açıklık getirmektir. Çalışmanın giriş kısmında öjeni kavramının tarihsel gelişim sürecinden ve 19-20. yüzyıllar arasında İngiltere, ABD ve Almanya'daki pozitif ve negatif öjeni pratiklerinden bahsedilmiştir. Bu kısımda amaçlanan öjeni ve bu kavramla ilişkili diğer kavramlara açıklık getirmek ve dünya üzerinde öjeninin çoğunlukla desteklendiği ülkelerdeki pratiklerini pozitif ve negatif yönleriyle incelemektir. Çalışmanın birinci bölümünde Türkiye'de öjeni düşüncesinin tarihsel süreçteki seyri ele alındı. Öjeni kavramının Türkiye'de ne zaman gündeme geldiği ve aydınların öjeniyi hangi boyutlarıyla mercek altına aldıkları incelendi. İkinci bölümde Türkiye'de nüfus bağlamında öjeni tartışmaları ve pratikleri değerlendirildi ve bir nüfus ıslahı politikası olarak görülen öjeninin Türkiye'nin nüfus politikalarına olan etkisi incelendi. Üçüncü bölümde Türkiye'nin kamu sağlığına yönelik çalışmalarında öjenik politikalar ve onun çocuk ölümleriyle mücadele, sosyal hastalıklar ve engellilerin rehabilitasyonlarına olan etkisi değerlendirilmeye çalışıldı. Dördüncü bölümde biyolojik ırkçılık ve antropolojinin öjenik söylemler ile yeniden kurgulanmasına bir açıklık getirilmeye çalışılarak Nazi Almanyası ve ABD'deki örnekleriyle kıyaslanarak Türkiye'deki antropoloji bağlamındaki öjeni pratikleri incelendi. Son bölümde ise sağlam bedenli ve sağlam seciyeli nesiller yetiştirmenin vasıtası olarak görülen beden terbiyesi ve spor çalışmalarındaki öjeni pratikleri incelendi.
Özet (Çeviri)
This study evaluates the discussions surrounding the concept of eugenics as a population improvement practice during the Late Ottoman and Early Republican periods (1908-1946) and the role of eugenics in Turkey's population, public health, anthropology studies, and physical education policies during this time. The objective of this study is to clarify the debates and implementations of eugenics in Turkey from the Second Constitutional Era to the end of World War II. Additionally, it aims to examine whether a negative eugenics practice, similar to that observed in many other countries of the period, existed in Turkey. The introduction provides an overview of the historical development of the concept of eugenics and discusses positive and negative eugenics practices in the UK, the USA, and Germany between the 19th and 20th centuries. This section aims to talk about the concept of eugenics and related terms and to examine the practices of eugenics in countries where it was largely supported, highlighting both positive and negative aspects. The first part of the study addresses the historical trajectory of eugenic thought in Turkey. It deals with when the concept of eugenics emerged in Turkey and how intellectuals evaluated its various dimensions. The second section includes eugenics debates and practices within the context of population policy in Turkey, examining the impact of eugenics on the country's population policies. The third section assesses the influence of eugenic policies on Turkey's public health initiatives, specifically their effects on combating child mortality, social diseases, and the rehabilitation of individuals with disabilities. The fourth section investigates the reconfiguration of biological racism and anthropology through eugenic discourses, comparing the practices in Turkey with those in Nazi Germany and the USA. The final section talks about eugenic practices in physical education and sports as a means of fostering robust and morally sound generations.
Benzer Tezler
- Türkiye'de sivil toplum ve devlet ilişkilerinin siyasal iletişim perspektifinden analizi ve bir model önerisi
The analysis of community and state affairs from the perspective of political communication in Turkey and a model suggestion
MEHMET ALİ EMİNOĞLU
- Türkiye'de milli tarih anlayışı ve öğretimi
National history apprehension and education in Turkey
AHMET VURGUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VAHDETTİN ENGİN
DOÇ. DR. AHMET ŞİMŞEK
- Türkiye'de kimlik siyaseti sorunu ve ulusal kimlik (1980 sonrası döneme sosyo-politik bir bakış)
The problem of identity politics in Turkey and national identity (a socio-politic view to the era after 1980)
HAKAN BAYRİ
- Erken Cumhuriyet mimarisini Ernst Egli üzerinden okumak
Reading Early Republican architecture through Ernst Egli
MURAT ERDAL DERE
- Demokrat Parti Döneminde toplumsal ve siyasal hayatta kadın
Woman's position in social and political life during Democratic Party era
CANAN TATLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Tarihİstanbul ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. IŞIL ÇAKAN HACIİBRAHİMOĞLU