The connection between space and time in the human mind: The role of language
İnsan zihninde zaman ve uzamın bağlantısı: Dilin rolü
- Tez No: 901735
- Danışmanlar: PROF. DR. TİLBE GÖKSUN YÖRÜK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Koç Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 172
Özet
Zaman insanın zihinsel deneyiminin başlıca ögelerinden biridir. Sözlü dil, zamanın görsel temsilleri ve el jestlerimiz zaman hakkında düşünürken uzamı belli şekillerde kullandığımızı göstermektedir. Bu tezdeki üç çalışmada zamanla ilgili değişik kavramları ifade etme biçimlerinin zaman hakkında düşünmemizi nasıl etkilediğini inceledim. Özellikle, zaman hakkında düşünürken uzamı nasıl kullandığımızı anlamak için görsel temsilleri ve el jestlerini kullandım. Bu jestleri ve görsel temsilleri gözlemlemek için katılımcılara farklı dilsel uyaranlar sundum. İkinci bölümde, zamanla ilgili senaryolarda ön-arka gibi ifadelerin kullanılmasının zamanla ilgili görsel temsillerin oluşturulmasını etkileyip etkilemediğini inceledim. Katılımcılar zamansal diyagram görevini yaptılar. Bu görevde katılımcılardan iki farklı zamansal olayın baş harflerini zamansal diyagramdaki karakterin önünde, arkasında, sağında veya solunda bulunan 4 kareden ikisine yerleştirmeleri beklendi. Zamansal olaylar, ön-arka ifadelerini kullanan senaryolarda, ön-arka ifadelerini kullanmayan ama uzamsal dil kullanan senaryolarda (örn.,“takip eden”) veya uzamsal dil kullanmayan senaryolarda sunuldu. Katılımcılar ayrıca geçmiş ve gelecekle ilgili görüşleri hakkında bir ölçek doldurdu. Bulgular, katılımcıların ön-arka ifadelerini kullanan senaryolardaki olayları diyagramdaki simgenin önüne ve arkasına, bu ifadeleri kullanmayan senaryolardaki olayları ise simgenin sağına ve soluna yerleştirdiğini gösterdi. Geçmiş ve gelecekle ilgili görüşlerinin ise olayları yerleştirme biçimleriyle bir ilişkisi bulunamadı. Bu bulgular zamanla ilgili kavramlar ifade edilirken kullanılan metaforik dilin zaman hakkında düşünürken uzamı kullanma şeklimizi etkilediğini göstermektedir. Özellikle ön-arka eksenindeki ifadelerin kullanımı zamanı ön-arka ekseninde düşünmemize yol açmakta ve zamanla ilgili kişisel görüşlerin etkisini önemsizleştirmektedir. Üçüncü bölümde, insanların zaman hakkında düşünürken uzamı nasıl kullandıklarını anlamak için zamanla ilgili el jestlerini inceledim. Önceki çalışmalardan farklı olarak,“zaman”sözcüğünün farklı anlamlarına ve kişilerin zaman hakkında konuşurken yaptıkları el jestlerine odaklandım. Katılımcılar“zaman”sözcüğünün 8 farklı anlamı için 5'er cümleyi (toplamda 40 cümle) anlatımları videoya kaydedilirken açıkladılar. Cümlelerin ilk yarısı spontane jest koşulunda, ikinci yarısı ise teşvik edilen jest koşulunda açıklandı. Bulgular,“zaman”sözcüğünün değişik anlamlarının uzamsal olmasalar bile insan zihninde zamansal kavramlar uyandırdığını ve zamanla