Sahîh-i Buhârî'nin Türkçe çevirilerinde atasözü-deyim düzeyinde eşdeğerlik sorunları
Equivalence problems at the level of proverb-idiom in Turkish translations of Sahîh al-Bukhârî
- Tez No: 899163
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NAZİFE NİHAL İNCE
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Din, Mütercim-Tercümanlık, Linguistics, Religion, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 268
Özet
Bu çalışmada, Muhammed b. İsmail el-Buhârî tarafından kaleme alınan Sahîh-i Buhârî adıyla meşhur olmuş el-Câmiʻu's-Sahîh adlı eserdeki müstakil 40, mükerrerler 62 olmak üzere toplam 102 mesel incelenmiştir. Seçilen mesellerin kaynak dil Arapçadaki anlam alanı hicri ikinci ve altıncı yüzyıl arası mesel kitapları aracılığıyla belirlenmeye çalışılmıştır. Elde edilen anlam alanı hedef dil Türkçe açısından incelenmiştir. Sahîh-i Buhârî çevirmenlerinin, deyimleri yapısal ve anlamsal açıdan hangi stratejileri kullanarak aktardıkları ortaya konulmuş ve incelemenin sonunda çeviri önerileri sunulmuştur. Bu araştırmada mevcut durum analizi için betimsel metot izlenmiş ve ayrıntılı literatür taraması yapılmıştır. Söz öbeklerinin mesel olup olmadığına karar vermede klasik mesel kaynaklarına başvurulmuştur. Araştırmanın evrenini Sahîh-i Buhârî'deki tüm meseller ile Sahîh-i Buhârî'nin Kütüb-ü Sitte, Kütüb-ü Tisʻa gibi derlem, müstakil yahut muhtasar tercümeleri, araştırmanın örneklemini ise Sahîh-i Buhârî'den müstakil 40, mükkerrerler 62 olmak üzere toplam 102 mesel ile Sahîh-i Buhârî'nin müstakil üç çevirisi oluşturmuştur. Araştırma sonunda elde edilen bulgular, Sahîh-i Buhârî çevirmenlerinin meselleri çevirirken belli bir yönteme bağlı kalmadıklarını ortaya koymuştur. Çevirmenlerin faydalandıkları deyim çeviri stratejilerinin % 10.45, diğer çeviri stratejilerinin ise % 89.54 oranlı olması Sahîh-i Buhârî çevirmenlerinin yeterince deyim çeviri stratejilerinden faydalanmadıklarını göstermiştir. Öte yandan bizim önerdiğimiz eşdeğerliklerin tamamının deyim çeviri stratejileri sınırı içerisinde yer alması deyim çeviri stratejilerinin uygulanabilir olduğunu göstermiştir. Hadis mesellerinin aktarımında en dikkat çekici yöntem, biçimsel aktarım olmuştur. Bu durum ise hadis çevirmenlerinin kaynak dile bağlı kaldıkları, çeviride hatadan kaçındıkları yahut meselleri mesel olarak algılamadıkları şeklinde yorumlanabilir. Her durumda, biçimsel aktarımın yoğun bir biçimde tercih edilmesi hedef dil Türkçenin tüm imkanlarının kullanılmadığını açığa çıkarmaktadır. Ortaya konulan çevirilerde ekleme ifadelerin yoğun bir şekilde yer alması, çevirmenlerin bir yandan anlamsal alandan uzaklaşmamak isterken öte yandan kaynak metne sadık kalmak istediklerini göstermektedir.
Özet (Çeviri)
In this study, a total of 102 proverbs-idioms, 40 of which are independent and 62 of which are repetitions, were included in al-Jâmiʿ al-Sahîh, which was written by Muhammad b. Ismail al-Bukhârî and became famous as Sahih al-Bukhârî. The meaning field of the selected issues in the source language Arabic was tried to be determined through the issue books between the second and sixth centuries of Hijri. The meaning field obtained was analyzed in terms of the target language Turkish. The strategies used by the translators of Sahih al-Bukhârî to convey the idioms structurally and semantically were revealed and translation suggestions were presented at the end of the study. In this study, a descriptive method was used to analyze the current situation and a detailed literature review was conducted. Classical idiom-proverb sources were consulted to determine whether the phrases are idiom-proverb or not. The universe of the research consists of all the idioms-proverbs in Sahîh al-Bukhârî and its original version, concise or compilation translations such as al-Kutub al-Sittah, al-Kutub al-Tisʻa. And the sample of the research is 40 independent and 62 repeated with a total of 102 proverbs and the three original version translations of Sahîh al-Bukhârî. The findings obtained at the end of the research revealed that the translators of Sahîh al-Bukhârî did not adhere to a certain method when translating the idioms-proverbs. The fact that the rate of idiom translation strategies used by the translators was 10.45% and the rate of other translation strategies was 89.54% showed that the translators of Sahîh al-Bukhârî did not sufficiently benefit from idiom translation strategies. On the other hand, the fact that all of the equivalences we suggested are within the boundaries of idiom translation strategies has shown that idiom translation strategies are applicable. The most striking method in the translation of hadith proverbs-idioms has been formal tranlation. This can be interpreted as hadith translators sticking to the source language, avoiding mistakes in translation, or not perceiving proverbs as proverbs. In any case, the intense preference for formal translation reveals that not all the possibilities of the target language Turkish were utilized. The intense presence of additional expressions in the translations shows that the translators, on the one hand, do not want to move away from the semantic field, and on the other hand, they want to remain faithful to the source text.
Benzer Tezler
- Sahîh-i Buhârî'nin bab başlıkları konusunda yazılan eserler ve Sahîh'in bab başlıklarındaki muallak hadislerin incelenmesi
The works on the tarajim of Sahih El-Bukhari and a study on the muallak hadiths in The Sahih's tarajim
MAHMUT MAHMUTOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinGümüşhane ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ KUZUDİŞLİ
- Sahîh-i Buhârî'nin temennî kitâbı'nın muhteva değerlendirmesi
Evaluation of the characteristics of the Sahih-i steam
BAKİ GÜMÜŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinKastamonu ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞEMSETTİN KIRIŞ
- Sahih-i Buhari'nin bab başlıklarındaki mevkuf rivayetler ve değerlendirilmesi
Başlık çevirisi yok
RAMAZAN YILDIRIM
- Sahîh-i Buhârî'nin Kitabü's-Sulh'unun muhteva değerlendirmesi
Content assesment of the book of the peacemaking by Sahih Al Bukhari
EMRULLAH ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinKastamonu ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞEMSETTİN KIRIŞ
- Sahîh-i Buhârî'nin bâb başlıklarındaki merfû rivâyetlerin Kütüb-i Semâniye çerçevesinde değerlendirilmesi
Merfu' traditions located in the topics of Sahih Bukhari and their evaluation within the framework of 'Al-Kutub-i Semaniya'
OSMAN AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DinHitit ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MAHMUT KAVAKLIOĞLU