Tarihî Türk yazım geleneği bağlamında eski Uygurca metinlerdeki mürekkep değişmeleri
Historical Turkish writing tradition and ink changes in old Uyghur texts
- Tez No: 901543
- Danışmanlar: PROF. DR. SERKAN ŞEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Dil Bilimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 354
Özet
Eski Uygur Türkçesi üzerine gerek metin yayımı gerekse dil özellikleriyle ilgili bir hayli çalışma yapılmış ancak metinlerindeki mürekkep değişmelerine dair detaylı bir araştırmayla karşılaşılmamıştır.Türkçe metinlerde siyah dışında farklı renkte mürekkep kullanıldığına ilk defa Köktürk, Uygur ve Mani harfleriyle yazılan eserlerde rastlanılmaktadır. Daha sonraki dönemlerde bu yazım geleneği gelişerek devam etmiştir. Böyle bir çalışmayı yapmaktaki amaç günümüze kadar ulaşan bir geleneğin kökenlerine inerek Türkoloji'ye katkı sağlamaktır. Bu çalışma“Giriş, İnceleme, Dizin, Seçme Fragmanlar”olmak üzere dört anabaşlıktan oluşmaktadır. Giriş bölümünde araştırmanın konusuna, önemine, amacına ve yöntemine değinilmiştir. İnceleme bölümünde Berlin Bilimler Akademisi Dijital Arşivi'nde mürekkep değişmesine rastlanılan fragmanlar vurgu yerine göre“Metinlerin Giriş Bölümünün Farklı Mürekkeple Vurgulandığı Fragmanlar, ”Özel İsimlerin Farklı Mürekkeple Vurgulandığı Fragmanlar,“Başlıkların Farklı Mürekkeple Vurgulandığı Fragmanlar”,“Dhāraṇī Adı Verilen Duaların Farklı Mürekkeple Vurgulandığı Fragmanlar”,“Unutulan Ekin Farklı Mürekkep Vurgulandığı Fragman”,“Önemli Tarihin Farklı Mürekkeple Vurgulandığı Fragman”,“Kalıp İfadelerin Farklı Mürekkeple Vurgulandığı Fragmanlar”,“Arşivde Mürekkep Değişmesi Barındırdığı Gözlemlensede Yıpranmadan Ötürü İçeriği Belirlenemeyen Metinlerin Farklı Mürekkeple Vurgulandığı Fragmanlar”olarak sınıflandırılmıştır. Fragmanların harf ve yazı çevirimi yapılmış, bağlam gerektiren metinler ise Türkiye Türkçesine çevrilmiştir. Elde edilen bilgiler, sonuç kısmında toplu bir şekilde sunulmuştur. Dizin bölümünde özellikle mürekkep değişmesine rastlanılan kelimelerin dizini yapılarak Türkiye Türkçesi karşılıkları yazılmıştır. Çalışmanın sonunda mürekkep değişmesi barındırdığı gözlemlenen bazı fragmanların tıpkıbasımları verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Plenty of research has been done on Old Uyghur Turkish, both publishing texts and examining its linguistic features. But there haven't been any detailed studies on how the ink used in these texts changed over time.The first time different colored inks (besides black) were used in Turkish writings was with the Orkhon, Uyghur, and Manichaean scripts. This writing tradition stuck around and even developed further in later periods. This thesis aims to contribute to the field of Turkology by exploring the roots of this long-lasting tradition. This thesis is divided into four main sections: Introduction, Analysis, Index, and Selected Fragments. The introduction dives into the topic, its importance, the goals of the research, and the methods used. The analysis section focuses on fragments from the Digital Archive of the Berlin Academy of Sciences where the ink color seems to change. These fragments are categorized based on what the different ink emphasizes:“The Introduction Part of the Texts is Highlighted with Different Ink”,“Proper nouns emphasized with different ink”,“Titles highlighted with different ink”,“Magical words called Dhāraṇī emphasized with different ink”,“Forgotten suffixes highlighted with different ink”,“Important dates highlighted with different ink”,“Formulaic expressions highlighted with different ink”,“Fragments where the archive shows ink changes, but the content is unreadable due to wear and tear”. For each fragment, the text is transcribed and translated into Turkish whenever necessary for understanding the context. The information gathered throughout the analysis is presented in a comprehensive way in the conclusion section. The index section creates a list of words where ink changes were observed, along with their corresponding Turkish translations. Finally, the thesis includes pictures of some fragments showcasing these ink changes.
Benzer Tezler
- Hadi Atlasî'nin 'Kazan Hanlığı' adlı eseri giriş-inceleme-transkripsiyonlu metin-dizin
The work of Hadi Atlasi: 'Khanete of Kazan' introduction-research- transcripted text-index
AHMET ÖZDEMİR
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA TOKER
- Baytarnâmeler bağlamında at, atçılık, at hastalıkları ve tedavileri
In the context of baytarnâmes, horse, horsemanship, horse diseases and their treatments
FATİH KÖSE
Doktora
Türkçe
2022
Halk Bilimi (Folklor)Sivas Cumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHTAP ERDOĞAN TAŞ
- Sibirya sahası Türk destanlarında Şamanizm'in izleri
Traces of Shamanism in Turkish epics of Siberia
HASAN KIZILDAĞ
Doktora
Türkçe
2022
Halk Bilimi (Folklor)Ondokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞAHİN KÖKTÜRK
- Ejderhanın motif olarak gelişimi ve Osmanlı sanatında kullanımı (1453-1600)
Başlık çevirisi yok
CANDAN ÜLKÜ
- Buddhist çevre eski Uygur Türkçesi metinlerinde asli söz varlığı incelemesi
The Buddhist environment of the old Uighur Turkish texts of the original promise of the presence of the review
DİDEM YÜNCÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DilbilimMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. CEVDET ERALP ALIŞIK