ilgili el jestleri ürettirdiğini gösterdi. Ayrıca, destekleyici analizlerimiz katılımcıların rastgele jest yapmak yerine bu farklı anlamları el jestlerinde gerçekten yansıttıklarını gösterdi. Sonuçlar ayrıca cümlelerin metafor olma durumunun (uzamsal metafor, uzamsal olmayan metafor, metafor olmayan cümle) jest üretimiyle bir ilgisi olmadığını gösterdi. Bu bulgular sadece zamanla ilgili çok bilinen uzamsal metaforları değil“zaman”sözcüğünün farklı anlamlarını da jestlerimizde temsil ettiğimizi göstermektedir. Bir başka deyişle, zaman sözcüğünün farklı anlamları zaman hakkında uzamı kullanan farklı düşünme biçimlerini tetiklemektedir. Dördüncü bölümde tekil sözcük anlamlarından cümle seviyesine geçtim. Özellikle, zaman için yeni uzamsal metaforlar yaratmanın mümkün olup olmadığını ve bu yeni metaforların alışılmış metaforlardan anlam ve el jesti üretimi olarak nasıl farklılaşabileceklerini inceledim. Bu çalışma için 40 adet alışılmış uzamsal zaman metaforu topladım ve 40 adet yeni uzamsal zaman metaforunu Türkçede zaman bağlamında sık kullanılmayan fiilleri kullanarak yazdım. Ayrı bir örneklemden bu metaforları bazı anlamsal kriterlere göre puanlamalarını istedim. En az anlaşılabilir cümleleri eledim ve katılımcıları 20 alışılmış uzamsal zaman metaforu ve 20 yeni uzamsal zaman metaforu ile test ettim. Katılımcıların bu metaforları deneyi yürüten görevliye spontane ve teşvik edilen jest koşullarında anlatımları videoya kaydedilirken açıkladılar. Açıklamalardan sonra, katılımcılar metaforları standardize edilirken kullanılan 6 anlamsal kriter bazında puanladılar. Bulgular zaman için yeni uzamsal metaforların mümkün olduğunu ve bunların alışılmış metaforlardan standardize edildikleri 6 anlamsal kriter bazında da farklılaştığını göstermiştir. Katılımcıların yeni uzamsal metaforları açıklamaya başlamaları daha uzun sürmüş ve katılımcılar bu metaforları anlatırken daha fazla el jesti yapmışlardır. Bu bulgular yeni zaman metaforlarının zaman ve uzamı eşleme bağlamında işlemsel olarak daha zor olduğunu ve alışılmışlığın zaman hakkında uzamsal düşünme biçimimizi etkileyen bir faktör olduğunu göstermektedir. Bu çalışma ayrıca alana 6 farklı anlamsal kritere göre puanlarıyla standardize edilmiş bir yeni zaman metaforları seti kazandırmıştır. Özetle, bu tez zamanla ilgili dilin farklı kullanımlarının zaman hakkında düşünme biçimlerimizin sözel dil dışındaki formlarına nasıl yansıdığına dair değerli içgörüler sunmaktadır. Bulgular, zamanın dil formunda nasıl ifade edildiğinin zaman hakkında düşünürken uzamı kullanış biçimimizi etkilediğini zamansal diyagram görevi ve zamansal el jestleri bağlamında göstermiştir. Ayrıca, bu tez yeni zaman metaforlarının mümkün olduğunu ilk defa göstermiştir ve bu durum yeni zaman metaforları ile ilgili çalışmaların artmasını sağlayarak insan zihninde zaman-uzam ilişkisinin anlaşılmasına katkıda bulunacaktır.
Özet (Çeviri)
Time is a central concept in human mental experience. Our spoken language, graphical reproductions of time, and hand gestures show that we use space in specific ways to think and talk about time. Across three studies, I investigated how different ways of expressing temporal concepts influence our use of space to think about time. Specifically, I used graphical reproductions of and hand gestures related to time to understand how we use space when we process different linguistic stimuli about time. In Chapter 2, I investigated whether using front-back language in temporal scenarios influenced how people produced graphical reproductions of time. The participants completed a temporal diagram task. In the task, they had to place the initial letters of two events (e.g., an exam and a meeting) in two of the four squares located in front of and behind, and left and right of an icon. The events were given in scenarios with front-back spatial language, spatial but not front-back language (e.g.,“followed”), or nonspatial language. The participants also filled out a questionnaire about their views on the past and future. The results showed that the participants placed the temporal events in front of and behind the icon for the scenarios with front-back language, and to the left and right of the icon for the scenarios without such language. Their personal views about the past and the future did not relate to their placements. These findings suggest that the metaphorical language used while expressing temporal concepts can influence how we use space to think about time. Specifically, front-back language about time makes us think about time in a front-back orientation to the extent that personal views about the past and future become irrelevant. In Chapter 3, I investigated hand gestures about time to understand how people used space to think about time. Specifically, I focused on the different meanings of the word“time”and hand gestures. The participants explained 5 sentences for 8 different meanings of time (40 sentences in total) while their narratives were recorded on video. The first half of the sentences was explained in the spontaneous gesture condition, and the second half was explained in the encouraged gesture condition. The results showed that different senses of time evoked temporal concepts in the participants' minds and elicited temporal gestures from them, even though some of them were not spatial in their meaning. Furthermore, the confirmatory analyses showed that the participants reflected those different meanings in their gestures instead of producing random gestures. I also found that the metaphoricity of sentences (spatial metaphors, nonspatial metaphors, and nonmetaphorical) did not relate to gesture production. These results show that we not only represent the well-known spatial metaphors of time in gesture, but different meanings of time also get gestural representations. In other words, different senses of time evoked different variations of how we use space to think about time. In Chapter 4, I moved from single word meanings to the sentence level. Specifically, I investigated whether creating novel spatial metaphors of time was possible, and how they would differ from conventional spatial metaphors of time in terms of meaning and gesture production. For this study, I collected 40 conventional spatial metaphors of time and created 40 novel spatial metaphors of time using verbs that are not commonly used in the temporal context in Turkish. I asked a separate group of participants to rate these sentences on some meaning dimensions. I eliminated the least understandable sentences and tested the participants with 20 conventional and 20 novel spatial metaphors of time. The participants explained these metaphors to the experimenter in the spontaneous and encouraged gesture conditions while their narratives were recorded. After explanations, they rated the metaphors on the 6 dimensions I used to norm them. These dimensions were Aptness, Conventionality, Metaphoricity, Ease of Interpretation, Imageability, and Number of Possible Interpretations. The results showed that novel metaphors of time were possible, and they differed from the conventional metaphors in all 6 dimensions. The participants took longer to start explaining the novel metaphors and used more hand gestures as they explained them. These results showed that novel metaphors had higher processing demands in terms of matching space and time, and conventionality is a factor in how we think about time in terms of space. This study also provides the field with a stimulus set of novel spatial metaphors of time along with their ratings on 6 different meaning dimensions. Overall, this dissertation offers valuable insights into how different uses of temporal language are represented in modalities other than spoken language. The results show that how time is expressed in the form of language may influence how we use space to think about time, as evidenced by the temporal diagram and gesture production tasks in this dissertation. Moreover, this dissertation showed for the first time that novel spatial metaphors of time are possible, which might spark new research on how to create novel spatial metaphors of time to further study the connection between space and time in the human mind.
Benzer Tezler
- Mekanın algılama olgusu ve insan-hareket-zaman faktörlerinin etkisi
The fact of perception of space and the effects of human- movement-time factors
ERGUVAN ÖZGÜR DEDE
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERHAN YÜREKLİ
- Kültürel bağlamda simgesel anlamın mimariye yansıması ve farklı kültürlerde incelenmesi
Başlık çevirisi yok
SİMGE ESİN
- Türk romanında mitolojik unsurlar (1923-1960)
Mythological elements in turkish novel (1923-1960)
EBRU VURAL ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıSüleyman Demirel ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CAFER GARİPER
- Causalité chez Hume et chez Kant et ses effets sur leurs philosophies pratiques
Hume'a ve Kant'a göre nedensellik ve pratik felsefelerine etkileri
DENİZ NESİN GÜRKAN
Yüksek Lisans
Fransızca
2022
FelsefeGalatasaray ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİYE KOVANLIKAYA
- Kentsel mekanda bireylerin yön bulma davranışının mekansal dizim ve bilişsel haritalama yöntemi ile irdelenmesi: Suadiye örneği
Examining wayfinding behavior of individuals in urban space using space syntax and cognitive mapping method: Suadiye case
TÜRKAN AKÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET EMİN ŞALGAMCIOĞLU